«avtohamroh» журнали кутубхонаси ЙЎЛ Ҳаракати қоидаларига

бериши, сўнг эса чапга
бурилиши.
Q I Х ар акат т с зл и г и 40 к м /с д а н ош м айдиган 
‘ т р а н сп ор т в о с и т а с и и катн ов кн см и н и н г чап 
б ў л а ги га чи к и ш га качон рухсат этил адн ?
1.Кувиб ўтишда, ў зи б кстишда ёки айланиб 
ўтишда.
2.Бурнлиш ёки кайрилиш олдидан к а т а тизи- 
лншда.
3.Барча 
санаб ўтилган холларда.
Д.Барча санаб ўтилган холларда, шунингдек агар 
бнр йўналишда харакатланиш учун учта ва ундан 
оргик бўлак бўлганда.
^ 0 М а з к у р в а з н я т д а к у в н б ў т и ш г а р у х с а т  
-
э т и л г а н м и ?
1 .4 0 к м /соатдан кам т езл и к бил ан 
харакагланаётган факат якка т р а н сп о р т в о с и ­
т ал ар и га р ухсат 
этилган.
2 Таки клан гаи
3 Х ам м а 
хол л а р да рухсат  
этилган.
14. ТЎХТАШ ВА ТЎ Х ТА Б ТУ РИ Н !
Ҳайдовчининг кундалик иш фаолияти транспорт воситалари­
нинг ҳаракатланиши, тўхташи ва тўхтаб туриши б ш ан боглщ.
Тўхташ - транспорт воситаларининг ҳаракатини 10 дациқадан 
ком вақтга тўхташи (ҳаракатсиз ҳолатга келтириш).
Тўхтаб туриш - транспорт воситаларининг унга йўловчи 
чиқариш ёки тушириш, юк ортиш ёки тушириш билан боглиқ 
бўлмаган ҳолларда ҳаракатини 10 дақиқадан кўпроҳ вақтга атай- 
ин тўхтатиш.
Серҳатнов йўлларда транспорт воситасининг йўл чеккасида 
тўхташи ёки тўхтаб туришимаълум дараж ада ҳаракатланишга 
тўсқинлик қилади, ўзга ҳайдовчи ва бошқа иўл иштирокчшари- 
га кўринишни чеклайди ва ҳаракатланиш хавфсизлигига таҳдид 
солади. Ш унинг учун тўхташ ва тўхтаб туриш йўл ҳаракати 
цоидасига асосан маълум тартибда бажарилади.
14.1. 
Транспорт воситаларига йўлнинг ўнг томонидаги ёқасида 
(А), у бўлмаганда эса 
катнов қисмининг чети- 
да тўхташ ва тўхтаб ту- 
ришга рухсат берилади 
(Б).
Аҳоли 
яшайдиган 
жойларда (В) йўлнинг 
чап томонида тўхташ
55

---

ва тўхтаб туришга ҳар 
йуналишда камида бит- 
тадан 
ҳаракатланиш 
бўлаги бўлган ва ўртада 
трамвай изи бўлмаган 
ҳамда харакат фақат 
бир томонлама бўлган йўлларда рухсат эти­
лади (Г).
Рухсат этилган тўла вазни 3,5 тоннадан 
кўп бўлган ю к автомобиллари харакат бир 
томонлама (Д) бўлган йўлларнинг чап то­
монида фақат юк ортиш ва тушириш учун 
тўхташлари мумкин.
Бундай 
автомобиллар 
йўлнинг 
четки 
бўлагига чапга бурилиш ва орқага кайрилиш 
учун чиқишлари мумкин (ЙҲҚ 11.4).
14.2. Транспорт воситаларини катнов 
қисмининг чети бўйлаб бир қатор қилиб, 
кажаваси бўлмаган икки ғилдиракли транс­
порт воситаларини эса икки қатор қилиб 
қўйишга рухсат этилади.
Куннинг 
қатнов
қисми кенгайган ай- 
рим жойларда 
(Е) 
бошқа йўл ҳаракати 
қ а т н а ш ч и л а р и г а
халакит 
бермас-
лик шарти билан транспорт воситаларини бошқача тартибда хам 
қўйишга рухсат этилади.
Пиёдалар харакатига халакит бермаслик шарти билан катнов 
қисмига чегарадош тротуар четида фақат енгил автомобиллар, 
мотоцикллар, мопедлар ва велосипедларга тўхтаб туришга рухсат 
этилади.
14.3. Сутканинг цоронги вацтида аҳоли яшамайдиган ж ой­
ларда йўлларни уст унларга ўрнатилган фонарлар билан ёри- 
тиш кузда тутилмаган. Бундай йўлларда габарит чироқларисиз 
йулда тўхтаб турган транспорт восита­
лари куринмайдиган ёки ёмон кўринадиган 
тўсицца айланиб қолишади.
Ш у сабабли аҳоли яшайдиган жойлар-
56

