Avtomobillarga servis xizmat kursatish markazlari, ularning turlari Reja

Avtomobillarga servis xizmat kursatish markazlari, ularning turlari


Reja:

1. 
   Avtoservis korxonalarining vazifalari va turlari.
   
2. 
   Avtoservis xizmati kursatishning asosiy shartlari.
   
3. 
   Avtoservis xizmatini tashkil etish
   
4. 
   Xulosa
   
5. 
   Foydalangan adabiyotlar
   

Avtomobil transporti jamiyat rivojlanishida muxim axamiyatga ega bulishi bilan bir katorda, axolining xar bir amalini moddiy, ma’naviy jixatdan mustakil bulishiga imkon yaratadi.

Axolining shaxsiy avtomobilga ega bulishi, unga turli sharoitlarda avtomobildan uzi xoxlagan kurinishda foydalanish imkoniyatini yaratadi, ya’ni passajir tashish, turli kurinishdagi yuklarni istalgan yerga olib borish, tijorat, tadbirkorlik ishlarini bajarish, madaniy, maishiy dam olishlarga chikish, xizmat safarlarga, avtosayoxatlarga borish, avtomobil sporti bilan shugullanish kabi tadbirlarni amalga oshirishdir.
Uzbekiston mustakillikka erishgandan sung kiska davr utishiga karamay Respublika axolisini avtomobil transporti bilan ta’minlash jadal sur’atlar bilan amalga oshirilmokda. SHu maksadda Respublikamizda bir kator avtomobil kompaniyalari barpo kilinib, ularning ishga tushirilishi Uzbekiston xalkining muxim yutuklaridan biridir. Axolining yengil avtomobillarga bulgan talabini kondirish va eksport kilish maksadida "UzDEUavto So" kushma korxonasida «Neksiya», «Damas», «Tiko» va «Matiz» rusumli zamonaviy yengil avtomobillar ishlab chikarilmokda. Bu avtomobillar bilan axolini ta’minlanishi jadal sur’atlar bilan amalga oshirilmokda. Yakin kelajakda axolini avtomobil bilan ta’minlanganlik darajasi Respublikamizda avtomobil ishlab chikarish sanoatining rivojlanishi kursatkichlari bilan belgilanib, axolisi avtomobil bilan yukori darajada ta’minlangan yetakchi davlatlar mikyosiga kutarilish istikboli yaratilmokda.
Albatta, bunday xolat, bir tomondan axolining moddiy, madaniy boyligini oshiradi, uning transport vositasi xizmatiga bulgan talabini kondirib, turmush faoliyatida bir kator kulayliklar yaratsa, ikkinchi tomondan yengil avtomobillarga texnik xizmat kursatish, remont kilish, yokilgi-moy maxsulotlari, extiyot kismlari bilan ta’minlash kabi bulgan ishlarga extiyoj ortadi, atrof-muxitni avtomobil ishlab chikargan zaxarli gaz va yuldan kutarilgan chang zarrachalari bilan ifloslantirish, yul-transporti xodisalarining ortib borishi, yul tarmoklarini yaxshilash va kengaytirish kabi muammolarning paydo bulishiga olib kelmokda. Axolining bunday uta avtomobillashib ketishi bir kator muammolar paydo bulishiga sabab bulmokda. Bunday muammolar uta yirik rivojlangan shaxarlarda yakkol namoyon bulmokda, ya’ni atrof-muxitning avtomobil ishlab chikargan zaxarli gaz, yokilgi-moy maxsulotlarining buglanishidan chikkan parlar bilan ifloslanishi, transport vositalari xarakati natijasida chikkan shovkin darajasining ortishi, yul-xarakat xodisalarning ortib borishi, urtacha xarakat tezligining pasayishi, shaxar ichidagi serkatnov yullarda avtomobil xarakatining "Probka" bulish xisobiga soatlab tuxtab kolishi, avtomobil tuxtash joylarining yetishmay kolish xollari paydo bulmokda.
Avtomobilning sifati xaridorlarning unga bulgan talabi, uning tannarxi va avtomobil ishlab chikaruvchi zavodlar orasidagi rakobatga boglik. Ichki va tashki bozorlarda, rakobat kanchalik kuchli bulsa, ishlab chikarilayotgan avtomobil sifati xam shunchalik yukori buladi va unga bozordagi talab ortib boradi.
