Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish

O„ZBEKISTON  RESPUBLIKASI 

AXBOROT  TEXNOLOGIYALARI VA 

KOMMUNIKATSIYALARINI  RIVOJLANTIRISH 

VAZIRLIGI 

 

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT 

AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI 

 

 

 

“Energiya ta‟minlash tizimlari” kafedrasi 

 

 

“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish” 

fanidan 

f 

TOPSHIRIQ №1

 

 

 

 

 Dasturiy Injinering ta’lim yo‘nalishi 

 

311-18 

-  

guruh

 

 

Bajardi: 

Yuldashev Sarvarbek

 

talabaning F.I.SH. 

 

Qabul qildi: Moxiraxon  Xaydarbekova

 

 

 

 

 

Toshkent 2020 

 

“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish” fandan 

 

                                        Savollar 

1)

Birgalikdagi o‘lchashni tushuntirib bering

 

2)

O‘lchov vositasining metrologik tavsiflarini tasniflanishi

 

 

Javoblar   

1) 

Birgalikda o’lchash – turli nomli ikki va undan ortiq kattaliklar 

orasidagi munosabatni topish uchun bir vaqtda o’tkaziladigan 

o’lchashlar. Masalan, rezistorning 20oC dagi qiymatini turli 

temperaturalarda o’lchab topish. Rt=R0(1+αt2) 

2)O’lchash vositasi – metrologik tavsiflari me’yorlangan (MTM), 

o’lchami (belgilangan xatolik chegarasi) ma’lum vaqt oralig’ida 

o’zgarmas deb qabul qilinadigan, kattalikning o’lchov birligini qayta 

tiklaydigan va (yoki) saqlaydigan, o’lchashlar uchun mo’ljallangan 

texnik vosita. Metrologik nuqtai nazardan o’lchash vositasiniig muayyan 

metrologik tavsiflari mavjud bo’lib, bu tavsiflarga ega bo’lgandan 

so’nggina biz olingan natijani baholashimiz mumkin. Biz aytayotgan 

o’lchash vositasini metrologik tavsiflash uchun undan ham aniq 

o’lchaydigan boshqa asbob kerak bo’ladi. Bu xuddi analginning tarkibida 

kofein bor, kofeinning tarkibida kodein, kodeinning tarkibida esa analgin 

bor degandek gap. Xullas, kattalikning chinakam qiymatini o’lchab 

bo’lmaydi. Modomiki, chinakam qiymatni o’lchash imkoni yo’q ekan, 

o’lchash amalida qiymati unga yaqin bo’lgan va uni o’rniga 

ishlatilishi mumkin bo’lgan boshqa qiymat, ya’ni haqiqiy qiymat 

qo’llaniladi. Bu xususda metrologiyaning uchta asosiy postulatlari 

mavjud: 

  

1-postulat - o’lchanayotgan kattalikning chinakam qiymati 

mavjuddir. 

  

2-postulat - kattalikning chinakam qiymatini aniqlash mumkin 

emas. 

  

3-postulat - o’lchash amalida kattalikning chinakam qiymati 

doimiydir. 

  

Endi aytishimiz mumkinki, o’lchanayotgan kattalikning uchta 

qiymati bo’lar ekan: 

1.Chinakam qiymat (uni aniqlash imkoni mavjud emas); 

2.Haqiqiy qiymat (chinakam qiymatga yaqin); 

3.Olingan qiymat (tajribadan olingan qiymat). 

Tabiiyki, hakiqiy qiymatni qaerdan olamiz degan savol tug’ilishi 

mumkin. Yuqorida keltirgan misolimiz bo’yicha, olmani savdo 

do’koni tarozisida bir necha marta takroriy o’lchab, natijalarning 

o’rtacha qiymatini olsak, shu haqiqiy qiymat deb olinishi mumkin. 

 

 

Xulosa 

Amaliy ishni qilish jarayonida bir nechta yangi atamalarga duch keldim va 

ular haqida malumot oldim va boshqa metrologik malumotlarni qayerdan 

topishni organdim. 

 

Eslatma 

3 topshiriq pastroqda bu varoqa sigmagani uchun pastga tushgan