Axborot texnologiyalari” kafedrasi ma’lumotlarni tiklash fanidan 1-Amaliy ish

2-amaliy mashg‘ulot. Ma’lumotlarni qayta ishlashda mantiqiy qattiq disklardan foydalanish tuzilmalari.

Ishdan maqsad: Ma’lumotlarni qayta ishlashda mantiqiy qattiq disklardan foydalanish.
Kompyuter xotirasi (saqlash qurilmasi, xotira qurilmasi) - bu ma’lum vaqt davomida hisob-kitoblarda ishlatiladigan kompyuterning bir qismi, fizik qurilma yoki saqlash vositasi. Xotira, markaziy ishlov berish birligi kabi, 1940 yillardan beri kompyuterning o‘zgarmas qismi bo‘lib kelgan. Hisoblash qurilmalaridagi xotira ierarxik va odatda turli xil xususiyatlarga ega bir nechta saqlash moslamalarini ishlatishni o‘z ichiga oladi.
Masalani qo‘yilishi: Yo‘qotilgan barcha fayllarni asl nomlari va katalog tuzilishi bilan qayta tiklash.
Kompyuter xotirasi-Shaxsiy kompyuterlarda "xotira" kompyuterning RAM va dinamik tasodifiy kirish xotirasi (DRAM) sifatida ko‘pincha uning turlaridan biri deb nomlanadi. Kompyuter xotirasining vazifasi o‘z yecheykalarida tashqi ta’sir holatini saqlash, ma’lumotlarni yozib olishdan iborat. Ushbu yacheykalar turli xil fizik ta’sirlarni yozib olishlari mumkin. Ular odatiy elektromexanik kalitga funktsional jihatdan o‘xshashdir va ularda ma’lumot aniq ikkita ajralib turadigan holat shaklida qayd etiladi - 0 va 1 ("o‘chirilgan" / "yoqilgan"). Maxsus mexanizmlar ushbu yacheykalar holatiga kirishni (o‘qish, tasodifiy yoki ketma-ket) ta’minlaydi.Xotiraga morojaat jarayoni vaqt bilan ajratilgan jarayonlarga bo‘linadi - yozish operatsiyasi va o‘qish jarayoni, ko‘p hollarda bu operatsiyalar alohida ixtisoslashgan qurilma - xotira boshqaruvchisi tomonidan boshqariladi
Barcha tashqi qurilmalar energiyaga bog'liq bo'lmagan holda ma'lumotlani saqlaydi. Hozirgi kunda barcha tashqi xotira qurilmalari quyidagi turlarga bo'linadi:

• 
  Magnitli saqlash qurilmasi.
  

• 
  Optik saqlash qurilmasi.
  

• 
  Elektr saqlash qurilmasi
  

RAM-(random access memory)
deb ataluvchi xotira turiga tushadi. Bu xotiraning o’lchami dastur va o’yinlarning ishlash tezligiga katta ta’sir ko’rsatadi.
Bu xotira turi vaqtinchalik axborotni o’zida saqlaydi. Dastur yuklanganda dastlab operativ xotiraga yuklanadi va u yerdan ishga tushadi. Bundan kelib chiqadiki operativ xotiraning hajmi qancha katta bo’lsa, bir paytning o’zida bir necha dasturlarni yuklab, ish olib borishingiz mumkin bo’ladi (misol uchun ashula eshitib, o’yin o’ynash mumkin). Operativ xotira hajmi megabaytlarda o’lchanadi(lekin ko’pchilik gegobaytlarga ham o’tib ketishdi) 128mb, 256mb, 512mb, 1024mb, 2048mb… Dastlab yuklangan dasturlar shu hajmda saqlanadi. Agar hajm to’lib qolsa, birinchi yuklangan ma’lumotlar o’chiriladi.
DRAM-Dinamik operativ xotira (DRAM) xozirda ko`p sistremalar tomonidan ishlatiladi. Uning asosiy ustunligi shundan iborat ushbu turdagi xotiralarda xotira kataklari ancha zich joylashgandir. Bu narsa katta hajmdagi xotirani kichik mikrosxemaga o`rnatishga imkon beradi.

DRAM xotira kataklari kondensatorlardan iborat bo`lib, zaryadlangan kondensatorlar 1 ga, zaryadlanmaganlari 0 ga mos keladi. Biroq bu turda ma`lumot saqlashning bir kamchiligi bor. Gap shunadaki, kondensatorlar tez o`z zaryadini yo`qotadi va shu tufayli ulardagi ma`lumot yo`qolmasligi uchun ularni tez-tez qayta zaryadlab turish lozim. Bu xolat regeneratsiya deyiladi. Aynan DRAM

xotiralarida regeneratsiya zarurligi tufayli ularda doimiy ma`lumot saqlash mumkin emas va kompyuter o`chirilganda u yerdagi bacha ma`lumot o`chib ketadi.

RAM bilan DRAM asosiy farqi shundaki ramda malumotlar kompyuter ochsa ham malumotlar saqlanib qoladi DRAM da saqlanmaydi
Qattiq disklar – HDD va SSD xotiralar ga bolinadi
HDD-(hard disk driver) Qattiq diskni(vinchester, HDD), kompyuterning asosiy xotirasi deyish mumkin. Bu qurilma kompyuterga bevosita ATA yoki SATA porti orqali ulanadi. Hajmi ham xar hil bo‘ladi(250 Gb, 500 Gb, 1 Tb, 2Tb,..).
SSD-SSD disk — bu qattiq diskning bir turi bo'lib, kontroller va mikrosxemalardan tashkil topgan bo'ladi. Uning ichida HDD ichida joylashgan qandaydir harakat qiluvchi disklar bo'lmaydi. SSD disklarning 2 turi mavjud bo'lib, ulardan biri SSD flesh, ikkinchisi SSDRAM deb nomlanadi. Ikkinchi turi dunyodagi eng tez ishlovchi disk hisoblanadi, narxi ham ancha qimmat.