Autizmga chalingan mashhurlar

Autizmga chalingan mashhurlar
Amerikalik aktyor Ventvort Miller autizm bilan og‘riganini ma’lum qildi, deb xabar bermoqda Meduza nashri.
Odatda bu kasallik erta bolalikda aniqlanadi, lekin Miller bu haqda 49 yoshida bilgan. Autizm odamning muloqot qilishi, o‘zini tutishi va dunyoni idrok etishiga ta’sir qiladi. Bu kasallikka chalingan odamlarning qobiliyat va ehtiyojlari turlicha bo‘ladi, ammo vaqt o‘tishi bilan ular o‘zgarishi mumkin.
Miller «Qochish» filmidagi Maykl Skofild, shuningdek, «Flesh» va «Ertangi kun afsonalari" filmlarida kapitan Xolod rollari bilan mashhur. Keyinchalik Miller ruhiy tushkunlik bilan kurashganini hamda 15 yoshida o‘z joniga qasd qilishga uringanini tan olgan. 2020 yilda «Qochish»ning yangi mavsumi haqidagi mish-mishlar fonida aktyor Skofild rolini ijro etishdan bosh tortgan.
Aktyor 27 iyul kuni Instagram sahifasida obunachilariga unga qo‘yilgan tashxis haqida ma’lum qildi. Aktyorning so‘zlariga ko‘ra, u autizm alomatlarini bir yil oldin — 2020 yilning kuzida seza boshlagan, keyinchalik shifokorlar tomonidan tashxis tasdiqlangan. Miller unda qanday belgilar namoyon bo‘lganiga aniqlik kiritmagan. Tashxis Millerni hayratda qoldirgan, ammo aktyor hayotidagi hech narsani o‘zgartirmasligini ta’kidladi — u autizmni o‘zining va erishgan narsalarining muhim qismi deb atadi: «Bu men o‘zgartirmoqchi bo‘lgan narsa emas. Yo‘q. Men darhol autizmni qabul qildim, bu mening taqdirim», — degan aktyor.
Xabarga yozilgan izohlarda aktyorni obunachilar, autizmga qarshi kurashish faollari va o‘qituvchilari hamda boshqa mashhur shaxslar qo‘llab-quvvatlagan. Ular orasida Millerning «Ertangi kun afsonalari» teleserialidagi hamkasblari Nik Zano va Brandon Rut, shuningdek, aktyor Brandon Flinn («Negaligining 13 sababi») ham bor. Bunga javoban Miller keyingi postida ularga minnatdorlik bildirib, profiliga «autizmga chalingan/o‘zgacha xususiyatli odam» izohini qo‘shib, autizm shaxsiyatining bir qismiga aylanganini ta’kidlagan.
Har kuni kasallik bilan kurashib yashagani yetmagandek, odamlarning farqli munosabati, kezi kelsa yaqinlarining ajratib qo‘yishi nimaligini farzandi autizm bo‘lgan ota-onalar juda yaxshi biladi. Hamma teng huquqli ekani, bolalar, xususan, imkoniyati cheklanganlarning haq-huquqlari haqida xalqaro va davlat miqyosidagi qonunlar borligi ular uchun qog‘ozdagi chiroyli gaplar. Defektolog Farhod Ortiqboyevning o‘g‘li Muhammadali O‘zbekistonda autizm tashxisi qo‘yilgan ilk bola bo‘lgan. Qanchalik g‘alati tuyulmasin statistik fakt: 2010-yilga qadar birorta bolada autizm aniqlanmagan.
Autistik spektrdagi buzilishlar bilan kechuvchi sindrom – autizm bolaning ijtimoiy hayotga moslasha olmasligi bilan namoyon bo‘ladi. Ular reallikni boshqacha ko‘radi, eshitadi, sezadi. 15 yildan buyon hayotida autizm bor bo‘lgan suhbatdoshimiz faqatgina bolasini boricha qabul qilish bilan cheklanmagan. Bundan 6 yil avval, 2015-yil “Daryo”da autizmdan aziyat chekayotgan o‘g‘li uchun noodatiy futbolka o‘ylab topgani haqida xabar berilgan Farhod Ortiqboyev bugungi kunga qadar shu kabi tashxis qo‘yilgan bolalarning haq-huquqlarini himoya qilish bilan mashg‘ul. Ko‘ngilli sifatida “Farishtacha” (“Angelochek”) klubiga asos solgan va turli loyihalarni rasman amalga oshirish uchun nodavlat notijorat tashkilot sifatida ro‘yxatdan o‘tishni rejalashtirgan qahramonimiz bilan bo‘lgan suhbatni e’tiboringizga havola etamiz.
Autizm ( bolalar autizmi deb ham ataladi)inglizcha: infantile autism ), bolalik autizmi ( childhood autism ) [1], erta go'daklik/bolalik autizmi ( early infantile/childhood autism ) [1], Kanner sindromi yoki Kanner autizmi ( Kanner's autism ) [1], DSM-IV - autistik buzuqlik ( autistic disorder ) [1] - miya rivojlanishining buzilishidan kelib chiqadigan va ijtimoiy o'zaro ta'sir va aloqada aniq va keng qamrovli tanqislik, shuningdek cheklangan qiziqishlar va takrorlanadigan harakatlar bilan tavsiflangan kasallik. Bu belgilarning barchasi uch yoshdan oldin paydo bo'la boshlaydi [2] . Yengilroq belgilar va alomatlar qayd etilgan shunga o'xshash holatlar autizm spektrining buzilishi deb ataladi . Autizmning sabablari miyadagi sinaptik aloqalarning rivojlanishiga ta'sir qiluvchi genlar bilan chambarchas bog'liq, ammo kasallikning genetikasi murakkab va hozirgi vaqtda autizm spektrining buzilishining paydo bo'lishiga nima ko'proq ta'sir qilishi aniq emas: . Kamdan kam hollarda kasallikning tug'ma nuqsonlarni keltirib chiqaradigan moddalarga ta'sir qilish bilan bog'liq aloqasi topiladi . Boshqa taklif qilingan sabablar munozarali - xususan, autizmni bolalik davridagi emlashlar bilan bog'laydigan gipoteza uchun ilmiy dalil yo'q . Amerika Qo'shma Shtatlari [3] ma'lumotlariga ko'ra, 2011-2012 yillarda maktab o'quvchilarining 2 foizida autizm va autizm spektrining buzilishi rasman tashxis qo'yilgan, bu 2007-yildagi 1,2 foizga nisbatan ancha ko'pdir. 1980-yillardan beri autizm tashxisi qo'yilgan odamlarning soni keskin o'sdi.
Autizmda miyaning ko'plab sohalarida o'zgarishlar qayd etilgan, ammo ularning qanday rivojlanishi aniq emas. Ota-onalar odatda bolaning hayotining dastlabki ikki yilida buzilish belgilarini sezadilar.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

• E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT