Axborot tizimlari va raqamli texnologiyalar

Strukturali modellar
2.1 Strukturali modellar
Strukturaviy modellar - murakkab tizimlar yoki jarayonlarni tushunish uchun vizual tuzilmani ta'minlash uchun tashkiliy sxemalar, jarayon diagrammalari va boshqa grafik tasvirlarni o'z ichiga olgan modellar. Ular odatda menejment, muhandislik va informatika kabi sohalarda murakkab muammolarni kichikroq, boshqariladigan qismlarga ajratish va ushbu komponentlar o'rtasidagi munosabatlarni aniqlash uchun ishlatiladi. Strukturaviy modellarga misol sifatida oqim diagrammalari, ob'ektlar o'rtasidagi munosabatlar diagrammasi va qarorlar daraxtlari va boshqalar kiradi.
Dasturiy ta’minotni ishlab chiqishda strukturali modellar ko'plab turlarga bo’linadi, ammo ularning asosiy turini quyidagicha keltirish mumkin:

1. Katta tizimli struktural modellar (Large Scale Structural Models): Ushbu modellar odatda tijorat, iqtisodiyot va qurilish sohalarida ishlatiladi. Bu modellar ko'plab tizimlarning ta'sir ko'rsatishiga qaratiladi va modellarni tahlil qilish uchun ko'p sonli ma'lumotlar talab qiladi.

2. Dinamik struktural modellar (Dynamic Structural Models): Ushbu modellar zamoni o'zgaruvchilarning o'zaro bog'liq aloqalarini tasvirlaydi. Bunday modellar odatda o'zgaruvchilarning o'zaro aloqalarini o'rganish, o'zgaruvchilarning tasvirlash va prognostik vaqtlarini hisoblash maqsadida ishlatiladi.

3. To'g'ridan-to'g'ri struktural modellar (Direct Structural Models): Bu modellar o'zgaruvchilar o'rtasida to'g'ri bog'liq aloqalarni tasvirlaydi. Ushbu modellar ko'pincha tahlil qilishga qulay, ammo modellar uchun kerakli bo'lgan ma'lumotlar to'g'ridan-to'g'ri ko'p bo'lishi kerak.

4. Katta panel struktural modellar (Large Panel Structural Models): Ushbu modellar bir nechta subjektivni tahlil qilish uchun ishlatiladi. Bunday modellar, ko'p sonli ma'lumotlar yig'ilishini talab qiladi va har bir subjektning o'zgaruvchilari o'zaro bog'liqlikka ega bo'lishi lozim.

5. Non-lineyarni struktural modellar (Nonlinear Structural Models): Bu modellar o'zgaruvchilarning o'zaro bog'liq bo'lishini tasvirlaydi, ammo ularga mos keladigan yagona o'zgaruvchi yo'q. Bunday modellar odatda tijorat va iqtisodiyot sohalarida foydalaniladi.

Ushbu turlar struktural modellar odatda o'zgaruvchilar o'rtasida bog'liq aloqalarini tasvirlash maqsadida ishlatiladi. Modellar yordamida o'zgaruvchilar o'rtasidagi aloqa va ta'sirni aniqlash mumkin, shuningdek, turli holatlarda ma'lumotlar yig'ilishiga yordam beradi

2.2 Strukturali modellarning boshqa modellardan farqi

Dasturlashda struktural modellar, boshqa modellar bilan qaraganda, bir nechta farqlarga ega:

1. Struktural modellar aloqalarni tasvirlaydi: Struktural modellar o'zgaruvchilar o'rtasidagi o'zaro bog'liqliklarni tasvirlaydi. Bunday modellar o'zgaruvchilarning aloqalarini aniqlash va ta'sirini ko'rsatishda yordam beradi.

2. O'zgaruvchilar o'rtasidagi o'zaro ta'sir ko'rsatiladi: Struktural modellar o'zgaruvchilar o'rtasidagi o'zaro ta'sirni aniqlashga yordam beradi. Bunday modellar o'zgaruvchilar o'rtasidagi aloqa ko'rsatkichlari va tasvirlangan tizimlarning ta'sir ko'rsatkichlari bilan birga ishlaydi.

3. Modellar matematiklik tasvirlangan holda yaratiladi: Struktural modellar matematiklik tasvirlangan holda yaratiladi va umumiylikdagi yechimlar hisoblanishi mumkin. Bu, model yordamida o'zgaruvchilar o'rtasidagi aloqalar va ta'sirlar aniqlanishini osonlashtiradi.

4. Ko'p qatorli: Struktural modellar, qattiq tizimlar bilan yoki bir-biriga bog'liq ko'p tizimlardan iborat bo'lishi mumkin. Bunday qattiq bog'liq tizimlarni tahlil qilish uchun matematik modellar yaratiladi.

5. Qiyosiy tizimlarni tahlil qilishda yordam beradi: Struktural modellar qiyosiy tizimlarni tahlil qilishda yordam beradi, yani ko'p tizimlarning bir-biri bilan aloqasini tasvirlaydi. Bunday modellar, qiyosiy tizimlarning ta'sirini tahlil qilish uchun ishlatiladi.

Bunday farqlar dasturlashda struktural modellarni boshqa modellardan ajraladi va ularga aloqador xizmat ko'rsatadi. Struktural modellar o'zgaruvchilar o'rtasidagi aloqa va ta'sirni aniqlash uchun muhim vositalardir.