Ayev В. Ch., ndKirish «inson resurslari iqtisodiyoti» fanining predmeti va mazmuni L l. Inson resurslari to‘g’risida tushuncha

У ..............
; Ishlab chiqarishni va I
Kadrlarni tayyorlash, _______ J .T.
j mehnatni taskil qilish qayta tayyorlash va __^ Korxonadagi mehnat
I malakasini oshirishi j turlarini darajalash
7.1 - chizma. Firma darajasidagi mehnatni boshqarish tizimida mehnatfunksiyalari mazmunining о ‘mi

78

Bunday usul turlaridan biri «tekshiruvlar tezligi» usuli bo‘lib, u korxona ierarxiyasida ishlovchining tutgan o‘rni qanchalik yuqori boisa, uning ish natijalarini shunchalik kamroq tekshirish kerak, degan tahmindan iborat.
Umumiy ko'rinishdagi baholashga talabning oshishi sabablari yana shundan iboratki, turli ishlarni qiyoslash mehnat funksiyalarining bajarilish sifati va mehnat unumdorligini oshirishning ham moddiy, ham ma’naviy rag’batlantirish asosi hisoblanadi.
Ishchilar fikri bo'yicha, turli ishlar o‘rtasidagi o‘zaro adolatli bog’lanish mehnat unumdorligi va sifati oshishining asosiy omili hisoblanadi. Mehnat intizomi va unumdorligining oshishiga ish haqining mutlaq darajasi emas, balki har xil turdagi ishlar uchun to‘lanadigan haqlar o'rtasidagi nisbat ko'proq
ta’sir ko'rsatadi. Odatda, mutaxassislar tomonidan ish haqining asoslangan o'zaro nisbatlari kiritilganda mavjud jamg’arma saqlanib qolsa ham qo‘nimsizlik, ishga kech qolishlar sezilarli darajada kamayadi.
Barcha turdagi ishlarni umumiy baholashga bo'lgan zaruriyat AQSH Mehnat Vazirligida kasbiy talablar tizimi ishlab chiqilishida o'z aksini topdi. Uning maqsadi — mutaxassisliklarning o'sib borayotgan differensiatsiyasida ma’lum orientirlarni o'rnatish, kasb tanlash samaradorligini oshirish, mavjud inson resurslari salohiyatidan toiaroq foydalanishdir.
Bu tizimdan foydalanilganda mehnatning barcha turlari faoliyat obyekti bo'yicha uchta guruhga bo'linadi: asosan hujjatlar bilan, odamlar bilan va moddiy obyektlar bilan ishlash. Ularning har biri murakkabligining kamayib borishi
tartibida sakkiztadan vazifa guruhlarini o'z ichiga oladi:
r*! Hujjatlar j Insonlar Moddiy ob’?ktlar
J
►I. Sinlezlash ^J. Miislahal berish ► I. Sozlash
►2. Koordinalsiva — >2. Muzokaralar olib ►2 . Aniq ishlov boi ish
ljorish 3. Uskuna va jarayoiilar
■ >3. Tahlil ^► nazorat i
►З. O'qilish
►4. Sinflash I > 4. llarakalni bosh(|arish
-_ ^4. Boshqarish I
►5. Hisob-kitob ! l> 5. O'rnalish-yig'ish
►5. Qiziqlirish