Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

2.1 Ландшафт ұғымы тұралы түсінік
Ландшафттану ғылымының қазіргі ғылыми тәжірибесінде ландшафт табиғи аумақтық кешендер иерархиясының негізгі бірлігі болып табылады. Геожүйелердің бұл категориясы ландшафттанудағы әртүрлі факторларды ретке келтіру және оның теориялық негіздерін жасау үшін үлкен маңызға ие. Өлшем бірлігі ретінде ландшафт аймақтық және жергілікті геожүйелердің түйіскен жерінде орналасқандықтан ерекше орын алады. Жоғарыдан төменге реттелген физиографиялық аудандастыру жүйесінде ландшафт эпигеосфераның аймақтық дифференциация жүйесіндегі шекті, ең төменгі саты болып табылады. Ландшафттардың аймақтық заңдарға сәйкес үйлесуі жоғары дәрежедегі аймақтық бірліктерді құрайды: ландшафттық аудан, ландшафттық провинция, ландшафттық аймақ, ландшафттық ел, ландшафттық аймақ. Ландшафттың зоналық немесе азоналдық біртектілігі геологиялық іргетастың, рельефтің типі мен климатының бірлігінде көрінеді. Бұл біртектілік ландшафттың генетикалық бірлігін анықтайды.
Аймақтық интерпретацияға сәйкес ландшафт деп географиялық атауы мен картада нақты орны бар нақты жеке және бірегей табиғи-территориялық кешен түсініледі.
Ландшафттың аймақтық түсіндірмесіне қоса, ландшафттану ғылымының теориялық концепциясы ландшафтты бірнеше элементар географиялық бірліктерден тұратын белгілі бір аумақтық бірлік деп атайды. Ландшафт ландшафттың морфологиялық бөліктері ретінде қарастырылатын қарапайым табиғи аумақтық кешендердің: фациялар, субстанциялар, стоустар, елді мекендердің қатаң шектеулі жиынтығы бар жергілікті геожүйелер иерархиясының негізгі сатысы болып табылады.
Ландшафт зоналық және азоналдық белгілері бойынша біртекті және конъюгацияланған жергілікті геожүйелердің белгілі бір жиынтығын қамтитын генетикалық біртұтас геожүйе ретінде де анықталады.
Тәуелсіз ландшафтты оқшаулау үшін келесі диагностикалық белгілерді ескеру қажет:
- ландшафт қалыптасатын аумақтың біртекті геологиялық негізі болуы керек;
- геологиялық іргетас қалыптасқаннан кейін оның кеңістігіндегі ландшафттың кейінгі дамуы, сонымен қатар тау жыныстарының құрамы біртекті болуы керек;
- бүкіл ландшафтта жергілікті климат бірдей болуы керек; рельефтің генетикалық түрін жалғыз сақтау керек. Мұндай жағдайларда ландшафттың морфологиялық бөліктері ретінде қарастырылатын әрбір ландшафттың территориясында рельефтердің, жергілікті геожүйелердің қатаң белгіленген жиынтығы: фациялар, субстовтар, штоулар, аумақтар қалыптасады.
Аймақтық және жергілікті геожүйелерді зерттеу әртүрлі әдістерді қолдануды талап етеді. Жергілікті геожүйелер міндетті түрде табиғатта далалық зерттеулер, соның ішінде стационарлық бақылаулар және ландшафттық фотосуреттер арқылы зерттеледі. Жоғары физикалық-географиялық бірліктерді зерттеудің камералық әдістері, әдеби дереккөздерді, карталарды, аэроғарыштық суреттерді талдау және жалпылау арқылы зерттеледі. Ландшафтты білу әдістемелер далалық және камералық кешенін қолдануды талап етеді.