§ 4. Inson huquqlari va erkinliklarining kafolatlari tushunchasi va turlari
Fuqrolarning Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlangan huquq va erkinliklarini amalga oshirishni davlat tomonidan ta’minlashga yordam beradigan vositalar, usullar va shart-sharoitlar majmui kafolat hisoblanadi.
Konstitutsiyaning 43 moddasiga ko’ra, Davlat fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlangan huquqlari va erkinliklarini ta'minlaydi.
Davlatning asosiy vazifasi huquq va erkinliklarni ta'minlashdir. Bu borada davlat o‘z zimmasiga katta mas'uliyat oladi. Buning uchun davlat tomonidan huquq va erkinliklarni ta'minlovchi qonunchilikni yaratilishi; huquq va erkinliklarni ta'minlovchi organlar tizimini o‘rnatilishi huquq va erkinliklarni ta'minlashga qaratilgan faoliyatdir. Barcha hokimiyat tarmoqlaridagi davlat organlarida fuqarolarning huquq va erkinliklarini ta'minlash vazifasi va vakolati mavjud.
Huquqiy davlatda fuqarolarning huquq va erkinliklarini ta'minlashning eng asosiy va samarali vositasi huquq va erkinliklarni sud tomonidan ta'minlanishidir.
Shu nuqtai nazardan, Konstitutsiyamizning 44-moddasiga ko’ra,
“Har bir shaxsga o‘z huquq va erkinliklarni sud orqali himoya qilish, davlat organlari, mansabdor shaxslar, jamoat birlashmalarining, g‘ayri qonuniy xatti-harakatlari ustidan sudga shikoyat qilish huquqi kafolatlanad.
Bu moddaning mazmuni ko‘rsatadiki, fuqarolar o‘zlarining har qanday huquq va erkinliklarini himoya qilish uchun, sudga shikoyat qilish huquqiga ega. Bunday huquq fuqarolarning huquqlari davlat organlari, mansabdor shaxslar, jamoat birlashmalari tomonidan g‘ayri qonuniy xatti-harakat oqibatida buzilgan taqdirda amalga oshiriladi.
Aholini himoyaga muhtoj qatlamini himoya qilish maqsadida esa, Asosiy qonunning 45-moddasida himoyaga muhtoj fuqarolarining huquqlari davlat himoyasida ekanligini qonuniy mustahkamlangan.
Bu moddani mazmuni shundan iboratki. Voyaga yetmaganlar, mehnatga layoqatsizlar (turli toifadagi nogironlar) va yolgiz keksalar barcha huquq va erkinliklardan foydalanishdan tashqari, qo‘shimcha ravishda ularning huquqlari davlatning alohida himoyasidadir. Avval aytilganidek Konstitutsiyaning 18-moddasi fuqarolarning jinsidan qat'iy nazar qonun oldida tengligini o‘rnatgan bo‘lsa, Konstitutsiyaning 46-moddasi
“Xotin-qizlar va erkaklar teng huquqdidirlar” – deb umuman ularning barcha sohada, munosabatda tengligini kafolatlaydi.
Xotin-qizlar va erkaklarning teng huquqligini amalda ta'minlash maqsadida ko‘plab huquqiy hujjatlar qabul qilingan va tadbirlar belgilangan. Bu esa jamiyat a’zolari o’rtasidagi munosabatda fuqarolarning jinsidan qat’iy nazar, qonun oldida tengligini kafolatlaydi. Shuningdek, ularning hayotiy munosabatlarini tartibga soladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