Uzbekiston Respublikasi sharoitida ishlab chikarilayotgan "UzDEUavto So" va "Sam KOCH avto" kushma korxonalarining avtomobillari xam sifat jixatdan bir kator jaxon standarti talablariga javob beradi. Ushbu maxsulotlarning sifati uzluksiz ortib borishi uchun Respublikaning ichki bozorlarida va tashki jaxon bozorlarida xam rakobat mavjud bulishi zaruriy shartlardan biridir. Lekin Respublikaning xozirgi rivojlanish boskichlari utayotgan jarayonda ichki bozorlarda avtomobilning sifatini belgilovchi rakobat mavjud emas, chunki axolining yengil avtomobillarga bulgan extiyoj talabi ishlab chikaruvchi zavodlar taklifiga nisbatan ancha yukori. Ammo, avtomobilning sifat kursatkichlarini yaxshilash asosan tashki bozor rakobati bilan belgilanadi. Axolining avtomobilga bulgan extiyoji yukori bulgan xollarda tashki bozorda sotilmay kolgan avtomobillar ichki bozorda sotilib ketishi mumkin. Demak, ichki bozorda sotilgan avtomobillarning xammasi xam sifat kursatkichlari buyicha jaxon standarti talablariga tula javob bermaydi. SHuning uchun xam shaxsiy avtomobillar sifat kursatkichlarining ekspluatatsiya sharoitidagi uzgarish darajasi kup xollarda avtomobil egasining uziga boglik buladi.
SHaxsiy avtomobilga ega bulgan xar bir kishi undan samarali va uzok muddat foydalanishi uchun, avtomobilni, transport vositasini doimo texnik soz xolatda ushlashi zarur. Ushbu shartni bajarish uchun avtomobil egasi uz vaktida avtomobilga texnik xizmat va remont ishlarini muntazam ravishda, belgilangan tartib bilan bajarib borishi kerak. Bu ishlarni bajarishning uziga xos tomonlari mavjud bulib, ular kuyidagilardan tashkil topgan.
Axoliga tegishli yengil avtomobillarga TXK va joriy remont ishlarini utkazish, korxona va tashkilotlarga karashli avtomobillarga TXK va joriy remont ishlari bajarishdan fark kiladi. Korxona yoki tashkilotlarda bu ishlar reja asosida, malakali mutaxassislar tomonidan uz vaktida bajarilsa, axoliga karashli avtomobillarga TXK va remont ishlarini bajarish esa avtomobil egasining moddiy axvoli, xoxish-istagi asosida bajarilib, muntazam amalga oshirilmasligi mumkin. Bu ishlarni avtomobil egasining uzi bajarishi uchun esa malakasi yetishmasligi yoki fursati bulmasligi mumkin. Kup xolatlarda shaxsiy avtomobil xaydovchisi fakat avtomobilni boshkarish, unga kundalik xizmat kursatishgagina layokatli bulib, TXK va remont kilish ishlarini bajara olmaydi, yoki bu ishlarni bajarishni bilsa xam talab darajasidagi ishlab chikarish texnik bazasiga ega bulmasligi mumkin.
Davlat korxonalari avtomobillarning xaydovchilari esa, shaxsiy avtomobil egalariga nisbatan malakasi yukori, avtomobilni ekspluatatsiya kilishning xususiy tomonlarini yaxshi biladigan mutaxassis xisoblanadi.
Xaydovchining avtomobilni tugri ekspluatatsiya kilish va uni ishonchlilik kursatkichlarining uzgarib borishiga ta’siri sezilarli darajada buladi. Bular avtomobilning ish rejimini tugri boshkarish, yakinlashib kelayotgan buzukliklarning paydo bulishini sezish va oldini olish, avtomobilning texnik soz xolatini doimo ta’minlab borish kabi tadbirlarda namoyon buladi. Bunday tadbirlarni amalga oshirish esa xaydovchining kasbiy malakasi bilan belgilanadi.
Malakali remont ishchilari tomonidan bajarilgan agregatlarni sozlash va remont ishlarining sifati xam, shaxsiy avtomobil xaydovchisiga nisbatan ancha yukori buladi.
Yuk yoki passajir tashish ishlarini xam, shaxsiy avtomobil egasi uz xoxishi va manfaati asosida amalga oshirsa, davlat avtomobillari orkali bu jarayon ATK tomonidan tashkil etiladi va bajariladi.
