Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali

AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

Fan: dasturiy vositalar xavfsizligi

5-amaliy ish
Bajardi: Karimov E
Tekshirdi: Umurzaqov O

SAMARQAND 2023
Kriptografik usullar yordamida axborotni chiqib ketishini oldini olish.
Kriptografiya, gizlilik, amlarining to'g'risi va axborotni muvozanatli ravishda ko'chirishning yagona usuli emas. Bu esa, odatda, kriptoanaliz usullari yordamida axborotni og'irlik bilan shifrlashdan chiqarish uchun ko'proq kuchli va kuchli tuzilmalar kerakligini anglatadi.
Kriptografik usullar, axborotni himoya qilish uchun turli xil tuzilmalar va protokollarni o'z ichiga oladi. Bu protokollar, axborotni shifrlash, imzolash, autentifikatsiya qilish, keshlash, yoki boshqa axborot ko'chirish usullaridan foydalanishni o'z ichiga oladi. Bular, kuchli shifrlash algoritmlari, jadal xususiyatlar va matematik metodlari yordamida amalga oshiriladi.
Kriptografiya sohasida yana ko'plab yordamli qulayliklar mavjud. Masalan, Public Key Infrastructure (PKI) yordamida xavfsiz elektron pochta yoki internetga kirish yoki Transport Layer Security (TLS) yordamida veb-saytlar orqali ma'lumot almashish kabi ishlar amalga oshiriladi.
Kriptografiya hozirgi kunda bir nechta turli sohalar uchun muhim hisoblanadi. Shu jumladan, axborot tizimlari, banklar, hukumat tashkilotlari va boshqa tashkilotlar kriptografiya yordamida axborotni xavfsizligini himoya qilishadi. Kriptografiya, esa, axborotni himoya qilishda eng kuchli usul bo'lib, hali ham yuqori tajribali hackerlar va kiber-jangchilar tomonidan to'g'ridan-to'g'ri hamkorlik qilinishi lozim bo'lgan texnologiyalardan biri hisoblanadi.

Kriptografik usullar yordamida axborotni chiqib ketishni oldini olish uchun quyidagi amaliy ishlar amalga oshirilishi mumkin:

1. 
   Kuchli shifrlash algoritmlari yordamida axborotni shifrlash: Bu usul, axborotni og'irlik bilan shifrlashdan himoya qilish uchun foydalaniladi. Shifrlash uchun har qanday kuchli shifrlash algoritmi ishlatilishi mumkin, masalan, AES, RSA, DES kabi.
   
2. 
   Xavfsiz kommunikatsiyani ta'minlash: Xavfsiz kommunikatsiyani ta'minlash uchun, TLS, HTTPS va IPSec kabi protokollar ishlatiladi. Bu protokollar, tizimlar o'rtasida o'zaro munosabatlarni himoya qilishda qo'llaniladi.
   
3. 
   Public Key Infrastructure (PKI) yordamida elektron pochtalarni himoya qilish: PKI, elektron pochta xabarlarini himoya qilishda foydalaniladi. Bu usulda, matnning shifrlash va imzolash qobiliyati bilan birlashtirilgan RSA kabi algoritmlar ishlatiladi.
   
4. 
   Autentifikatsiya qilish: Autentifikatsiya qilish uchun, parol, biometrik ko'rsatkichlar, to'g'ridan-to'g'ri hisob qaydnomasi yordamida amalga oshirilishi mumkin.
   
5. 
   Axborotni keshlash: Bu usul, axborotni keshlash orqali tizimda ta'kidlanishdan oldin qayta ishlatish imkonini beradi. Bu, axborotni yuklashning tezligini va tarmoqlar uchun belgilangan bandliklarni kamaytiradi.
   

Shular hamda boshqa ko'plab kriptografik yordamlar yordamida axborotni chiqib ketishini oldini olish mumkin. Ammo, tizim muvozanatligi va kriptografik usullar tashqi hamkorlik yordamida mustahkamligini saqlab qolish uchun to'g'ri konfiguratsiyani talab qiladi.