Atrof muhit muhofazasi va ekologik tarbiya

Atrof muhit muhofazasi va ekologik tarbiya

2022-04-guruh talabasi

Temirova sevinch

Reja:

• Atrof muhit muhofazasi va ekologik tarbiya – mustaqil fan.
• Ekologiya fanining rivojlanish tarixi.
• Ekologiya va atrof muhit muhofazasi fanining predmeti va vazifalari.

Bugungi kunda ekologiya va atrof muhit muhofazasi fani nafaqat mustaqil fan sifatida shakllandi, balki u mazmunan juda kengaydi. Ekologiya o‘rganadigan yangi sohalar ko‘paydi, boshqacha aytganda, ekologiyaning yangi-yangi yo‘nalishlari paydo bo‘ldi.

«Ekologiya» tushunchasini fanga birinchi bo‘lib nemis biologi Ernest Gekkel 1866 - yilda chop etilgan “Organizmlarning umumiy morfologiyasi” nomli kitobi orqali olib kirdi. Bu atama yunonchada “oikos” – uy, yashash joyi, yashash muhiti, “logos” – ta’limot degan ma’noni anglatadi.

Dastlabki ekologik tushunchalar qadimgi yunon olimlari asarlarida qayd etilgan bo‘lib, ularning ishlarida biz ekologik yo‘nalishlarni ko‘ramiz. Lekin ular «Ekologiya» terminini ishlatishmagan. Aristotel (eramizdan 384 - 322 yil avval), qadimgi yunon faylasufi Teofrast (371-280 yil) hayvon va o‘simliklarni yashash sharoitiga bog‘liq holda ko‘rib chiqishgan, Aristotel 500 tur hayvonlarni o‘rganib, ularning hulq-atvori, ko‘chib yurishi haqida, Teofrast – o‘simliklarning shakli va o‘sishi - iqlim, tuproq sharoitiga bog‘liqligini haqida ma’lumotlar berishgan.

Dastlabki ekologik tushunchalar qadimgi yunon olimlari asarlarida qayd etilgan bo‘lib, ularning ishlarida biz ekologik yo‘nalishlarni ko‘ramiz. Lekin ular «Ekologiya» terminini ishlatishmagan. Aristotel (eramizdan 384 - 322 yil avval), qadimgi yunon faylasufi Teofrast (371-280 yil) hayvon va o‘simliklarni yashash sharoitiga bog‘liq holda ko‘rib chiqishgan, Aristotel 500 tur hayvonlarni o‘rganib, ularning hulq-atvori, ko‘chib yurishi haqida, Teofrast – o‘simliklarning shakli va o‘sishi - iqlim, tuproq sharoitiga bog‘liqligini haqida ma’lumotlar berishgan.

O‘rta asrlarda O‘rta Osiyoda yashab ijod etgan olimlardan al-Xorazmiy, Farobiy, Beruniy, Ibn Sino va boshqalar tabiiy fanlarining rivojlanishiga katta hissa qo‘shganlar. Ular hali ekologiya fani dunyoga kelmagan davrda tabiat va undagi muvozanat, o‘simlik va hayvonot dunyosi, tabiatni e’zozlash haqidagi o‘zlarining qimmatli fikrlarini aytib o‘tganlar.

O‘rta asrlarda O‘rta Osiyoda yashab ijod etgan olimlardan al-Xorazmiy, Farobiy, Beruniy, Ibn Sino va boshqalar tabiiy fanlarining rivojlanishiga katta hissa qo‘shganlar. Ular hali ekologiya fani dunyoga kelmagan davrda tabiat va undagi muvozanat, o‘simlik va hayvonot dunyosi, tabiatni e’zozlash haqidagi o‘zlarining qimmatli fikrlarini aytib o‘tganlar.

Ekologiyaning asosiy vazifalarini quyidagicha ta’riflash mumkin:

insonning xo‘jalik faoliyati ta’sirida tabiatda ro‘y beradigan o‘zgarishlarni oldindan bilish;
hayotning tashkil topish qonuniyatlarini inson ta’sirini hisobga olgan holda o‘rganish;
biosferadagi kechayotgan jarayonlarni o‘rganish, boshqarish, bashorat qilish, inson yashaydigan muhitni saqlab qolish;
biologik resurslardan oqilona foydalanishning ilmiy asoslarini yaratish va boshqalar

E’tiboringiz uchun rahmat!!!