AZƏrbaycan miLLİ elmlər akademiyasi fiZİka riyaziyyat və texniKA elmləRİ

AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI

 

FİZİKA

-

RİYAZİYYAT VƏ TEXNİKA ELMLƏRİ 

BÖLMƏSİ

 

 

 

Xidm

ə

ti istifad

ə

 

üçün

 

 

                                       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

RİYAZİYYAT VƏ MEXANİKA İNSTİTUTUNUN

 

 

2016-

cı ildə

  

 

ELMİ VƏ ELMİ

-

TƏŞKİLATİ

 

FƏALİYYƏTİ HAQQINDA

 

 

 

H  E  S  A  B  A  T  I  

 

 

 

B A K I 

–

 2016 

2 

 

MÜNDƏRİCAT

 

 

 

Giriş

 

3 

1 

Elmi t

ədqiqat işləri planının yerinə

 yetirilm

ə

si  

4 

2 

Mühüm nə

tic

ə

l

ə

r  

10 

3 

T

ətbiq olunmuş elmi nə

tic

ə

l

ə

r 

14 

4 

Fundamental elml

ə

 t

ə

hsilin 

ə

laq

ə

si 

15 

5 

Beyn

ə

lxalq 

ə

laq

ə

l

ə

r 

19 

6 

Qrantlar 

24 

7 

Elektron elmin v

ə

ziyy

ə

ti 

27 

8 

N

əşriyyat fə

aliyy

ə

ti 

28 

9 

T

ə

ltif v

ə

 

mükafatlar

 

33 

10 

Keçirilmiş seminarlar

 

37 

11 

D

ə

v

ə

tli m

ə

ruz

ə

l

ə

r 

48 

12 

Elmi kadrların hazı

rlanmas

ı

 

49 

13 

Elmi 

Şuranın fə

aliyy

ə

ti 

51 

14 

G

ə

nc alim v

ə

 

mütə

x

ə

ssisl

ər şurası

 

51 

15 

Kitabxana 

53 

16 

Maddi texniki t

ə

chizat v

ə

 maliyy

ə

 m

ə

s

ə

l

ə

l

ə

ri 

53 

17 

Monoqrafiyalar 

55 

18 

Elmi populyar n

əşrlə

r 

56 

19 

M

ə

qal

ə

l

ə

r 

57 

20 

Tezisl

ə

r 

78 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 

 

GİRİŞ

 

2016-

cı  ildə

  Riyaziyyat  v

ə

 

Mexanika  İnstitutunda  222 

n

ə

f

ər  işçi  çalışır,  onlardan  128 

n

ə

f

əri  elmi  işçidir:  4

  n

ə

f

ə

ri 

Az

ə

rbaycan  Milli  Elml

ər  Akademiyasının

 

müxbir  üzvü

,  39 

n

ə

f

ə

ri elml

ə

r doktoru, 68 n

ə

f

ə

r f

ə

ls

ə

f

ə

 doktorudur.     

                                          

Y

aş

 h

ə

dd

i 

Elmi işçilə

r 

Onlardan elmi d

ə

r

ə

c

ə

si olanlar 

elml

ə

r doktoru 

f

ə

ls

ə

f

ə

 doktoru 

c

ə

mi

 

ki

şi

lə

r 

Q

ad

ın

lar

 

c

ə

mi

 

ki

şi

lə

r 

qa

dı

nl

ar

 

c

ə

mi

 

ki

şi

lə

r 

qa

dı

nl

ar

 

30

 y

aş

a

 

q

ə

d

ə

r 

4

 

1

 

3

 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

30

-39 

yaş

da

 

32

 

11

 

21

 

- 

- 

- 

21

 

6

 

15

 

40

-49

 

yaş

da

 

21

 

15

 

6

 

8

 

7

 

1

 

13

 

9

 

4

 

50

-59

 

yaş

da

 

32

 

27

 

5

 

10

 

10

 

- 

21

 

17

 

4

 

60

-69

 

yaş

da

 

25

 

20

 

5

 

15

 

14

 

1

 

9

 

5

 

4

 

70 v

ə

 

yux

arı 

yaş

da

 

14

 

11

 

3

 

8

 

8

 

- 

4

 

2

 

2

 

E

lmi

 

iş

çi

lə

ri

n 

üm

u

mi

 

say

ı

 

128

 

85

 

43

 

39

 

37

 

2

 

68

 

39

 

29

 

 

4 

 

I. 

