Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

K176ИЕ8(К561ИЕ8) К561ИЕ9 К561ИЕ16 
Şək. 22. KMOY strukturlu sayğaclar 
Geniş yayılmış mikrosxemlərin nümunələrinin fotogörünüşü şəkil 23-də 
verilmişdir. 
Şək.23. 

---

308
2.6. Sxemlərin hesabatına nümunələr 
 
Misal 1. E
q
=9V, R
k
=100Om, h
21e
=50 olduğunu nəzərə alaraq, bipolyar 
tranzistorlu elektron açarın parametrlərini hesablamalı.
Həlli: Maksimal kollektor cərəyanını təyin edək: 
İ
k.doy. 
= E
q 
/R
k
= 9/100 = 0,09A = 90mA. 
Baza doyma cərəyanını aşağıdakı şərtdən təyin edirik: 
İ
b.doy. 
 İ
k 
/ h
21e 
= 90/50 = 1,8mA 
İ
b.doy.
= 2mA qəbul edirik. 
Əgər qida gərginliyi “+” qütblüdürsə elektron açar üçün n-p-n-tranzistor, 
“-“ qütblüdürsə p-n-p-tipli tranzistor seçilir, məsələn KT315, yaxud, KT361 
tipli. 
Misal 2. Verilmiş gücləndirici kaskadın giriş müqaviməti R
gir
= 5kOm, 
çıxış müqaviməti R
çıx 
= 0,2kOm və gücləndirmə əmsalı K =50-dir. Əgər bu 
kaskada əks əlaqə dövrəsinin ötürmə əmsalı 0,02 olan gərginliyə görə ardıcıl 
mənfi əks əlaqə daxil etsək, onun parametrləri necə dəyişər.
Həlli. Aşağıdakı qaydada əks əlaqəli kaskadın gücləndirmə əmsalını təyin 
edirik :
Əks əlaqəni nəzərə almaqla giriş və çıxış müqavimətlərini aşağıdakı kimi təyin 
edirik:
Nəticədə: K
ƏƏ
= 25, R
gir.ƏƏ
= 10kOm, R
çıx.ƏƏ
= 0,1kOm alırıq.
Misal 3. Əməliyyat gücləndiricisi əsasında güclənmə əmsalı K
ƏƏ
=20 olub 
R
y
=5kOm müqavimətli yükə qoşulmaq üçün nəzərdə tutulan gücləndiricini 
hesablamalı. Giriş siqnalının 0,1V amplitud qiymətində gücləndirici 20kOm-dan 
az olmayan giriş müqavimətinə malik olmalıdır.
Həlli. Sorğu cədvəlindən qida gərginliyinin qiyməti U
q
=
15, 
gücləndirmə əmsalı K 
510
4
, giriş müqaviməti R
gir 
50MOm, çıxış müqaviməti 
R
çıx. 
 2kOm olan K140УД14 mikrosxemini seçirik. Tələb olunan giriş 

---

309
müqaviməti nisbətən çox olduğundan invertləyici gücləndirici sxemini istifadə 
edirik və R
gir
= 30kOm seçirik. Bu sxemdə güclənmə əmsalı
K
ƏƏ
= R
ƏƏ
/R
gir
olduğunu nəzərə alaraq,
R
ƏƏ
=K
ƏƏ
R
gir
alırıq. Onda 
R
ƏƏ
=K
ƏƏ
R
gir
= 10
30kOm = 300kOm 
ƏG-nin çıxışındakı cərəyanı R
ƏƏ 
və R
y
müqavimətlərindən axan 
cərəyanların cəmi kimi təyin etmək olar: 
İ
çıx
=İ
ƏƏ
+İ
y
=(U
çıx. 
–U
0
)/R
ƏƏ
+U
çıx.
/R
y
=(K
ƏƏ
U
gir.
)/R
ƏƏ
+ (K
ƏƏ
U
gir.
)/R
y
 0,2mA. 
Belə çıxış cərəyanı seçilmiş ƏG üçün tam yol verilə bilən cərəyandır. 
Gücləndiricinin çıxış müqaviməti aşağıdakı kimi təyin olunur: 
R
çıx.ƏƏ
= R
çıx.
K
ƏƏ
/K = 0,06Om
olur.