Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish

21-laboratoriya ishi

MAVZU: TARMOQ MUAMMOLARINI IZLASH VA BARTARAF ETISH: TROUBLESHOOTING.
Ishdan maqsad: Tarmoq qurilmalarini sozlangandan so’ng kelib chiqadigan muammolarni aniqlash va ularni bartaraf etish ko’nikmalarini hosil qilish.
Nazariy ma’lumot
Tarmoqning normal rejimda qanday ishlashi haqida to'liq ma'lumotga ega bo'lgan odamgina tarmoqdagi muammolarni muvaffaqiyatli aniqlay oladi va tuzatadi. Faqatgina ushbu sharoitda me'yordan chetga chiqishni tezda aniqlash va muammoni aniqlash mumkin.
Yaxshi texnik mutaxasis avvalo o'zida mavjud bo'lgan barcha ma'lumotlarni batafsil o'rganib chiqadi, barcha tarkibiy qismlarning ishini yaxshilab tushunishga harakat qiladi va ularni qanday qilib to'g'ri ishlashni o'rganadi. Tajribali tarmoq muhandislari katta muvaffaqiyatsizlikni dasturni noto'g'ri ishlatilishi yoki "inson omili" deb nomlangan natijalar bilan xato qilish mumkinligini bilishadi.
Muammolarni izlash va tuzatishning bir qator tuzilgan usullari mavjud.

Ushbu tuzilgan usullarning barchasi ko'p qatlamli tarmoqlarni o'z ichiga oladi. Qatlamli tarmoqqa misol qilib OSI modeli keltirilgan bo'lib, unda barcha aloqa funksiyalari qat'iy ravishda yetti darajaga bo'linadi. Ushbu modeldagi muammolarni bartaraf qilish orqali siz muammo lokalizatsiya qilinmaguncha har bir darajadagi barcha funksiyalarning ishlashini doimiy ravishda sinab ko'rishingiz mumkin.

"Yuqoridan pastga" usuli ilova darajasidan pastga o'tishni o'z ichiga oladi. Muammo foydalanuvchi va dastur nuqtai nazaridan o'rganiladi. Faqat bitta dastur ishlamayaptimi yoki barcha dasturlarmi? Masalan, elektron pochta mavjud bo'lmaganda foydalanuvchi veb-sahifalarga kira oladimi? Shunga o'xshash hodisalar boshqa ish stantsiyalarida ham paydo bo'ladimi?
“Pastdan yuqoriga” usuli fizik sathdan yuqori sathga o'tishni o'z ichiga oladi. Fizik sathda uskunalar va simli ulanishlar tekshiriladi. Kabellar rozetkasidan tushib ketganmi? Agar uskunada ko'rsatkichlar mavjud bo'lsa, ko'rsatkichlar yoniqmi?
“Taqsimlash va aniqlash” usuli bilan tahlil o'rta darajalardan birida boshlanadi, undan keyin yuqori yoki pastki darajalar tekshiriladi. Masalan, diagnostika IP-konfiguratsiyani tekshirish orqali tarmoq sathidan boshlanishi mumkin.
Ishni bajarish tartibi

1. 
   Cisco packet tracer dasturi ishga tushiriladi.
   
2. 
   Laboratoriya ishi uchun bizga 2911 versiyadagi router, 2960 switch va kompyuterlar kerak bo’ladi.
   
3. 
   Quyida keltirilgan topologiya quriladi.
   
4. 
   Qurilgan topologiya testlab ko`riladi.
   

20.2-rasm. Tadqiq etilayotgan tarmoq topologiyasi SWITCH ga kiritiladigan komandalar.
Switch>en
Switch#conf t
Switch(config)#vlan 10
Switch(config-vlan)#name 1-guruh
Switch(config-vlan)#exit
Switch(config)#interface range fastEthernet 0/1-4
Switch(config-if-range)#switchport mode access
Switch(config-if-range)#switchport access vlan 10
Switch(config-if-range)#exit
Switch(config)#vlan 20
Switch(config-vlan)#name 2-guruh
Switch(config-vlan)#exit
Switch(config)#interface range fastEthernet 0/5-8
Switch(config-if-range)#switchport mode access
Switch(config-if-range)#switchport access vlan 20
Switch(config-if-range)#exit
Switch(config)#interface fastEthernet 0/9
Switch(config-if)#switchport mode trunk
Switch(config-if)#switchport trunk allowed vlan 10
Switch(config-if)#do wr
ROUTER ga kiritiladigan komandalar.
Router>en
Router#conf t
Router(config)#interface gigabitEthernet 0/0
Router(config-if)#no shutdown
Router(config-if)#ex
Router(config)#interface gigabitEthernet 0/0.10
Router(config-subif)#encapsulation dot1Q 10
Router(config-subif)#ip address 192.168.10.1 255.255.255.0
Router(config-subif)#ex
Router(config)#interface gigabitEthernet 0/0.20
Router(config-subif)#encapsulation dot1Q 20
Router(config-subif)#ip address 192.168.20.1 255.255.255.0
Router(config-subif)#ex
Router(config)#ip dhcp pool t1
Router(dhcp-config)#network 192.168.10.0 255.255.255.0
Router(dhcp-config)#default-router 192.168.10.1
Router(dhcp-config)#ex
Router(config)#ip dhcp pool t2
Router(dhcp-config)#network 192.168.20.0 255.255.255.0
Router(dhcp-config)#default-router 192.168.20.1
Router(dhcp-config)#exit
Router(config)#do wr

Qurilgan topologiyani sozlashda xatolikka yo’l qo’yilgan. Ushbu xatolik qayerda sodir bo’lganligini toppish uchun har bir vlandagi bitta hostga static IP address va qolgan hostlarga dinamik IP address berib chiqish kerak.

Komutator va marshrutizator qurilmalarida muammolarni aniqlash uchun quyidagi buyruqlardan foydalaniladi:
– Komutator uchun:
Show vlan – vlanlarni ko’rish
Show vlan brief
Show interface trunk
Show ip arp-
Show mac-address-table-
Show ip interface brief show interface fastEthernet 0/1… – Marshrutizator uchun:
Show ip arp- Show dhcp lease- Show ip dhcp pool- Show ip dhcp binding-…

Show vlan
20.6-rasmdan Vlanlarda muammo yo’qligini ko’rish mumkin.
Switch#
Switch#conf t
Switch(config)#interface fastEthernet 0/9
Switch(config-if)#switchport trunk allowed vlan add 20
Switch(config-if)# exit
Switch(config)#do wr
Muammo bartaraf etilganligini testlab ko’rish kerak(20.7-rasm)

20.8-rasm Testlash natijalari
Topshiriq:
Amaliy ish mavzusi bo'yicha hisobot tayyorlash. Hisobotning mazmuni:

• 
  ishning raqami va mavzusi;
  
• 
  Cisco PacketTracerda tadqiq qilinayotgan tarmoq topologiyasining tasviri;
  
• 
  tarmoqdagi IP-manzillarni taqsimlash, ulanish diagrammasi (interfeys raqamlari), shu jumladan modelning tavsifi;
  
• 
  foydalanuvchi nomlari va parollari;
  
• 
  tarmoq elementlarini sozlash ro'yxati;
  
• 
  tarmoq elementlariga kirishga urinishlar natijalari.