Atom molekulyar ta‘limotning vujudga kelishida Levkip va Demokritlarning fikrlarini ko’rsating

Avogadroning bu qonuni juda ko’p tajribalar yordamida tasdiqlandi va 1860 yildan boshlab qonun sifatida tan olindi. Avogadro qonunidan uchta xulosa chiqadi:

1. 
   
   Oddiy gazlarning (kislorod, vodorod, azot, xlor) molekulalari ikki atomdan iborat.
   
2. 
   
   Normal sharoitda bir mol gaz 22,4 l hajmni egallaydi.
   

Bir xil sharoitda teng hajmda olingan ikki gaz massasi orasidagi nisbat shu gazlarning molekulyar massasi orasidagi nisbatga teng.

Sharl – Gey- Lyussak qonuniga muvofiq:

a) o’zgarmas bosimda gaz massasining hajmi gazning mutlaq haroratiga proportsional bo’ladi:

V= (const . T) yoki V₁/V₂ = T₁ / T₂

Bu yerda: T=273+t⁰; uni darajaning Kelvin shkalasi deyiladi (K harfi bilan yoziladi).

b) o’zgarmas hajmda o’zgarmas gaz massasining bosimi gazning mutlaq haroratiga proportsional bo’ladi:

R = (const . T) yoki P₁/ R₂ = T₁ / T₂

Gazning bosimi, hajmi va harorati orasidagi bog’lanish ideal gazning holat tenglamasi yoki Klapeyron tenglamasi bilan ifodalanadi:

Fizikada gazning normal holati deb, uning T = 273K va R= 101,325 Kpa bosimdagi holati qabul qilingan.
Bir gaz muayyan hajmi massasining xuddi shunday hajmdagi ikkinchi gaz (o’sha sharoitlarda olingan) massasiga nisbati birinchi gazning ikkinchi gazga nisbatan zichligi deyiladi. (D harfi bilan belgilanadi):

Odatda, gazning zichligi eng yengil gaz – vodorodga nisbatan aniqlanadi (D bilan belgilanadi). Vodorodning molyar massasi 2,016 g/mol yoki takriban 2 g/mol ga teng. Shu sababli quyidagini olamiz:

M = 2 . D _N

Ko’pincha gazning zichligi havoga nisbatan aniqlanadi. Havo gazlar aralashmasi bo’lsa ham har holda uning o’rtacha molekulyar massasi bor, deyiladi. Bu massa 29 g/molga teng. Bu holda molyar massa ushbu ifodadan aniqlanadi:

M = 29 D_X

Molekulyar massalarni aniqlash shuni ko’rsatadiki, oddiy gazlarning molekulalari ikki atomdan (N₂, F₂, CI₂, O₂, N₂), nodir gazlarning molekulalari esa – bir atomdan tarkib topgan (Ne, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn). Nodir gazlar uchun «molekula» va «atom» tushunchalari teng qimmatlidir. Lekin ayrim boshqa oddiy moddalarning molekulalari uch va undan ko’p atomlardan tarkib topgan, masalan ozon O₃, fosfor R₄ molekulalari, o’rtacha haroratda oltingugurt bug’lari S₈.


Avogadro qonuni asosida turli hisoblashlar o’tkaziladi – gazlarning normal sharoitdagi hajmi, massasi, zichligi, gazsimon moddalarning molyar massasi, shuningdek, gazlarning nisbiy zichligi hisoblab topiladi.