ELMİ TƏDQİQAT İŞLƏRİ PLANININ YERİ

N

Ə

 

YET

İ

R

İLMƏSİ

 

HAQQINDA ÜMUMİ

 

MƏLUMAT

 

2016-

cı

 ild

ə

 AMEA Riyaziyyat v

ə

 

Mexanika İnstitutunda 

elmi-t

ə

dqiqatlar  riyaziyyat  v

ə

  mexanika  sah

ə

l

əri  üzrə

  (5-i 

riyaziyyat, 1-i mexanika olmaqla) 6 istiqam

ə

ti 

ə

hat

ə

 edir: 



 Harmonik v

ə

 qeyri-harmonik analiz. 

     (AMEA-

nin müxbir üzvlə

ri, professorlar: Bilal Bilalov, 

Vaqif Quliyev; f-r.e.d., prof. H

ə

mdulla Aslanov,  

r.e.d., dos. 

Vüqar

 

İsmayılov

, f-r.e.n., dos. 

Ə

li Babayev) 



 Diferensial 

t

ə

nlikl

ə

rin 

spektral 

v

ə

 

keyfiyy

ə

t 

n

ə

z

ə

riyy

ə

si.

 

 

(AMEA-

nin müxbir üzvü

, prof. 

Rauf Hüseynov, 

 

f-r.e.d., prof. 

Əkbər Əliyev)

 



 Optimal idar

ə

etm

ə

 n

ə

z

ə

riyy

ə

si  

(f-r.e.d., prof. Misir M

ə

rdanov) 



 Qeyri-x

ə

tti  dinamika  m

ə

s

ə

l

ə

l

ə

rind

ə

  idar

ə

etm

ə

nin 

vizuallaşdırma kompyuter texnologiyaları

.  

   

 

 

(t.e.n., dos. H

ə

s

ən Nağıyev

) 



 Elm  tarixi.    

( f.-r.e.n., 

dos. Əli Babayev

) 



 Deformasiya  olunan  b

ə

rk  cism,  maye  v

ə

  qaz 

mexanikasının nə

z

ə

ri v

ə

 t

ə

tbiqi probleml

ə

ri.      

(f-r.e.d, professorlar: C

ə

f

ər Ağalarov, Vaqif Hacıyev, 

Qabil Əliyev, Lətif Talıblı

;  

AMEA-

nın müxbir üzvü, 

t.e.d. Qeylani P

ə

nahov) 

 

 

 

5 

 

İl

 

P

rob

lem

 

M

öv

zu

 

İş

 

M

ə

rh

ə

l

ə

 

Tamamlanmış

 

M

üh

üm

 

n

ə

tic

ə

l

ə

r 

M

öv

zu

 

İş

 

M

ə

rh

ə

l

ə

 

2016 

6 

17 

105 

1 

- 

104 

1 

5 

 

Hesabat  müddə

tind

ə

 

İnstitut  ə

m

əkdaşları 

Az

ə

rbaycan 

MEA  R

ə

yas

ə

t  Hey

ə

ti  t

ə

r

ə

find

ə

n  t

əsdiq  edilmiş  prioritet 

istiqam

ə

tl

ər  proqramına  uyğun  olaraq  17  mövzu  və

 

105  iş 

üzrə

  (78-i  riyaziyyat,  27    is

ə

  mexanika  olmaqla)  t

ə

dqiqat 

aparılmışdır.

 

Ə

m

əkdaşların

 

aldıqları

 

elmi 

n

ə

tic

ə

l

ər, 

müxtə

lif  

beyn

ə

lxalq v

ə

 respublika s

ə

viyy

ə

li elmi konfrans, simpozium, 

seminarlarda  müzakirə

  edil

miş,

 

mütə

x

ə

sissl

ə

r  t

ə

r

ə

find

ə

n 

yüksə

k  qiym

ə

tl

əndirilmiş  və

 

ə

ks

ə

riyy

əti  nüfuzlu 

jurnallarda 

çap olunmuş

dur. 

 

AMEA  R

ə

yas

ə

t  Hey

ə

tinin  11  fevral  2015-ci  il  tarixli 

5/3 nömrə

li q

ə

rari il

ə

 maliyy

ə

l

əşdirilməsi tövsiyyə

 edil

ə

n 

iki elmi t

ə

dqiqat proqrami t

əsdiq edilmişdir:

 

1.  "Freym  n

ə

z

ə

riyy

ə

si-veyvlet  analizin  seysmologiyada 

v

ə

  `dig

ə

r  sah

ə

l

ə

rd

ə

 

siqnalların  emalına  tə

tbiqi"  (birillik)  

21.02.2015 - 15.03.2016-

cı il 

 

   R

ə

hb

ə

r: AMEA-

nın müxbir üzvü, prof. Bilal Bilalov

 

 

Proqram n

ə

z

ə

ri v

ə

 praktiki hiss

ə

l

ə

rd

ə

n ibar

ə

tdir. N

ə

z

ə

ri 

hiss

ə

d

ə

  freym  n

ə

z

ə

riyy

ə

sin

ə

  aid  m

ə

s

ə

l

ə

l

ə

rd

ə

 

alınmış 

6 

 

müə

yy

ə

n  n

ə

tic

ə

l

ər  müxtə

lif  beyn

ə

lxalq  konfrans  v

ə

  elmi 

seminarlarda müzakirə

 

olunmuşdur.

 

21.02.2016-15.03.2016-

cı il tarixlə

rind

ə

 Istanbul Ticar

ə

t 

Universitetinin professoru Əkrəm Savaşla approksimasiyanın 

statistik  yığılma  istiqamə

tind

ə

 

inkişaf  etdirilmə

si  q

ə

rara 

alınmışdır

.  Bundan 

ə

lav

ə,  Yıldız  Texniki  Unive

rsitetinin 

Matematik  bölümündə

 

bir  sıra  tə

dbirl

ə

rl

ə

 

yanaşı  iki

  seminar 

da 

keçirilmişdir

. Birinci freym n

ə

z

ə

riyy

ə

sinin n

ə

z

əri suallarına 

h

əsr  olunmuş  seminarda 

Bilal 

Bilalov  “Freymlə

r  v

ə

 

onların 

ümumiləşmə

l

əri”  adlı  mə

ruz

ə

  il

ə

,  ikinci  freyml

ə

rin  t

ə

tbiqn

ə

 

h

əsr  olunmuş  seminarda  “Freymlərin  siqnalların  emalına 

t

ə

tbiql

əri  haqqında”  adlı  mə

ruz

ə

  il

ə

 

çıxış  etmiş

  v

ə

  bu 

istqam

ə

td

ə

  birg

ə

  t

ədqiqatların  aparılması,  magistr  və

 

doktorantlara  elmi  r

ə

hb

ə

rlik  n

ə

z

ə

rd

ə

 

tutulmuş 

v

ə

 

bölmə

nin 

magistrl

ə

ri 

Şeyma  Çetin  və

 

Fatih  Şir

in

ə

  m

ə

s

ə

l

ə

l

ə

r 

qoyulmuşdur.

 

02.10.2016-15.10.2016-

cı  il  tarixlə

rind

ə

  AMEA-

nın 

müxbir  üzvü,  prof.  Bilal  Bilalov  İstanbul  şə

h

ə

rind

ə,  Yıldız 

Texniki 

Universitetind

ə

 

“

Statistik  yığılmanın  kə

silm

ə

z 

analoqları və

 

onların xassə

l

ə

ri

” və

 

“

Diferensial t

ə

nlikl

ə

rin  h

ə

lli 

üçün  sistemlə

rin  bazislik  xass

ə

l

ə

rinin  t

ə

tbiqi 

”  mövzularla 

m

ə

ruz

ə

 il

ə

 

çıxış

 

etmişdir.

 

 

Proqramın  praktiki  hissə

sind

ə

 

veyvlet 

analizin 

seysmologiyada  v

ə

  dig

ə

r  sah

ə

l

ə

rd

ə

 

siqnalların  emalına 

t

ə

tbiqi 

üzrə

 

bir sıra tə

dbirl

ə

r h

əyata keçirilib:

 

1) Veyvlet metodun seysmoloji v

ə

 

ekoloji siqnalların emalına 

t

ə

tbiqi 

istiqam

ə

tind

ə

 

t

əcrübi  biliklə

rin  m

ə

nims

ə

nilm

ə

si 

m

ə

qs

ə

di  il

ə

 

proqram  iştirakçıları  Z

akir  Zabidov  v

ə

  H

ə

s

ə

n 

Nağı

yev  10.06.2015 

–

  17.06.2015-ci  il  tarixl

ə

rind

ə

  Kazan 

şə

h

ə

rin

ə

  Kazan  Federal  Universitetin

ə

  ezam  ol

muşlar  və

 

7 

 

Fizika  İnstitutunun  “Radiofizika  və

 

İnformasiya  sistemləri” 

şöbə

sininin  professoru  Olqa  Xuturova  il

ə

  ekoloji  v

ə

 

seysmoloji veril

ə

nl

ərin zaman sırasında təhlil metodları, eyni 

zamanda  veyvlet  analizinin  konkret  hesablama  alqoritml

ə

ri  

müza

kir

ə

 

olunmuşdur.  İlkin  mə

rh

ə

l

ə

d

ə

 

Bakı  şə

h

ə

ri 

atmosferinin çirklə

nm

əsinin öyrə

nilm

ə

si m

ə

qs

ə

di  il

ə

 

“Пеленг 

СФ

-

6” cihazi vasitə

sil

ə

   

toplanmış ekoloji verilə

nl

ə

rin  veyvlet 

üsulla emalı aparılmışdır. 

 

2)  Veyvlet  metodun  tibbi  siqnalların  emalına  tə

tbiqinin 

m

ə

nims

ə

nilm

əsi,  obrazların  taninması,  peyk  informasiyaları

-

nın  emalı  istiqamə

tind

ə

  Bilal  Bilalov  v

ə

  Zakir  Zabidov 

22.09.2015-26.09.2015-ci  il  tarixl

ə

rind

ə

 

Samara  şə

h

ə

rin

ə

 

REA-

nın  Tə

svirl

ərin  Sistemli  Emalı  İnstitutunun  “Tə

svirl

ə

rin 

emalının riyazi metodları” kafedrasının müdiri, prof. Vladislav 

Sergeyevin 

r

ə

hb

ə

rliyi 

il

ə

 

seminar-

müzakirə

l

ə

r 

t

əşkil 

olunmuşdur.  Seminarlarda  V

ladislav  Sergeyevin  r

ə

hb

ə

rlik 

etdiyi  qrupun  obrazların  tanınması,  peyk  informasiyalarının 

emalı,  peyk  informasiyalarının  qə

bulu  v

ə

 

emalı,  şə

h

ə

r 

infrastrukturunun  riyazi  modelinin  qurulması,  subasma 

ə

razil

ə

rinin monitorinqi, 

ə

kin sah

ə

l

ə

rinin kosmik n

ə

zar

ə

ti v

ə

 s. 

mövzularında  aldıqları  nə

tic

ə

l

ər  müzakirə

 

olunmuş,  onların 

bu  istiqam

ə

td

ə

  t

əcrübə

l

ə

rin

ə

 

aid  müə

yy

ə

n  m

ə

lumatlar 

alınmışdır.

