Islomov Jasur AXBOROT TIZMLARINING DASTURIY TA’MINOTINING HAYOT SIKLI - REJA:
- Axborot tizimlari dasturiy ta’minotining hayot sikli tushunchasi.
- Hayot sikli jarayonlari: asosiy, yordamchi, tashkiliy.
- Axborot tizimlari dasturiy ta’minoti hayot sikli jarayonlarining mazmuni va bog‘liqligi.
Axborot tizimlari dasturiy ta’minotining hayot sikli tushunchasi. - Axborot tizimi (AT) ni loyihalash metodologiyasi tizimni yaratish va kuzatish jarayonini AT ning hayot sikli (HS) kо‗rinishida ifodalaydi. Har bir bosqich uchun bajariluvchi ishlarning tarkibi va ketma-ketligi olinuvchi natijalar, ishni bajarish uchun zaruriy usullar va vositalar, ishtirokchilarning roli va javobgarligi va h.k. aniqlab olinadi. 14 AT ni HS ning bunday rasmiy ifodasi jamoaviy ishlab chiqarish jarayonini rejalashtirish va tahlil etish imkonini beradi hamda bu jarayonlar bilan boshqarishni ta‘minlaydi. AT ning HS ni - tizimni yaratish va foydalanish jarayonida yuz beruvchi bir qator voqeliklar sifatida tasavvur qilish mumkin. HS ning modeli berilgan AT ga zarurat tug‗ilgan daqiqadan boshlab, tо‗liq iste‘moldan chiqish daqiqasigacha bо‗lgan turlicha tizim holatini tasvirlaydi. Hozirgi vaqtda quyidagi HS modellari ma‘lum va qо‗llanib kelinmoqda: - kaskadli model (2.1-rasm) – loyihaning barcha bosqichlarini qat‘iy ketma-ketlikda bajarilishin nazarda tutadi. Keyingi bosqichga о‗tish avvalgi bosqichdagi barcha ishlar tо‗liq bajarilganligini bildiradi; - oraliq nazoratli bosqichma-bosqichli model (2.2-rasm) – AT ni ishlab chiqish bosqichlararo teskari aloqali sikl bilan olib boriladi. Bosqichlararo tuzatishlar turli bosqichlardagi natijalarning real mavjud о‗zaro ta‘sirlarini hisobga olish imkonini beradi. Har bir bosqichdagi hayot vaqti ishlab chiqishning butun davriga chо‗ziladi; - spiralli model (2.3-rasm). Spiralning har bir buramida mahsulotning navbatdagi versiyasini yaratish bajariladi, loyiha talablari belgilanadi, uning sifati aniqlanadi va keyingi buram ishi rejalashtiriladi. Asosiy e‘tibor ishlab chiqishning boshlang‗ich bosqichiga qaratiladi, ya‘ni tahlilga va loyihalashga.
Amaliyotda keng tarqalgan ikkita asosiy HS modeli olingan: - Amaliyotda keng tarqalgan ikkita asosiy HS modeli olingan:
- - kaskadli model (1970-1985 yy. uchun xarakterli);
- - spiralli model (1986 y. dan keyin xarakterli).
- Avvalgi loyihalarda yetarlicha oddiy AT da ilovalar yagona, funksional va axborotli
- mustaqil blokka ega bо‗lgan. Ilovalarning bunday tiplarini ishlab chiqish uchun kaskadli
- usul unumli bо‗lgan. Har bir bosqich tо‗liq bajarilib, barcha ishlar rasmiylashtirilganidan
- sо‗ng yakunlangan.
- Kaskadli yondoshuvni qо‗llashning ijobiy tomonlarini quyidagicha belgilash
- mumkin:
- - har bir bosqichda tо‗liq kriteriyalarga va kelishuvga javob beruvchi,
- yakunlangan loyiha hujjatlari tо‗plami yaratiladi;
- - ishning mantiqiy ketma-ketlik bosqichida bajarilishi barcha ishlarni yakunlash
- muddatini va mos keluvchi xarajatlarni rejalashtirish imkonini beradi.
- Ishlab chiqishning eng avvalida tizimga bо‗lgan barcha talablarni yetarlicha aniq va
- tо‗liq ifodalash mumkin bо‗lganda kaskadli yondoshuv oddiy AT larni qurishda о‗zini
- yaxshi oqlaydi.
- Bu yondoshuvning asosiy kamchiligi shundaki, tizimni yaratishning real jarayonida
- hech qachon bunday qat‘iy sxemani taxlab bо‗lmaydi, har doim avvalgi bosqichga qaytish
extiyoji tug‗iladi va avvalgi qabul qilingan qarorlarni kо‗rib chiqish va aniqlashtirishga - extiyoji tug‗iladi va avvalgi qabul qilingan qarorlarni kо‗rib chiqish va aniqlashtirishga
- tо‗g‗ri keladi. Natijada AT ni yaratishning real jarayoni oraliq nazoratli bosqichmabosqichli modelga mos keladi. Lekin, bu sxema yuz beruvchi о‗zgarishlarni va tizimga
- bо‗lgan talabni aniqlashni tezkor aniqlashtirish imkonini bermaydi. Ishlab chiqish
- natijalarini foydalanuvchilar bilan kelishuv ishining har bir bosqichi yakunlangandan
- sо‗ng rejalashtiriluvchi nuqtalardagina amalga oshadi. AT ga bо‗lgan umumiy talab uni
- yaratishning barcha vaqtlarida texnik masala kо‗rinishida belgilab qо‗yilgan. Shunday
- qilib, foydalanuvchilar ularning real ehtiyojini qoniqtirmaydigan tizimga ega bо‗ladilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
