Badal undov va taqlid sozlar Reja: Badal undov sozlar Taqlid sozlar
Download 25.25 Kb.
|
Badal undov va taqlid sozlar
Taqlid so‘zlar
Taqlid so‘zlar sharpa, tovush, sho‘la, harakatlarning obrazi bo‘lgan so‘zlardir. Taqlid so‘zlar ikki guruhni tashkil qiladi: 1) tovushga taqlid so‘zlar. Tovushga taqlid so‘zlar tabat va jamiyatda uchraydigan xilma-xil tovushlarni nutqqa ko‘chirilishi asosida yuzaga keladi: inga-inga, pix-pix, vov, uv, qag‘-qag‘, taq, gurs, gumbur kabilar; 2) harakat va holatga taqlid so‘zlar. Harakat va holatga taqlid so‘zlar tabiatda uchraydigan turli narsa va hodisalarning harakat va holatlarni so‘zlar vositasida ifodalanishi asosida vujudga keladi: yalt, lip, lik – lik, yalp – yalp, bij – bij kabilar. Taqlid so‘zlar yakka va takror holda ishlatiladi. Takroriy taqlid so‘zlar asosida davomiylik, takrorlanish kabi ma’nolarni ifodalanadi. Qiyoslang: U piq etib kuldi. U piq-piq ko‘ldi. Tovushga taqlid so‘zlarga, ba’zan –ir, -ur kabi unsurlar qo‘shilib takror shaklda ishlatilganda, ularning ma’nolari kuchaytiriladi: taq+ir-tuq+ur, tas+ur-tus+ur, dup+ur-dup+ur. Taqlid so‘zlar boshqa turkumlardan yasalmasa ham, biroq ular asosida ot va fe’l turkumiga doir so‘zlarni yasash mumkin: qars+ak, bizbiz+ak, sharshar+a, g‘arg‘ar+a, jizz+a kabi otlar, taq+illa, duk+illa, lapang+la, milt+illa, taq etmoq, lik etmoq kabi fe’llar shular jumlasidandir. Taqlid so‘zlar gapda, asosan hol va sifatlovchi aniqlovchi vazifalarini bajaradi. Bunda ular etgan va etib kabi so‘zlar bilan birikib kelishi ham mumkin. Masalan: Sobir yaxna ko‘k choyni qult-qult yutdi. O‘rmon bo‘ylab boltaning taq-taq etgan tovushi taralib sokinlikni buzardi. Simyog‘ochga ilingan chiroq shamolda taq-taq etib ovoz chiqarardi. Taqlid so‘zlar otlashganda ega, to‘ldiruvchi, qaratqichli aniqlovchi kabi vazifalar bajaradi. Masalan, ega: Bu yerdan to‘plarning gumbur-gumburi eshitilib turardi; to‘ldiruvch: Senlar bu yerda vag‘ir-vug‘ur bilan ovvorasanlar; qaratqich aniqlovchi: Xolmurodning kirib kelishi quvnoq qiy-chuvning bosilishiga sabab bo‘ldi. So'z xitob qilish "hissiyotlarni etkazish" degan ma'noni anglatadi. Ushbu jumlalarni yozish paytida ularni osongina aniqlash mumkin, chunki ular har doim Ispan tilida so'zning boshida (!) Va oxirida (!) Joylashtirilgan undov yoki undov belgilari bilan birga keladi. nuqta. Masalan: Seni ko'rganimdan xursandman! Sizning orqaga qaytganingizni eshitdim. Ba'zi undovli iboralar unembembre turidagi jumlalarni tashkil qiladi, bu shunchaki to'satdan reaktsiya yoki hissiyotni belgilaydi. Masalan: Qanday ajablanib! yoki Yashasin yurt! Shuni aytib o'tish joizki, jumla o'zining undov belgisini ochib beradigan payt, biror narsani bayon qilish yoki ta'riflash uchun o'z kasbini ma'lum darajada yo'qotadi, hatto buni to'xtatmasa ham. Masalan, biz undovni eshitsak:Urush tugadi!Shubhasizki, kim aytgan bo'lsa, bu haqiqatni nishonlayotgani va uni shunchaki etkazmaganligini anglaymiz. Download 25.25 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling