Ayol siymosini yaratishda takrorlarning ekspressivlik mohiyati
Download 0.54 Mb. Pdf ko'rish
|
ayol siymosini yaratishda takrorlarning ekspressivlik mohiyati
- Bu sahifa navigatsiya:
- Beauty is truth , truth beauty
can see, breathe va live sinonimik takror bo’lib kelgan.
Takrorning turli formalari orasida badiiy nutqda ishlatiladigan va deyarli boshqa nutqda ishlatilmaydigan takrorlar ham uchraydi, ular so’zning ko’p ma’noligiga asoslangan bo’ladi:
1
I.R.Galperin. Stylistics. Moscow. Higher School. 1977. pages 213-214. 2
Гальперин И.Р. Очерки по стилистики английского языка. М., Лит.на иностр.языках, 1956.стр.268. 27
“Miss Witherfild retired, deeply impressed with the magistrate’s learning and research; Mr Nupkins retired to lunch; Mr Jinks retired within himself – that being the only retirement he had …. and Mr Grumner retired to wipe out …. the insult which had been fastened upon himself. ” Yuqoridagi misolda “to retire” fe’li uch xil ma’noda ishlatilgan. Bunday turdagi takrorning asosiy vazifasi so’z o’yini. Bir so’zning turli xil ma’nodagi takrori asosiy takrorlanayotgan so’zning ma’nosini aniq detallashtirishga yordam beradi.
Takror yoki repriza stilistik figura bo’lib, tovushlar, so’zlar, morfemalar, sinonimlarning takroridan iborat. Takror nutqning boshqa formalari singari hissiy bo’yoqdorlikni kuchaytirishda xizmat qiladi. Takrorlardan qo’shimcha ma’lumot 28
berish uchun foydalaniladi, bundan tashqari gaplar orasida bog’lovchilik vazifasini bajarish uchun xizmat qiladi. Takror she’riyatda keng qo’llaniladi. Ba’zi olimlar takrorni she’riyatning ajralmas qismi deb baholaydilar. Takror metiik va evfonik elementlardan iborat. Metiik elementlarga she’r, anakruru, epikruru kirsa, evfonik elementlar tarkibiga esa qofiya, assonans, dissonans, refren kiritilgan. 1
Takrorning vazifasi turli xil. Takror testning mavzusini, uning g’oyasini ochib beradi. Masalan: Beauty is truth, truth beauty-that is all. Ye know on earth, and all ye need to know. Bu parchada go’zallik va haqiqat bir butunlik sifatida ko’rsatilgan. Lingvistik jihatdan analiz qilsak ega va kesim “to be” fe’li yordamida bog’langan. Tekst ichida takror muhim bog'lovchi vosita bo'lib xizmat qiladi.. Asosan takror kitobxonning diqqat e’tiborini kalit so’zga qaratishga xizmat qiladi. Takrorning eng birinchi vazifasi kuchaytirish. Kuchaytirish vazifasidagi takror odatda qurilishi jihatidan sodda, takrorlanayotgan so’zlar bir-biriga yaqin joylashgan bo’ladi. Takrorning boshqa vazifalari kuchaytirish kabi hissiy bo’yoqdorligi kuchli emas. Takrorning boshqa vazifalari konteksdan ma’lum bo’ladi. Dikkensning “Our Mutual Friend” romanidagi parchada takror ketma- ketlik vazifasini bajargan. Bu vazifani aniqlab berayotgan “then” siz ham buni aniqlash mumkin. “Sloppy … laughed loud and long. At this time the two innocents, with their brains at that apparent danger, laughed, and Mrs. Hidgen laughed and the orphan laughed then the visitors laughed.” Laughed so’zining takrori sahna tasvirining obrazli jonlantirish maqsadida xizmat qilgan. Ba’zan takror modallik vazifasini ham bajaradi:
1
Арнольд И.В. Стилистика современного англ.языка. Л., Просвещение, 1973. стр.216. |
ma'muriyatiga murojaat qiling