Aziz Nesin

— 
Eee, daha daha nasılsınız?
— 
Nasıl olalım, rahmetli sağ olacaktı ki...
— 
Aaaah, ah... Rahmetlinin zamanında böyle miydik?
— 
Rahmetlinin sağlığında...
— 
O zamanlar...
Uzun uzun, hiç sıkılıp usanmadan konuştular.
Ev sahibi gittikten sonra adam düşündü: Rahmetli, rahmetli
olalı şunca yıl olmuş. Rahmetli de olmasaydı, şunca
yıldanberi konuşacak söz bile bulamayacaklardı.
Adam mırıldandı:
— 
Hey gidi hey... Rahmetli sağ olacaktı kı şimdi...
EN GUZEL ÖZEL SERMAYE
— Sayın dinleyiciler! Radyolarımız, halkımızı ekonomi bilimi
alanında aydınlatmak amacıyla «En güzel sermaye, özel
sermayedir» adlı yeni bir kültür programı dizisinin yayınına
başlamış bulunuyor. Bu bilimsel yayın programını, millî

---

bankalarımızın yönetim kurulu üyeliklerinde görevli bir
profesörler kurulu hazırlamıştır, ilgiyle dinleyeceğinizi
umduğumuz bu program dizisinin ilkini sunuyoruz.
**
«Sayın dinleyiciler! Bilindiği gibi, iki yıl önce, yurdumuzda
birtakım reformlar yapılması için karar alınmıştı. Ancak bu
kararın alınmasından iki yıl sonra, reform tasarılarına
başlanması yolunda çalışmalara girişilmesi için ortamın
hazırlanmasının gerekli olup olmadığı üzerinde
tartışmaların yürütülmesinin düşünülmesine başlanmıştır.
Böyle bir dönemde, iktisat bilimi açısından soruna ışık
tutmak yararlı olacaktır. Bu konuşmamızda, özel
sermayenin, memleketin kalkınmasındaki rolü üzerinde
durmak istiyoruz. Batı medeniyetinin temsilcileri olan
Avrupa ülkeleri ve Amerika, bugünkü seviyelerine ancak
özel sermayenin desteğiyle ulaşabilmişlerdir. Amerika’da
hayat seviyesinin, neden gökdelenlerin seviyeleriyle doğru
orantılı olduğunu anlamamız gerekir.
Özel sermaye, kendine en uygun ortam olarak serbest
ticaret alanında gelişebilir. Tarihimizde ve geleneğimizde
serbest ticaretin çok eski ve önemli bir yeri vardır.
Doğunun büyük bilgini ve iktisatçıların en derini olan İb- ni
Keramet Derunî, daha Adam Smith’den üçyüz yıl önce,
arapça olarak kaleme aldığı «Mafiş Gırgır, illâ mangır» adlı
eserinde «Ahz ü itâ carcar ve elkâsibi tüccar» buyurmuştur.
«Tabii ne demek istediği açıkça anlaşılıyor. Adam Smith’in,
İbni Derunî'nin bu eserinden yararlanarak ve onun
etkisinde kalarak «Her türlü ticaret, serbesttir rezalet!»
diye özetlenebilecek olan ekonomik sistemin kurduğu
bilinmektedir.
Adam Smith şöyle demiştir.
«Lesse passe lesse fer, tre joli transfer!» Yani Türkçesi
«Bırak ziftlensin, boşver zıkkımlansın!» demektir.
18. yüzyıl sonlarında. 1723-1790 tarihlerince yaşamış olan
Adam Smith Iskoçya’da doğ
İ

---

muştur. İskoçyalıların dünyanın en mıh etti insanları olduğu
bilinir. İşte bu nedenle iskoçyalı Adam Smith’in de bir
iktisatçı olması gayet tabiidir. Nasıl Bolu’dan ünlü aşçılar
yetişirse, İs- koçya’dan da büyük iktisatçılar yetişir. İskoç-
ya’da doğan Adam Smith, yurdumuzda Şişli ve Maçka'da
doğan yüksek sosyetenin özel sermayelerini çok
etkilemiştir. Yurdumuzu yönetenlerse, her başları
sıkıştıkça, cankurtaran simidine sarılır gibi, Adam Smith’e
sarılmışlardır.
Glaskov ve Oxford üniversitelerinde öğrenimini bitirdikten
sonra, Edinburg üniversitesinde hocalık eden Adam Smith,
kırk yaşındayken hocalığı bırakıp bir asılzâde çocuğunun
arkasına takılarak onunla birlikte Fransa ve İsviçre’de
turneye çıkmıştır. Düklerle, konutlarla, lortlarla arayı düzen
Adam Smith 1746 da yurduna dönünce liberalizmin temel
kitabı olan «Lö Röşerş şür la natür e la koz dö la patakoz»
adlı kitabını yazmıştır. «Milletlerin mangırı bulmak ve küpü
doldurma yolları» alı bu kitabıyla klâsik liberalizmin babası
olan Adam Smith, bugünkü özel sermayenin de aile dostu,
genç özel sermayecilerin de beybabası sayılır.
«Bırak yapsın! Tutma geçsin! Koyver olsun!». demek olan
liberalizmin esaslarını şöyle özetleyebiliriz: