Axborotlashgan jamiyat va media maydon tushunchasi

Axborotning sifati
– Fikrlar, reklama va boshqalarni dalillardan ajratib olish osonmi?
– Material baholanganmi (noshir, jurnalist, ekspert yoki nashriyot tomonidan)? Boshqa manbalarda ushbu materialga havolalar bormi? Agar
Internetdagi boshqa manbalar ushbu resursga havola berayotgan bo‘lsa, bu hol uning keng qo‘llab-quvvatlanishini bildiradi.
– Saytda keltirilgan nuqtai nazar va qarashlar asoslanganmi?
– Faqat bitta fikr va nuqtai nazar afzal, deb bilingandek tasavvur uyg‘onmayaptimi?
– Dalillarning manbalari aniq ko‘rsatilganmi? Dalil va manbalar qanchalik dolzarb va muhim?
– Veb-saytning tili va dizayni to‘g‘ri tanlangani borasida nima deyish mumkin?
– Sahifa oxirgi marta qachon yangilangan? Undagi axborot hali ham ishonchli
desa bo‘ladimi? Materialning e’lon qilingan sanasi ko‘rsatilganmi?
– Axborot nisbatan batafsil bayon etilganmi yoki u ilmiy yoxud ommabop manbaga asoslanganmi?
Axborotning ishonchliligi
– Siz xuddi shunday axborotni bir nechta mustaqil manbadan topa oldingizmi?
– Ushbu axborot ishonchli ekanini asoslab bering.
Mediakontentni baholashning eng yaxshi usuli – uni shaxsan yaratishdir!
Mediamatnni tahlil qilishni o‘rganishning eng yaxshi usuli uni mustaqil ravishda tayyorlashdir. Jurnalistikaning istalgan janrida material tayyorlashni o‘rganib olgan talaba boshqa mualliflar tomonidan tayyorlangan materiallarni tezkor tahlil qilish qobiliyatiga ega bo‘ladi.
Jurnalist materialini tayyorlash jarayoni g‘oya generatsiyasi(tug‘ilishi)dan
boshlanadi. Bugun qanday voqealar dolzarb, yangiliklarda nima haqida so‘z
yuritilyapti? Mavzu tanlangandan so‘ng rakurslar haqida o‘ylab ko‘rish zarur
bo‘ladi. Voqea kimning nuqtai nazaridan bayon etiladi va muallif o‘quvchilarga qanday fikrni yetkazmoqchi? So‘ngra axborot izlash bosqichi boshlanadi: Siz kimdan intervyu olmoqchisiz? Internetda ushbu mavzuga oid qanday axborotlar mavjud?
Intervyu
Maqola tayyorlash jarayonida jurnalist ko‘plab axborot manbalari bilan
ishlashiga to‘g‘ri keladi. Ijtimoiy faoliyatning turli sohalarida band bo‘lgan insonlarda mavjud axborot ayniqsa qimmatli hisoblanadi. Shu ma’noda ulardan intervyu olish jurnalist uchun axborot to‘plashning eng samarali usullaridan biri sanaladi. Ammo intervyu ko‘p vaqt va kuch talab qiladigan jarayon. U ko‘p jihatdan bo‘lajak suhbatni tashkil etish, ijtimoiy ahamiyatli axborotga ega bo‘lgan suhbatdosh uchun savollarni tayyorlash bilan bog‘liq bo‘ladi. Materialning oxirgi ko‘rinishida intervyudan parchalargina beriladi. Jurnalistika amaliyotida tayyor bo‘lgan materialni xato va kamchiliklar hamda noaniqliklarga yo‘l qo‘ymaslik uchun intervyu beruvchiga o‘qitib olish yaxshi odat hisoblanadi.
Televidenie va radio intervyularida auditoriya savol va javoblarni eshitib turadi, shu bois xatoliklar ehtimoli kam bo‘ladi.
Suhbatdoshga beriladigan savollarni shakllantirib olish uchun mahoratli jurnalistlar intervyudan oldin mavzuni diqqat bilan o‘rganadi. Agar jurnalist intervyuda tilga olinayotgan mavzu bilan tanish bo‘lmasa, aniq va asosli savollar berishi mushkul.
Intervyu olish bo‘yicha tavsiyalar:
– qisqa javoblar qaytariladigan savollar bermaslik lozim;
– savollarni navbatma-navbat berish maqsadga muvofiq. Bir vaqtda ikkita
savol berilganda intervyu beruvchi ularning bittasiga javob qaytarishi yoki javoblar aralashib ketishi ehtimoli yuqori bo‘ladi;
– jurnalist o‘zining suhbatdoshga va mavzuga qiziqishini ko‘rsatib bera
olishii uchun intervyuga jiddiy tayyorgarlik ko‘rishi zarur. Aniq shakllantirilgan savollar bo‘lg‘usi materialning muvaffaqiyatini ta’minlovchi omillardan biri hisoblanadi.
– diqqatingizni jamlab suhbatdoshingizni tinglang. Javoblar izoh talab
qilsa, qo‘shimcha savollar bering;
– o‘z nuqtai nazaringizni bildirmang, intervyu beruvchining fikrlariga
e’tibor bering;
– o‘ta murakkab savollar bermang.