Автоматика асослари ва микропроцессор техникаси

Mikoprotsessor tizimlarining namunaviy strukturasi

Mikroprotsessorning namunaviy strukturasi rasmda keltirilgan (1-rasm).

1. rasm. Mikroprotsessorli tizim strukturasi.

U uch asosiy turdagi qurilmani o‘z ichiga oladi.

• 
  protsessor;
  
• 
  xotira, jumladan operativ tezkor xotira, (OZU, RAM - Random Aecess Memory) va doimiy xotira (PZU, ROM, -Read only Memory) ma’lumotlar va dasturlarni saqlash uchun xizmat qiladi.
  

-kiritish-chiqarish qurilmasi (UVV; Input-Output Devices); mikroprotsessor texnikasini tashqi qurilmalar bilan bog‘lash, kiruvchi signallarni qabul qilish (kirish, o‘qish, Read) va chiqish signallari tuzatish (chiqish, ѐzib olish, Write) uchun xizmat qiladi.
Barcha mikoprotsessor texnikasi qurilmalari umumiy tizim shinasi bilan birlashtiriladi (u yana tizimli magistral ѐki kanal deb ham ataladi).
Tizimiy magistral quyi darajadagi to‘rtta asosiy shinalarni o‘z ichiga oladi.

• 
  adres (shinasi (Adress Bus);
  
• 
  ma’lumotlar shinasi (Data Bus);
  
• 
  boshqarish shinasi (Control Bus);
  
• 
  ta’minot shinasi (Power Bus).
  

Adreslar shinasi. Protsessor borilgan vaqtda ma’lumot almashuvchi qurilma adresini (nomlarini) aniqlash uchun xizmat qiladi.
Ma’lumot shinasi – bu mikoprotsessor texnikasi barcha qurilmalari orasida axborot kodlarini uzatish uchun qo‘llaniladi. Ma’lumot shinasi doim ikki yo‘nalishli bo‘ladi.
Boshqarish shinasi va mikroprotsessor texnikasidan farqli ravishda alohida boshqaruv signallaridan axborot bo‘ladi. Ba’zi bir signallar ma’lumotlarni qabul qilishni tasdiqlash, hamma qurilmalarni boshlang‘ich holatga qaytarish, barcha qurilmalarni taktlash uchun ishlatilishi mumkin.
Ta’minot shinasi – axborot signallarini ko‘chirish uchun emas, balki, tizimni energiya bilan ta’minlash uchun mo‘ljallangan mikroprotsessor texnikasida bitta ta’minot manbai (ko‘proq ^ 3B) ѐki bir nechta ta’minot manbai (odatda -5V,]12V va –12) bo‘lishi mumkin. Har bir ta’minot kuchlanishga o‘z aloqa liniyasi bo‘ladi. Hamma qurilmalar bu liniyalari parallel ulanadi.
Mikoprotsessor texnikasidan barcha axborot kodlari va komanda kodlari shinalar orqali navbat bilan, ketma-ket uzatiladi.

Umumiy holatda mikoprotsessor tarkibiga quyidagilar kiradi. (2-rasm) arifmetik mantiiqiy qurilma (ALU), uzilishlar bloki (BP), komanda deshifratori va boshqarish sxemasi (DSK va SU), komanda registri (RK), adreslar va ma’lumotlar buferi (BA, BD); umumiy qo‘llaniladigan registrlar (RON), indeksli registr (IR), stek (S), uning ko‘rsatkichi (US), dasturiy hisoblagich (PS), registr akkumulyator (A), alomat registri (RP), inkrement-dekrement sxemasi (PD).

2.