Axborot xavfsizligi ta’lim y о‘nalishi talabalari uchun individual loyihani bajarish va rasmiylashtirish b

1.Bob. Bulutli texnologiyalarga tahdidlar va ularni himoyalash 
texnologiyalari 
1.1. Bulutli texnologiyalarning ishlash sxemalari 
Avvalo, shuni ta’kidlash lozimki, ayrim kompaniyalarning bulut 
texnologiyalari bilan bog‘liq muammolari bozorda yaqinda paydo 
bо‘lgan bulutlar 
an’anaviy biznes standartlari bilan izohlanadi (agar IT evolyusiyasi tezligi e’tiborga 
olinsa, texnologiya allaqachon eng 
chо‘qqiga chiqqan bо‘lar edi). 
Shunga 
kо‘ra, bulut xizmatlarining mohiyatini mijozlarning xabardorligi va 
juda 
kо‘p miqdordagi ishonchli ma’lumotlarning yо‘qligi tushuntirilgan bir qator 
qoidalar mavjud. 
Biroq, 
tо‘g‘ri yondashuv bilan, texnologiyani yaxshiroq tushunish va yetkazib 
beruvchilarning muvozanatli tanlovi, bulutli xizmatlar kompaniyaning mavjud 
infratuzilmasidan 
kо‘ra kо‘proq ishonchlilik va xavfsizlikni ta’minlaydi.
Bulutli hisoblash tizimlarida uch turdagi xizmatlar mavjud:
− Infrastruktura xizmati (IaaS); 
− Platforma xizmati (PaaS); 
− Dasturiy ta’minot xizmati (SaaS). 
Infrastruktura xizmati (IaaS) - talab qilinadigan masofadan foydalanish 
imkoniyati bilan konfiguratsiya qilinadigan hisoblash resurslari (bulut 
infratuzilmasi) umumiy xizmatlarini mustaqil ravishda boshqarish qobiliyatiga ega 
bо‘lgan modeldir. Xususan, ushbu model ikki jihatga ega: klasterlashtirish va 
grafiklash.
Serverlarni klasterlashtirish – N serverlarning umumiy dasturlarni ishlatish 
uchun ishlaydigan va oxirgi foydalanuvchilar uchun bir butun kabi 
kо‘rinadigan 
yagona apparat kompleksini umumlashmasidir. Klasterlashtirishdan foydalanish 
orqali, bulut provayderining har qanday mijozi tezda qabul qila oladi va qisqa vaqt 
ichida hisoblash resurslarini sezilarli darajada sarf qilmasdan va xarajat qilmasdan 
qoldirishi mumkin. Shu bilan birga, iste’mol qilingan resurslar hajmining 
о‘zgarishi 
hech qanday tarzda butun bulutning umuman ishiga ta’sir qilmaydi. 

---

21
Klasterlardan foydalanish har bir foydalanuvchi uchun deyarli cheksiz 
miqyosda kengaytirilishi mumkin emas, balki uning virtual infratuzilmasining 
mustahkamligini oshiradi. Bitta yoki hatto bir nechta serverning ishdan chiqishi 
sababli mijozlarning IT-tizimlarida uzilishlarga olib kelmaydi. Yuklanish avtomatik 
ravishda klasterdagi boshqa serverlar orasida qayta taqsimlanadi. 
Ikkinchi jihat - apparat platformasini virtualizatsiya qilish, bu apparat 
platformasini turli xil operatsion tizimlar bilan 
bо‘lishishni о‘z ichiga oladi. 
Sxematik tarzda apparatlashtirilgan virtualizatsiya shakllari 1.1- rasmda keltirilgan. 
Virtualizatsiya tufayli bir nechta mijozlar birgalikda provayderning infratuzilmasini 
foydalanish mumkin 
bо‘ladi. 
VDI
Web server
Ilovalar Z
Tarmoq OT1
Windows Server 
2012
Tarmoq OT2
Red Hat Enterprise 
Linux
Mehmon OT X
Operatsion tizim Y
Gipervizor
Qurilmalar
CPU
Disklar
Xotira
Tarmoq 
ulanishlari
1.1- 
rasm. Virtual apparat ta’minot va uning gipervizor va virtual mashinalar bilan 
tasvirlanishi 
Ushbu yondashuvlardan foydalanish bir qator xavfsizlik muammolarini 
tug‘diradi, ularning ba’zilari haqiqiydan 
kо‘ra psixologikdir, ayrimlari esa chindan 
ham diqqat bilan 
kо‘rib chiqishni talab qiladi
.
Platforma xizmati – foydalanuvchilarga tayyor dasturiy ta’minotlar bilan 
ta’minlash vazifalarini bajaradi. Uning asosiy elementlariga quyidagilar kiradi: 
− apparat ta’minoti; 

---

22
− operatsion tizim; 
− MBBT; 
− oraliq dasturiy ta’minotlar; 
− ishlab chiqish qurilmalari va dasturiy vositalar. 
Platform xizmatini keng tijorat maqsadida 
qо‘llash katta natijalarni bermoqda, 
sababi, dasturni sotib olmasdan uning imkoniyatlaridan ancha arzon narxda 
foydalanish mumkin. Bu esa, uning online savdodadagi 
о‘rnini belgilab beradi. 
Bundan tashqari, u tomonidan taqdim etilgan dasturdagi muammolarni oson 
mutaxassis tomonidan hal etish mumkin. Chunki, uning foydalanuvchilar soni 
cheklangan va online maslaga beruvchi mutanassislar yetarli. Hattoki, ma’lumot 
о‘chib ketganda ham uning tiklanishiga kafolat beriladi.
Foydalanuvchi terminallari
Xizmat ko’rsatuvchi provayder
Platforma xizmati
1.2- 
rasm. Platform xizmati 
Yuqori hisoblash imkoniyatlarini talab etadigan dasturlardan foydalanishda 
ham aynan ushbu xizmatdan foydalaniladi. Bulutda yuklangan ma’lumotlar mahfiy 
va ochiq 
kо‘rinishda amalga oshiriladi. Ochiq kо‘rinishda yuklangan fayllar va 
uning muhokamasiga doir bilimlardan foydalanish mumkin
.
Jamoaviy loyihalarni amalga oshirishda ham, aynan ushbu xizmatdan 
foydalaniladi. YA’ni, barcha ishtirokchilar uchun bitta maydon yaratiladi va 
о‘ziga 
tegishli vazifaning yechimini yuklaydi. 

---

23
Infrastruktura xizmati -
Ish joyi, ofis va elektr ta’minoti
Notebook, Shaxsiy kompyuter, aloqa kanali
Monitoring, Zaxira nusxalash
Ilovalarni admistratsiyalash
Ma’lumotlarni bazasini boshqarish
Operatsion tizimni boshqarish
Virtuallashtirish
Qurilmalar
Tizim injinerlari
Ma’lumot markazlarining infratuzilmasi
Infrastruktura 
xizmati
1.3-rasm. Infrastruktura xizmati