  Bundan 

ə

lav

ə

 

Samara  Dövlə

t  Aerokosmik 

Universitetind

ə

    professorlar  Vladislav  Sergeyev,  N.Yu. 

İlyasova  və

 

A.V.  Kupriyanovun  iştirakı  ilə

  ti

bbi  siqnalların 

emalının  diaqnostika 

m

ə

s

ə

l

ə

l

ə

rin

ə

  t

ətbiqi  üzrə

  seminarda 

müzakirə

l

ə

r 

aparılmış  və

 

lazımi  materiallar  (uyğun 

monoqrafiyalar,  jurnallar  v

ə

 

prezentasiyalar)  toplanmışdır. 

Q

ərara alınmışdır ki, uyğun mə

s

ə

l

ə

l

ə

rin AMEA-

da aparılması 

8 

 

üçün  birgə

  proyektl

ər  işlə

nilsin  v

ə

  onun  h

əyata  keçirilmə

si 

mexanizmi üzrə

 

müvafiq addımlar atılsın. 

 

3)  Veyvlet  analizin  metodlarında  istif

ad

ə

  etm

ə

kl

ə

 

Bakı 

şə

h

ə

rind

ə

 

çirkli  hava  hövzə

sinin  d

əyişkə

nliyini  qiym

ə

tl

ə

ndir-

m

ə

k  m

ə

qs

ə

dil

ə

 

ə

d

ədi  hesablamalar  aparılmışdır.  Hesabla

-

malarda  Bakı  şə

h

ə

rind

ə

 

müxtəlif  günlə

rd

ə

 

“Пеленг  СФ

-

06” 

cihazı ilə

 

ölçülə

n c

ə

mi rad

iasiyanın qiymə

tl

əri götürülmüşdür. 

Hesablamalarda 

veyvlet 

ə

msallar 

t

əyin  olunmuş  və

 

skoloqram  funksiyasının  qrafikləri  qurulmuşdur.  Bu  barə

d

ə

 

Ufa şə

h

ə

rind

ə

 

keçirilə

n  beyn

ə

lxalq  konfransda    Bilal  Bilalov, 

Zakir  Zabidov  “Şə

h

ər  havasının  ekoloji  və

ziyy

ə

tinin 

t

ə

dqiqind

ə

 

veyvlet  aparatının  istifadə

s

i”    mövzusunda  çıxış 

etmişlə

r v

ə

  

“Ən yaxşı çıxış” diplomu ilə

 t

əltif olunmuşlar. 

 

Zabidov  Zakir  və  Həsən  Nağıyev  16.02.2016

-

24.02.2016-

cı  il  müddətində  proqram    çərçivəsində  Samara 

Aerokosmik  Agentliyinin  əməkdaşları  ilə  birgə  müzakirələr 

aparılmış,  nəticə  olaraq  “Siqnallar.  Təsnifati.  Veyvlet  analiz” 

adlı metodik göstəriş hazırlanmışdır.

 

 

2.  "Lokal  Morri  tipli  f

əzalarda  harmonik  analizin  müasir 

probleml

ə

ri

 

v

ə

 t

ə

tbiql

ə

ri" (ikiillik)  21.02.2015-21.02.2017-ci il.  

 R

ə

hb

ə

r: AMEA-

nın müxbir üzvü, prof. Vaqif Quliyev

 

 

23.01.2016-01.02.2016  tarixl

ə

rind

ə

 

Türkiyə

nin  Ankara 

Universitetind

ə

 

prof.  Ayhan  Şə

rb

ətçi  ilə

  birg

ə

 

“Maximal 

operator  and  Calderon-Zygmund  operators  in  local  Morrey-

Lorentz  spaces”

 

adlı  mə

qal

əni  tamamlamış  və

 

çapa  tə

qdim 

etmişlə

r.  

