Reaksiyaning o‘rtacha tezligi – bu reaksiyaga kirishayotgan moddalarning yoki reaksiya natijasida hosil bo‘layotgan mahsulotning konsentratsiyasini ma’lum vaqt birligi ichida o‘zgarishidir. Reaksiya o‘rtacha tezligini aniqlash- da quyidagi formula qo‘llaniladi.
C1 – reaksiya boshlanishidan oldingi moddaning konsentratsiyasi (mol/l)
C2 – reaksiya tugagandan keyingi moddaning konsentratsiyasi (mol/l)
t1 – reaksiya boshlanishidan oldingi vaqt
t1 – reaksiya tugagandan keyingi vaqt
– reaksiyaning o‘rtacha tezligi yoki
C - biror-bir moddaning konsentratsiyalarini (ma‘lum vaqt oralig‘idagi) orasidagi tafovut (mol/l)
t - reaksiyani amalga oshirish uchun sarflangan vaqt (minut, sekund, soat)
- reaksiyaning o‘rtacha tezligi
aniqlash formulasi quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:
n - biror-bir moddaning miqdorlari (ma’lum vaqt oralig‘i dagi) orasidagi tafovut (mol)
V- reaksiya o‘tkazilgan idish hajmi (l)
t - reaksiyani amalga oshirish uchun sarflangan vaqt (minut, sekund, soat)
- reaksiyaning o‘rtacha tezligi
(mol/l sekund, mol/l minut, mol/l soat)
Kimyoda reaksiya tezligi “mol/litr∙minut” yoki “mol/litr∙sekund” birlik- larida o‘lchanadi.
Reaksiya tezligini aniqlash uchun: 1) reaksiyada necha mol modda hosil bo‘lishini yoki sarflanishini bilish kerak; 2) reaksiya qancha vaqt davom etishini bilish kerak; 3) reaksiya o‘tkaziladigan idish hajmini bilish kerak.
Reaksiya tezligiga ta’sir etuvchi omillar
Reaksiya tezligi bir nechta omillarga bog‘liq bo‘lib, ulardan birinchisi mod- da tabiatidir.
Ishqoriy metallar qatoriga kiruvchi kaliy va litiyni suv bilan reaksiyasida vodorod gazini hosil qilish xususiyatiga ega. Lekin ikkala reaksiya bir-biridan tezligi bo‘yicha farq qiladi.
Kaliy suv bilan reaksiyaga kirishganda vodorod juda tez sur’atda ajralib chiqa boshlaydi va hattoki ajralib chiqishi bilan yonib ketadi.
2K + 2H2O = 2KOH + H2
2H2 + O2 = 2H2O
Do'stlaringiz bilan baham: |