---

дан ташқарида тунаб цолиш, дам олиш ёки бошца мацсадларда 
тўхтаб туриш фацат бунингучун кузда тутилган майдончаларда 
ёки иулдан ташцарида рухсат этилади.
14.4. Қуйидаги жойларда тўхташ такикланади:
-трам в ай йўлларида, шунингдек, бевоситауларгаякинрокда, агар
бу тўхташ трамвай- 
лар ҳаракатланишига 
халақит 
берадиган 
бўлса;
- тонелларда, темир 
йўл кесишмаларида;
-
бир 
йуналишда 
харакатланиш 
учун 
учтадан кам бўлаги 
бўлган кўприклар (Ж ), 
осма йўл (эстакада) 
лар, осма кўприклар ва 
уларнинг остида;
- тўхтаган 
транс­
порт воситаси билан 
сидирға чизиқ (катнов 
кисмининг 
четини 
белгилаган 
чизивдан 
ташқари) 
орасидаги 
масофа 3 метрдан кам 
бўлган жойларда;
-
пиёдалар 
ўтиш 
жойларида ва уларга 5 
метрдан камроқ масо­
фа кол ганда;
- катнов кисмининг 
хавфли бурилишлари- 
да ва кўриниш 100 мет­
рдан кам бўлган йўл 
дўнгликлари яқинида;
- қатнов қисмлари 
к е с и ш м а л а р и д а
(3) 
ва 
кесилаётган 
қатнов 
қисми 
чети- 
га 5 метрдан камроқ
57

---

масофа қолганда (карама-қарши ҳаракат 
йўналишлари сидирға чизиғи (К) ёки аж- 
ратувчи бўлак (Л) билан ажратилган йўлда, 
унга ёндан туташган йўлнинг (И) карама- 
қарши томони бундан мустасно);
- бекат майдончаларига, улар бўлмаганда 
эса ҳаракатга халақит берадиган бўлса, бел­
гиланган йўналишдагитранспортвоситалари 
ёки таксинингтўхташ жойи кўрсаткичларига 
15 метр қолганда;
- транспорт воситаси светофор ишорала- 
ри, йўл белгиларини бошқа ҳайдовчилардан 
тўсиб қўядиган ёки бошқа транспорт во­
ситаларининг қаракатланишига (кириш ва 
чикишга) имкон қолдирмайдиган ва пиёда- 
ларнинг харакатига халакит берадиган жой­
ларда;
- «Тўхташ тақиқланган» йўл белгиси 
(3.27) хамда чизиғи (1.4)нинг амал қилиш 
худудида.
14.5. Тўхтаб туриш 
куйидаги 
ҳолларда 
такикланади:
- тўхташ тақикданган 
жойларда;
- ахоли 
яшайдиган 
жойлардан 
ташқарида 
2.1 белгиси билан белги­
ланган йўлларнинг катнов қисмида;
- т е м и р йўл кесишмаларига 50 метр колганда;
-тў х та ш ватўхтаб туришни такиқловчи йўл белгилари (3.27,3.30) 
ва чизикдари (1.4, 1.10) амал қилиш худудида.
14.6. Тўхташ такикланган жойда мажбурий тўхтаган ҳайдовчи 
транспорт воситасини бу жойдан олиб ке-
тишнинг барча чораларини кўриши керак.
Агар бунинг иложи бўлмаса ИҲҚнинг 9,8 бан- 
дига асосан, фалокат ёруглик ишораларини 
ёқиш, у бўлмаганида ёки бузуц бўлганида 
фалокат сабабли тўхташ белгисини дарҳол 
ўрнатиш керак.
58

---

14.7. 
Агар 
бошка 
йўл 
ҳаракати 
қатнашчиларининг харакатига халакит беради­
ган бўлса ёки хавф тугдирса, транспорт восита­
сининг эшикларини очиш такикланади. Бу та- 
лаб ҳайдовчига ҳам, йўловчига хам тааллукли.
14.8. Ҳайдовчи транспорт воситасини ўз- 
ўзидан харакатланишини ёки ўзи йўклигида ундан фойдаланишни 
истисно қиладиган зарур эхтиёт чораларини кўргандан кейингина 
ўз жойини ташлаб кетиши ёки транспорт воситасини қолдириши 
мумкин. Тўхташ тормози носоз бўлса ёкияхш и шиламаса тик ни- 
шабликларда турган транспорт воситасиўз-ўзидан ҳаракатланиб 
кетиб хавфли вазиятни вужудга келтириши мумкин.
Транспорт воситасини тарк этаётган ҳайдовчи ў зи йўқлигида 
ундан фойдаланишни истисно цилиш учун эшикларни қулфлаши, 
керак бўлса рул бошцармаси, тормоз педали ва шу кабиларни бло­
кировка цилишдан фойдаланиши керак.