Avt asos va ul asb naz doc

Boshkariluvchi tizim. 
Kibernetika boshkariladigan tizim faoliyat yuritishining eng umumiy modeli
kurinishidagi boshqaruvning yagona asosiy chizmasi xakidagi koidadan klib chiqadi, uning
asosiy elementlari boshqaruvning istalgan tizimlari, shakllari va turlari uchun
namunaviydir. Bu 3-rasmda aks ettirilgan.
_ 
Kirish
Boshqaruv ta'siri 
Teskari aloka
Chikish
Boshkariluvchi tizimlar faoliyat yuritishning umumiy chizmasiga muvofiq, boshqaruv sub'ekti, 
ya'ni boshqaruv butun tizimining faol kismi signallar, buyruklar kurinishidagiboshqaruvchi 
ta'sirlarni ishlab chiqadi, ular sub'ektga nisbatan tizimning sust,ijroiya kismini namoyon kiluvchi 
boshqaruv ob'ektiga (chizmada shartli ravishda bitta ob'ekt berilgan, odatda bular bir necha 
buladi) kelib tushadi. Boshqaruv ob'ektlari boshqaruv ta'sirlarini o’ziga kabul kilib, o’z xolati va 
xarakat tarzini ularga boshqaruvchi ta'sir kurinishida berilgan va olingan kursatmaga 
moslashtiradi. Ob'ektning boshqaruvchi signalga javobi xakida sub'ekt teskari aloka kanali 
orkali, ushbu kanal buyicha ob'ektning javob xarakatlari, xulki xakidagi axborotlarni olgachgina 
bilib oladi. Teskari aloka kanali orkali olingan axborotlar va boshqaruv shartlari, maqsadlari 
hamda vazifalari o’zgarishiga ko’ra, boshqaruv sub'ekti yangi boshqaruvchi ta'sirlarni ishlab 
chiqadi va ularni ob'ektga topshiradi. Sub'ekt va u tomonidan boshkariladigan ob'ektlar o’zaro 
xarakatida 
boshkariluvchi tizimni tashkil kiladi, u ba'zida boshqaruvchi tizim deb ataluvchi boshqaruvchi 
kismni va sub'ekt boshkaradigan ob'ektlar kurinishidagi boshkariluvchi kismni o’z ichiga oladi. 
Boshkariluvchi kism odatda kulflangan, yopilgan bulmaydi, aksincha o’zi faoliyat yuritayotgan 
sharoitlarda tashki muxit bilan o’zaro yaqindan hamkorlik kiluvchi ochiq tizimdan iborat buladi. 
Xususan, tashki muxit boshqaruv sub'ektiga, masalan, unga tashkaridan kelib tushuvchi 
axborotlar kurinishida ta'sir kursatadi, u chizmada «kirish» deb belgilangan. Boshqaruv ob'ekti 
esa uning chikishiga kelib tushuvchi o’z faoliyati maxsulotini yaratishga karatilgan. 
Boshqaruvda vujudga keluvchi ayrim o’ziga xos vaziyatlarni kurib chikamiz. Agar boshqaruv 
sub'ektining vazifasi ob'ektning belgilangan barkaror xolatini kullab-quvvatlash, ushbu xolatidan 
chikishiga tuskinlik kilish bo’lsa, unda bunday vaziyat gomeostazis deb ataladi. Muxitning 
kimyoviy tarkibini, uning xarakatini, boshqaruv bilan ta'minlanishini doimo ta'minlash kupgina 
biologik tizimlarda, tirik organizmlarda hamda ishlab chikarishda foydalaniladigan fizik-
kimyoviy texnologiyalarda ko’zatiladi.