Avt asos va ul asb naz doc

Ma'ruza № 4 
Mavzu: Mobil jarayonlarni avtomatlashtirish. 
Reja: 
1. Mobil protsesslarning avtomatlashtirilgan boshqarish sistemalarning umumiy
xarkteristikasi va klassifikatsiyasi 
2.Mobil protsesslarning avtomatlashtirilgan boshqarish sistemalarning asosiy
funktsiyalari.
3.Mobil protsesslarning avtomatlashtirilgan boshqarish sistemalarning funktsional 
strukturasi. 
Mobil protsesslarning avtomatlashtirilgan boshqarish 
sistemalarning umumiy xarkteristikasi va klassifikatsiyasi 
Xisoblash texnikasi asosida yaratilgan Mobil protsesslarning avtomatlashtirilgan 
boshqarish sistemalar (TPABS), Mobil komplekslarni boshqarishda maxsulotning sifat va 
mikdor kursatkichlarning ma'lum Mobil va texnik - ietisodiy mezonlardan foydalanib, 
axborotlarni markazlashtirilgan tarzda xisoblaydi.
Mobil protsesslarning avtomatlashtirilgan boshqarish sistemalarini sanoatga tadbik etish 
ishlab chikishning unumdorligini, Mobil uskunalarning kuvvati uzgarmagan xolda maxsulot 
mikdorini kupayishini kursatadi; xom ashyo, yaarim fabrikatlar va energiya keragicha sarflangan 
xolda tayyorlangan maxsulotlar sifati yaxshilangan. Shunisi dikkatga sazovorki, bu sistemalarni 
yaratishga ketgan mablaglar, odatda bir, bir yarim yilda uzini koplagan; maxsulotlarning sifati va 
iktisodiy kursatkichlar yaxshilabgina kolmay, balki mexnatning xarakteri va sharoitiga ham
ijobiy ta'sir etgan. Mobil protsesslar darajasidagi boshqa sistemalari real vakt masshtabida, ya'ni 
Mobil protsesslar bilan bir vaktda ishlashi lozim. Bu xolda boshqaruvchi xisoblash mashinasiga 
(BXM) axborotlar xajmi cheklangan massivlar shaklida emas, balki amalda cheksiz tasodifiy 
ketma-ketliklar
shaklida beriladi.
TPABSlarni algoritmik ta'minlashda kushimcha talablar vujudga keladi: ular uzlarni 
iktisodiy jixatdan oklashlari lozim, ya'ni birinchidan, axborotni qayta ishlashga ketgan vakt 
buyicha, ikkinchidan, BXMning xotirasidan foydalanish xajmi buyicha, boshqacha kilib 
aytganda kelayotgan axborotlarni uz vaktida «kurib chikish»i lozim. Bu talablarga iterativ tsiklik 
xisoblash usuli javob beridi. Ulardan quyiladigan masalalarni xal qilishda foydalanish lozim: 
1)Mobil kontrol va texnika-iktisodiy kursatkichlarni xisoblash vazifalarini urganganda kerakli 
foydali signallarni ajratib olish; 2)kup ulchamli, rakamli boshqarishda, 3)optimallash va 
koordinatlashda. Texnikaviy darajasi va murakkabligining oshishiga qarab TPABSlarni lokal, 
kompleks va integrallashgan sistemalarga ajratsh mumkin.
Lokal TPABSlar - kam mikdordagi bir turli asosiy yoki yordamchi operatsiyalar
Mobil protsesslarning avtomatlashtirilgan boshqarish sistemalari. Bu orqali stadiya bulib, u 
yanada murakkab sistemaga utishi lozim. Bunday sistemalar avtomatik ravishda bajarayotgan 
vazifalarning kamligi bilan xarkterlanadi.
Kompleks TPABSlar - bular asosiy va yordamchi Mobil protsesslarning lokal 
avtomatlashtirilgan boshqarish sistemalarining birligidir. Ular o’zaro yagona agregatli va 
umumiy simvol bilan boglangan. Kriteriylar, odatda Mobil yoki texnika-iktisodiy xarakterga 
ega.
Integrallashgan TPABSlar - bular murakkab va turli xil asosiy hamda yordamchi 
protsesslarning avtomatlashtirilgan boshqarish sistemalari. EXMlarda sistemalarning matematik 
ta'minotini yaratganda, texnika-iktisodiy kursatkichlarni xisoblashda va Mobil protsess hamda 
Mobil komplekslarni tula optimallashda ham ishlatiladi.