17.03.2016-04.04.2016  tarixl

ə

rind

ə

  AMEA-

nın  müxbir 

üzvü,  prof.  Vaqif Quliyev,  r.e.d., dosent  Rövşə

n  B

ə

nd

ə

liyev, 

9 

 

r.ü.f.d.  Mehriban  Ömə

rova  v

ə

  F

ətayi  İsayev  Türkiyə

nin 

Ankara  Universitetind

ə

 

“Boundedness  of

  the  Riesz  potential 

on  the  local  Morrey-

Lorentz  spaces  and  some  applications” 

adlı  mə

qal

ə

l

ə

ri 

üzrə

 

araşdırmalar  davam  etdirmiş, 

Riss 

potensialının  lokal 

Morrey-Lorentz  f

əzasında  məhdudluğu 

üçün  parametrlər  üzə

rin

ə

  z

ə

ruri  v

ə

 

kafi  şə

rtl

ə

r  tap

mış  və

 

alınmış 

n

ə

tic

ə

l

ə

rin  t

ə

tbiqini 

vermiş

l

ə

r.  Eyni  zamanda 

“Norm 

estimates of  a  class  of  operators  arising from  Schwarz  BVP 

inmodified local Morrey-

type spaces defined on the unit disc” 

adlı  mə

qal

ə

 

üz

r

ə

 

araşdırmalar  davam  etdirilmiş,  vahid 

dair

ə

d

ə

  t

əyin  edilmiş  Kaldero

n-Ziqmund  tipli  subx

ə

tti 

operatorların  local  Morrey

-tipli  f

ə

zalarda  m

əhdudluğu  üçün 

parametrl

ər üzə

rin

ə

 

kafi şə

rtl

ər tapılmışdir. Bu müddə

td

ə

 

Çex 

Respublikası  Elmlər  Akademiyasının  Riyaziyyat  İnstitutunun 

elmi işçisi Dr. Amiran Gogatişvili ilə

 birg

ə

 prof. Vaqif Quliyev, 

p

rof.  Ayhan  Serbetçi, 

prof.  Kerim  Hoca,  dos.  Rza 

Mustafayev,  dos.  Ali  Akbulut,  Dr.  Canay  Aykol,  Dr. 

Abdulhamid  Küçükaslan,  Dr.  Şeyda  Keleş,  r.e.d.  Rövşə

n 

B

ə

nd

ə

liyev v

ə

 F

ətayi İsayevin iştirakı ilə

 seminar (workshop) 

keçirilmişdir. 

Seminarda 

elmi  müzakirə

l

ər  aparılmış  və

  birg

ə

 

elmi araşdırmalara başlanılmışdır.

 

30.04.2016  -  09.05.2016-ci  il  tarixl

ə

rind

ə

 

Türkiyə

nin 

Ankara  Universitetind

ə

 

(Ankara  ş.)  elmi  ezamiyyə

td

ə

 

olmuş,

 

“Boundedness  of  the  Riesz  potential  on  the  local  Morrey

-

Lorentz  spaces  a

nd  some  applications”  adlı  mə

qal

ə

 

üzrə

 

araşdırmalar  tamamlanmışdır.  Riss  potensialı  üçün  alınmış 

n

ə

tic

ə

l

ə

rd

ə

n 

k

ə

sr 

maksimal 

v

ə

 

k

əsr 

Marsinkeviç 

operatorunun lokal Morrey-Lorentz f

əzasında məhdudluğu

nu 

t

ə

min ed

ə

n parametrl

ər üzə

rin

ə

 

kafi şə

rtl

ə

r 

tapılmışdır

. 

 

10