SHunday kilib shaxsiy avtomobillarni ekspluatatsiya kilishning davlat korxonalari avtomobillaridan farki kuyidagi asosiy omillar bilan belgilanadi: yengil avtomobilllarning mamlakat buylab notekis taksimlanishi, bosib utilgan urtacha yillik masofaning xar xilligi, avtomobillarning yukori xizmat muddati davriga ega bulishi, TXK ishlarini muntazam bajarmaslik, texnik xizmat kursatish stantsiyalariga (ATXKS) avtomobillarning bir me’yorda kirmasligi, kup xolatlarda TXK va remont ishlarining avtomobil egasi tomonidan bajarilishi va ish sifatining nazoratsizligi va boshkalardir.
Respublikamizda bozor iktisodiyotiga utish jarayoni amalga oshirilayotgan xozirgi paytda shaxsiy avtomobil bilan davlat korxonalari avtomobillar ekspluatatsiyasi orasida mavjud bulgan yukoridagi xususiy farklar kamayib bormokda. Bularning asosiy sabablari kuyidagilardan iborat: davlat korxonalari ixtiyoridagi ATK larning transport xarajatlari uta ortib ketishi, extiyot kismlar bilan ta’minlash murakkablashganligi, avtomobil parkining yangi avtomobillar bilan ta’minlanmasligi tufayli eskirib borishi va shu kabi bir kator tashkiliy va texnik-iktisodiy sabablarning paydo bulishidir. SHu tufayli kup avtokorxonalarga karashli avtomobillar eskirishi tufayli ruyxatdan uchirilmokda, bir kator yarokli avtomobillar ijaraga topshirilib xaydovchining ixtiyoriga berilmokda. Buning okibatida avtomobil ekspluatatsiyasi bilan boglik bulgan barcha TXK va remont xarajatlari, yogilgi-moy maxsulotlari bilan ta’minlash, yuk va passajir tashish ishlarini tashkil etish kabi jarayonlarni bajarish xaydovchining mas’uliyatiga topshirilmokda. Natijada shaxsiy avtomobil bilan davlat avtomobillari ekspluatatsiyasi orasidagi fark yukolib bormokda.
Iktisodiy xolatni yaxshilash maksadida shaxsiy avtomobilga ega bulgan shaxslar xam avtomobildan intensiv foydalanmokdalar. Buning okibatida yengil avtomobillarning urtacha yillik bosib utgan masofalarning keskin ortib borishi, TXK va remont ishlarini bajarish davrlarining kiskarishi, yokilgi-moy maxsulotlari, extiyot kismlarga bulgan talablarning ortib borishiga olib kelmokda.
Bunday xolatlarning yuzaga kelishi avtoservis xizmatiga bulgan talabning ortishiga va bu xizmatni kengaytirish, loyixalash-kurish ishlarini jadallashtirishni takozo kiladi.
Avtomobillarning sifat kursatkichlari ekspluatatsiya davomida uzgarib, son kursatkichlar bilan ifodalanadi. Son kursatkichlari avtomobilning ishonchlilik darajasi orkali belgilanib, ular avtomobilni xar doim texnik soz xolda ushlab turish uchun ketgan xarajatlarda namoyon buladi. Ekspluatatsiya sharoitida bunday xarajatlarni kamaytirish eng avvalo, avtomobil xaydovchisining malakasi va moddiy imkoniyatlari bilan belgilanadi. Ammo asosiy xolatlarda yengil xususiy transport vositalariga ega bulgan shaxslarning avtomobil tuzilish va uning ekspluatatsion xususiyatlari tugrisidagi tula ma’lumotlarga ega bulmasligi tufayli xaydovchilik malakasi xam talab darajasida bula olmaydi. Undan tashkari avtomobilni texnik soz xolatda ushlab turish uchun avtomobil egasining vakti xar doim xam yetishmasligi mumkin.

• 
  Transport vositalarini toza va xar doim texnik soz xolda ushlab turish uchun unga bir kator avtoservis xizmati kursatish zarur buladi, ya’ni avtomobillarni yuvish-tozalash, yogilgi-moy maxsulotlari bilan ta’minlash, TXK va remont ishlarini bajarish xamda saklashdir. Bu ishlarni tartibli va bir tizimda amalga oshirish maksadida maxsus avtoservis korxonalari tashkil etilgan bulib, xususiy avtomobilga ega bulgan shaxslar ushbu korxonalarga murojaat etadilar.
  

Ekspluatatsion xarajatlarni kamaytirish tadbirlarini amalga oshirishda avtoservis korxonalari xam muxim axamiyat kasb etadi.