Axborot kommunikatsiya texnologiyalari

MEDIA -MATN KATEGORIYASI 
Reja: 
Matn ma‘lumotni raqamli ko‘rinishi. 
Ma‘lumotni kodlash standartlari. 
PDF formati va qo‘llanishi. 
Matn ma‘lumotni raqamli ko‘rinishi. 
Matn axborot sohasining eng muhim elementidir. Uning ildizlari Neolit davridagi 
dastlabki odamlar muhim bir xabarning mazmunini bir qator ketma-ketlik bilan 
tuzatishga urinishganida, antik davrga qaytadi. Keyinchalik, bu urinishlar, yozma 
deb ataydigan grafik elementlar yordamida nutqni mustahkamlashning qat'iy 
tizimiga aylandi. Loyga o'ralgan dastlabki qo'lyozmalarda ishlab chiqarilgan 
ramzlar, tosh ustiga yoki teriga, papirusga bosilgan ma`lumotlarni eslang. 
Yozuvning ko'rinishi barcha oldingi bilimlarni nutq orqali va xotirada 
saqlanmasligini anglatardi. Ilm-fanni saqlab qolish va keyinchalik ularga murojaat 
qilish imkoni paydo bo'ldi. Shu vaqtdan boshlab tezkor ma'lumot to'plash 
boshlandi. Alifbolarning kelishi matnlarni yozishga imkon berdi, savodxonlikning 
tarqalishiga yordam berdi, sivilizatsiya rivojida muhim rol o'ynadi. 
Zamonaviy hisoblash texnikasi ishlatadigan har qanday ma'lumot ikkilik sanoq 
sistemasidagi songa o'giriladi. 
Har qanday harf ma'lum alfavitga mansub bo'ladi va ma'lum taribda joylashadi. 
Demak har bir harf ma'lum butun son to'g'ri keladi va u uni kodi bo'lishi mumkin. 
Aynan shu kod kompyuter xotirasida saqlanadi. Harflar va ularga mos kodlar 
kodlash jadval deb ataladi. Lekin dunyoda turli xalqlar alifbosi mavjud. XX asr 60-
chi yillarida Amerika milliy standartlash instituti ANSI tomonidan kodlash jadvali 

---

136 
ishlab chiqilib, u ASCII (American Standard Code for Information 
Interchange) deb nomlandi. 
Keyinchalik uning kengaytirilgan versiyasi paydo bo'ldi. 
ASCII kodi bo'yicha bir belgi uchun bir bayt ishlatiladi. 8 yacheykalar to'plami 28 
= 256 ga teng turli qiymatlarni qabul qilishi mumkin. 0-127 gacha asosiy belgilar. 
128-256 gacha milliy alfavit harflari. Ammo milliy alfavitlar ko'p bo'lgani uchun 
ASCII kengaytirilgan jadvali varianlari juda ko'p. masalan, rus tili uchun 
Windows-1251 va Koi8-r kabilar. Bularning barchasi bir qator qiyinchiliklar 
tug'diradi: 
Siz ma'lum bir kodirovkada xat jo'natsangiz u umuman boshqa kodirovkada 
ochlilishi xatni o'qib bo'lmaslikka olib keladi. 
Ba'zi tillarda alifbosida harflar juda ko'p bo'lib ular 128-256 gacha sig'maydi 
Agar matnda bir necha til ishlatilsa, yana muammo tug'iladi. Shu muammolarni 
yechish maqsadida Unicode kodirovkasi ishlab chiqilgan 
Ma‘lumotni kodlash standartlari.