Atom yadrosi. Atomlarda elektron pog’onalarning tuzilishi

Atom yadrosi. Atomlarda elektron pog’onalarning tuzilishi.

Atom yadro va elektronlardan tarkib topgan. Atom yadrosi esa proton va neytronlardan tarkib topgan.

Elementar zarrachalar. (Elektronning zaryadi 1,602·10^-19 kl ga teng).

№	Zarracha nomi	Zaryadi	Belgisi	Massasi
1	Proton (vodorod)	+1	P (H)	1,00728 m.a.b
2	Neytron	Zaryadsiz	N	1,00867 m.a.b
3	Elektron	-1	(β^-)	1,00728/1836
4	Pozitron	+1	β^+	1,00728/1836
5	α-zarracha (Geliy)	+2		4
6	γ-zarracha	Zaryadsiz		-

Yadrodagi proton va neytronlar yig’indisi nuklonlar soniga teng. N=n+p Ar=Z+n

Izotoplar Yadro zaryadi bir xil, lekin atom massalari turlicha bo’lgan kimyoviy element atomlari turi. Masalan,
, , vodorodning 3 ta izotopi bor. -protiy, -deyteriy, -tritiy.
Izobarlar Tabiiy elementlar orasida massa sonlari o’zaro teng, lekin yadro zaryadlari har xil bo’lgan elementlar. Masalan, , .
Izotonlar Atomlar yadrosida neytronlar soni bir xil bo’lgan zarrachalar. B, C
Izoelektronlar Elektronlar soni bir xil bo’gan zarrachalar. K⁺¹, Ar, Cl^-1.
Yadro reaksiyalari.
Atom yadrosi o’zgarishi hisobiga sodir bo’ladigan jarayonlar yadro reaksiyalari deyiladi.

Protonning neytronga aylanishi
Neytronning protonga aylanishi
Atomlarda elektron pog’onalarning tuzilishi.
Atomda elektron pog’onalar elektronlar bilan minimal energiya prinsipi va Klechkovskiy qoidalari asosida joylashadi.
Orbital elektronning yadro atrofida mavjud bo’lish ehtimoliyoti eng katta bo’lgan fazo.


1. Kvant sonlari.
Bosh kvant son-n. Elektronning energiyasini ya’ni elektronning yadrodan qancha masofada joylashganini ko’rsatadi.
n=1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, …
K L M N O P Q


Orbital kvant soni-l. Elektron energyasini ya’ni elektron bulut shaklini ifodalaydi.
l=0 S shar s-orbitalga 2 ta elektron joylashadi.
1 p gantel p-orbitalga 6 ta elektron joylashadi.
2 d murakkab d-orbitalga 10 ta elektron joylashadi.
3 f murakkab f-orbitalga 14 ta elektron joylashadi.