Avtomobillarda ishlatiladigan moylash materiallari reja: Moylash materiallari haqida umumiy ma'lumotlar Moylash materiallarining asosiy vazifalari

5 jadval.

Ko’rsatkichlar	Neft moylari	Su’niy moylar
		Dièfirli	polialken-glikolli	polisiloksanli	Ftorug-lerodli
100^0C dagi qovushqoqligi, mm^2/s	2,5	3,2	3,2	3,5	-
qovushqoqlik indeksi	70	140-150	135-180	270	500
Muzlash harorati,^0C	-40…-73	-43…-63	-58…-63	-63…100	-3…-23
Yonish harorati, ^0C	119	232	193	315	400-500
Chegaraviy ishlash harorati,^0C	220	220	260-300	250	-
100^0C da 22 soat davomida buglanish,%	8	0,1	0,1	0,1	0

Sun’iy moylarni neft moylariga qaraganda o’rtacha tannarxi 2-3 marta kamroqdir. Èkspluatatsion xossalari yaxshiligi bilan birgalikda tejamkorliroqdir, chunki dvigatelda ishlash davri katta va ular kamroq xarajat sarflanadi.

Neksiya, Tiko va Damas turidagi avtomobillar uchun zavod ko’rsatmasiga muvofiq SG 5W30, SAE 25W30, SAE 10W40, SAE 15W40, SFCC turidagi moytor moylaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Xar qanday moyning asosiy vazifasi belgilangan motoresurs davomida dvigatelning ishonchli va tejamli ishlashini ta’minlash bo’lgani sababli, motor moylari qo’yidagi èkspluatatsion talablarga javob berishi kerak.
1. Dvigatel detallarining eyilishini, ishqalanishni engishga kam quvvat sarflanishini, shuningdek detallarning tozaligini ta’minlashi kerak.
2. Ishqalanuvchi sirtlarini korroziyalanishdan saqlashi.
3. Ishqalanish joylardagi zazorlar va tutashmalardan oson o’tishi, sovuq vaqtda dvigatel qismlarining oson aylanishini ta’minlashi kerak.
4. Quyishga bo’ladigan sarf minimal darajada bo’lishini ta’minlaydigan optimal tarkibga èga bo’lishi kerak.
5. Tashish va uzoq vaqt saqlash davomida èkspluatatsion xossalarini saqlab qolishi kerak.
Ichki yonuv dvigatellarining moylash tizimlarida foydalaniladigan moylar-motor moylari deb ataladi. Ularning asosiy vazifasi, ishqalanuvchi qismlar sirtida mustahkam moy pardasi hosil qilish hisobiga dvigatel detallarining eyilishini kamaytirishdir.

Me’yorlanadigan sifat ko’rsatkichlari.

Motor moylari, dvigatellarning belgilangan quvvat va tejamkorligini, sifat ko’rsatkichlarini yo’qotmasdan, ishonchli va uzoq vaqt ishlashini ta’minlashi uchun, ular standartlar va texnik shartlarda belgilangan talablarga javob berishi lozim.
Kinematik qovushqoqlik. Motor moyining suyuq ishqalanishini ishonchli ta’minlay olish xususiyatini xarakterlovchi muxim sifat bo’lsa, ishqalanuvchi sirtlardagi moy pardasi ham shuncha mustahkam bo’lib, ŝilindrlardagi porshen xalqalarining zichligi shuncha yaxshi va moy ham shuncha kam kuyadi. Moyning qovushqoqligi harorat pasayishi bilan keskin ortadi, shuning uchun uning qiymati qizigan dvigatel uzoq muddat ishlaganda ham past haroratlarda sovuq holatdagi dvigatelni ishga tushirganda ham suyuq ishqalanishi ta’minlaydigan darajada optimal bo’lishi kerak.
Avtomobil dvigatellarining moylash tizimlarida qo’llaniladigan motor moylarining kinematik qovushqoqligi 100⁰C da 6-14 mm²/c ga teng. Harorat pasayishi bilan, bu ko’rsatkich tez kattalashadi, minus 20⁰C da 1000 mm²/c ga etishi va undan xam oshib ketishi mumkin. Kinematik qovushqoqligi 6-3 mm²/c bo’lgan moy qishda, qovushqoligi 10-14 mm²/c bo’lganlari yozda ishlatiladi.
Qotish harorati. Bu moy oquvchanligini yo’qotadigan haroratdir. Bu ko’rsatkich, ma’lum darajada moyning xaydaluvchanligini va dvigatelni ishga tushirish xossalarini, uning ta’sirini xarakterlaydi. Yozgi moylarda qotish harorati minus 15⁰C dan minus 20⁰C gacha, qishki moylarniki minus 25 dan minus 30⁰C gacha, barcha mavsumda foydalaniladigan moylarning qotish harorati minus 45⁰C gacha etadi.
Korrozionlik. Avtomobil dvigatellarining korroziya ta’siridan eyilishga sabab bo’luvchi moyning potentsial xossasi korrozionlik bilan tariflanadi. KaMAZ va VAZ avtomobillarida ishlatiladigan motor moylarining yuqori sifatli rusmlarida korrozionlik yo’q, boshqa markadagi moylarda 20 g/m² dan oshmasligi lozim.