Автомобилларда юк ва пассажирлар


Ш аҳарларда автобусларни ишлатиш


Download 6.34 Mb.
Pdf ko'rish
bet127/143
Sana14.09.2023
Hajmi6.34 Mb.
#1678338
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   143
Bog'liq
Avtomobillarda yuk va passajirlar tashish asoslari B.A.Xo’jaev.pdf

13. 5. Ш аҳарларда автобусларни ишлатиш 
асосий элементлари
Маълум микдор ва йўналиш даги пассаж ирлар оқимига 
хизмат этиш учун автобус марш рутларидан фойдаланилади. 
Маршрутлар пассажирлар ҳосил бўлувчи пунктларн ин гж ой - 
лаш увига кўра перегонларга бўлинади. 
Перегон —
бу пасса­
ж ир тран сп орти ни н г икки қўгини бекати орасидаги масо- 
фадир. П ассажирлар қатнови ни н г ўртача м асоф аси қанча 
катта бўлса, перегонларни узайтириш ҳам шунча катта аҳами- 
ятга эга бўлади. П ерегонларни узайтириш бекатлар ўртаси- 
даги алоқа тезлигини ош ириш им кон и ни беради.
Ш аҳар ичи автобус м арш рутларидаги б екатлараро эн г 
мақбул м асоф а п ассаж и рлар қатн ови узунлигига б о ғл и қ 
равиш да 300 дан 700 метргача бўлиш и тав си я этилади.
Ш аҳар атроф и п ассаж и рлар таш и ш ҳаракати да эса б е­
катлараро м асоф а 700-1000 метр, у зо қ м ан зи л л ар га қат- 
новчи автобус м арш рутларида эса йўлдаги аҳоли яш аш
пун ктл ари н и ҳисобга олган ҳолда бўлади.
М аршрутлардаги бекатлар сони, улар орасидаги оқи ло- 
на масофалар ва уй-ж ой массивлари жойлаш уви ёки энг
215


серқатнов пассажир узеллари (саноат корхоналари, идоралар и, 
йирик савдо нуқгалари ва шу кабилар)га богликдир.
Автобус бекатлари доим ий, пассажирлар талабига кура ва 
вақтинчаликбўлиш и мумкин. Д оимий бекатлар пассажирлар 
обороти доимий бўлган ва аҳолининг гавжум жойларида таш ­
кил этилиб, уларнинг жойлашуви маршрутдаги перегонлар 
сонини белгилайди. Вақтинчалик бекатлар, амалда доимий 
бекатлар оралигидаги саноат корхоналари, театр спектакли 
бош ланиш и ва тамом бўлиши олдида, стадионларда ўткази- 
ладиган кагга ўйинлар вақтида ва бундай бекатларга зарурат 
бўлган бош қа жойларда белгиланиш и мумкин.
А втобусларн ин г бекатларда тўхтаб туриш вақти ав то ­
буслар си ги м и , у н и н г эш и к л ар и ва чиқиш зи н ап оялари
тузи лм аси , йил ф асли , ҳайдовчи (к он д уктор)ларн и н г кас- 
бий м аҳоратига ҳамда б екатн и н г гавж умлигига богликдир. 
О р а л и қ бекатлардаги тўхтаб туриш вақти н и ҳисоблаш да 
п ассаж и рн и н г автобусга ч и қ и ш и га 1,5-2,0 секунд, туш и - 
ши учун эса кўпи би лан 1,5 секун д вақт белгилаш қабул 
этилган. Б ош ланғич ва сўнгги бекатлардаги тўхтаб туриш
вақти ҳай довчи лар б р и гад аси н и н г ҳ о р д и қ ч и қ ар и ш и , б а ­
ж арилган рей с ҳуж ж атларини р асм и й л аш ти ри ш ва ав то ­
бус қаровига ҳи соб лан ган бўлиш и л ози м . Қ и с қ а м арш - 
рутларда бундай м ақсадлар учун тўхтаб туриш вақти ф а- 
қат сўнгги п унктдагин а ҳисобга олин ади .
Б е к а т л а р д а а в т о б у с л а р н и н г м ар ш р у т р а қ а м л а р и н и
кўрсатувчи махсус табло бўлиб, унда ҳаракат интервали ва 
б ош қа маълумотлар кўрсатилади. Сўнгги бекатлар эса хи з­
мат хоналари билан ж и ҳозлан ган бўлиш и лози м . К ей ин ги
пайтларда п ассаж и рлар гавжум бекатларда савдо ш охоб­
чалари, тезк ор қаҳвахоналар таш ки л қи лин аёти р.
Бир транспортдан бошқасига ўтиш бекатлари турли транс­
порт учун бир-би ри га яқ и н жойда, агар пассаж ирлар ҳара- 
кати сийрак бўлса бир ж ой н и н г ўзида таш кил этилади.
Ҳ аракат х авф си зл и ги н и ҳисобга олган ҳолда ва чорра- 
ҳ аларн и н г ўтказа олиш хусусиятларини ош и ри ш м ақса- 
дида, чорраҳаларга яқ и н б екатлар улардан кам и да 25-30 
метр м асоф ада таш ки л этилади.
Автобус марш рутлари бўйича ш арт бўлган бекатлар- 
н и н г ж ой лаш и ш и кўчаларнинг ўтказа олиш хусусияти ва 
алоқа тезлигини кам айтиради. Буни бартараф этиш учун
216


уларни йўлга нисбатан и чкарироққа ж ойлаш тирилади. Бун­
дай махсус бекатлар “ йўл ч ўнтаклари ” дейилади. Б екат- 
л арн и н г ўтказувчанлик хусусияти автобусларнинг тезлана 
олиш ва торм озл ан и ш м асоф аси га, ул ар н и н г си ги м и га, 
эш и клар сон и ва ўлчамларига, бекатдаги пассаж ирлар обо- 
ротига богликдир. Ш унинг учун и кки та кетм а-кет ҳара- 
катланадиган автобуслар орасидаги м и н им ал интервални 
ҳисоблаш да автобуснинг тезлана оли ш и , торм озл ан и ш и , 
са л о н н и н г тўлган л и ги ва б е к а т н и н г п ассаж и р обороти
кўрсаткичларининг м аксим ал м икдорлари олинади.
Б екатн ин г ўтказа олиш хусусияти д ей илган да ундан 1 
соат ичида бир том онга ўта олиш и м ум кин бўлган автобус­
ларнинг максимал микдори туш унилади. Чорраҳаларга яқин
ж ойлаш ган б екатларни н г бир том онга ўтказа олиш хусуси­
яти соатига тахм инан 100 та автобусга тенг.
Жадал ҳаракатли маршругларда бекатларга кириб келув­
чи автобуслар интервали белгиланганидан кичик бўлади. Бун­
дай ҳолларда бир-биридан 25-30 метр масофада жойлашган 
қўш алоқ бекатлар таш кил этиш тавсия этилади.

Download 6.34 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   143




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling