Baholash mezonlari

ELEKTR MEXANIK TIZIMLAR VA KOMPLEKSLARNI BOSHQARISH fanidan

talabalar bilimini reyting tizimi asosida

BAHOLASH MEZONLARI

Ushbu baholash mezonlari O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus tahlim vazirligining 2013 yil 13 dekabrdagi 470-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan va O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 2013 yil 13 dekabrdagi 1981-2-son bilan davlat ro’yxatidan qayta o’tkazilgan “Oliy tahlim muassasalarida talabalar bilimini nazorat qilish va baholashning reyting tizimi to’g’risidagi Nizom”talablariga muvofiq ishlab chiqilgan.

“Elektr mexanik tizimlar va komplekslarni boshqarish” fanidan tayyorlangan ushbu baholash mezoni 5310700- “Elektr texnikasi, elektr mexanikasi va elektr texnologiyalari” bakalavriat tahlim yunalishlarining turtinchi kurs talabalari uchun mo’ljallangan.


KIRISH
Kadrlar tayyorlash milliy dasturini amalga oshirishning yangi sifat bosqichida oliy ta’lim muassasalarida talabalar bilimini baholash va nazorat qilishning reyting tizimini joriy etishdan maqsad mamlakatimizda ta’lim sifatini oshirish orqali raqobatbardosh yuqori malakali mutaxassislarni tayyorlashdan iboratdir. Oliy o‘quv yurtlarida talabalarning bilim darajasi asosan reyting tizimi bo‘yicha baholanadi. Talabalar bilimini reyting tizimi asosida baholash – talabaning butun o‘qish jarayoni davomida o‘z bilimini oshirishi uchun muntazam ishlashi hamda o‘z ijodiy faoliyatini takomillashtirishini rag‘batlantirishga qaratilgan.

Ushbu baholash mezoni NDKI “EMT va komplekslarni boshqarish” fanidan talabalar bilimini baholashda keng foydalanishga tavsiya etilib, ayni paytda talabalar uchun ham mazkur fanni o‘zlashtirish jarayonida qanday ballar to‘plash mumkinligi haqida tasavvurga ega bo‘lish imkonini beradi.

Reyting nazorati jadvallari, nazorat turi, shakli, soni hamda har bir nazoratga ajratilgan maksimal ball, shuningdek joriy va oraliq nazoratlarning saralash ballari haqidagi ma’lumotlar fan bo‘yicha birinchi mashg‘ulotda talabalarga e’lon qilinadi.

1. 
   Nazorat turlari va baholash tartibi
   

« ELEKTR MEXANIK TIZIMLAR VA KOMPLEKSLARNI BOSHQARISH » fani 5310100-Elektr texnikasi, elektr mexanikasi va elektr texnologiyalari bakalavriat ta’lim yo‘nalishlarining o‘quv rejasi bo‘ 7 semestrlarda, bo‘lib o‘tishi mo‘ljallangan. Talabalarning bilim saviyasi va o‘zlashtirish darajasining Davlat ta’lim standartlariga muvofiqligini ta’minlash uchun quyidagi nazorat turlarini o‘tkazish nazarda tutiladi:

joriy nazorat – talabaning « ELEKTR MEXANIK TIZIMLAR VA KOMPLEKSLARNI BOSHQARISH » fani mavzulari bo‘yicha bilim va amaliy ko‘nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Joriy nazorat « ELEKTR MEXANIK TIZIMLAR VA KOMPLEKSLARNI BOSHQARISH » fanining xususiyatidan kelib chiqqan holda, tayyorlangan tajriba ishlarini og‘zaki so‘rov va amaliy ishlari berilgan uy vazifalarini tekshirish va suhbat o‘tkazish orqali amalga oshiriladi;

oraliq nazorat – semestr davomida o‘quv dasturining tegishli (fanning bir necha mavzularini o‘z ichiga olgan) bo‘limi tugallangandan keyin talabaning bilim va amaliy ko‘nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Oraliq nazorat bir semestrda ikki marta o‘tkaziladi, uning shakli yozma ish shaklida o‘tkazilib o‘quv faniga ajratilgan umumiy soatlar hajmidan kelib chiqqan holda belgilanadi;

yakuniy nazorat – semestr yakunida muayyan fan bo‘yicha nazariy bilim va amaliy ko‘nikmalarni talabalar tomonidan o‘zlashtirish darajasini baholash usuli. Yakuniy nazorat asosan tayanch tushuncha va iboralarga asoslangan “Yozma ish” shaklida o‘tkaziladi.

Talabalarning bilim saviyasi, ko‘nikma va malakalarini nazorat qilishning reyting tizimi asosida talabaning “ELEKTR MEXANIK TIZIMLAR VA KOMPLEKSLARNI BOSHQARISH” fani bo‘yicha o‘zlashtirish darajasi ballar orqali ifodalanadi.

Har bir fan bo‘yicha talabaning semestr davomidagi o‘zlashtirish ko‘rsatkichi 100 ballik tizimda butun sonlar bilan baholanadi.

Ushbu 100 ball nazorat turlari bo‘yicha joriy va oraliq nazoratlarga – 70 ball va yakuniy nazoratga – 30 ball qo‘yish bilan taqsimlanadi.

2. 
   Fan bo’yicha reyting jadvali
   

T/r	Kurs	Semestr	Haftalar soni	Semestrda fanga ajratilgan umumiy soat (reyting balli)	Ma’ruza	Tajriba ishlari	Amaliy mashg’ulotlar	Mustaqil ish soati	Ab-auditoriya ballari Mb-mustaqil ish ballari	Nazorat turlari													Kurs loyihasi mavjud fanlarga
										Jami soat % hisobida	JN	JN – 1	JN – 2	ON	ON – 1	ON – 2	∑JN+ON	Saralash balli	YaN	YaNni o’tkazish shakli	O’zlashtirish ko’rsatkichi
1	4	8	18	150	42	14	28	66	Ab	60	35	17	18	35	10	11	70	39	30	yozma	100
									Mb	40					7	7

7-SEMESTR

3. “ELEKTR MEXANIK TIZIMLAR VA KOMPLEKSLARNI BOSHQARISH FANIDAN REYTING ISHLANMASI VA MEZONLARI

3.1. Reyting ishlanmasi (7-semestr uchun)

T/r	Nazorat turlari	Soni	Ball va soni	Jami ball
JN umumiy 35 ball
1.1.	Amaliy mashg’ulotlarni bajarish	7	2*7	14
1.2.	Laboratoriya ishini topshirish	7	2*7	14
1.3.	Mustaqil ish	1	1*7	7
ON umumiy 35 ball
2.1.	1 – oraliq nazorat, yozma ish (3 ta savol)	1	3,4x3	10
2.2.	2 – oraliq nazorat, yozma ish (3 ta savol)	1	3,5x3	11
2.3.	Mustaqil ish – HGI	2	7x2	14
∑JN+ON					70
YaN umumiy 30 ball
3.1.	Yakuniy nazorat, yozma ish (3 ta savol)	1	10x3=30	30
Jami:					100

3.2. Baholash mezonlari (7-semestr uchun)

Amaliy ish topshiriqlarini to’la bajargan talabaga 2-1,7 ball beriladi, agar to’la sifatli bajargan lekin berilgan savollarga javob berish darajasiga qarab 1,7 –1,4 ballgacha beriladi, agar to’la bo’lmasa bajarish darajasiga qarab1,4-1,1ballgacha beriladi. Amaliy ish mavzulari quyidagicha:

YUqori momentli va ventilli motorli EMT va komplekslarni boshqarish tizimlari funksional sxemalarini tuzish va tahlili. (2soat)

Boshqariluvchi o‘zgarmas tok tiristorli o‘zgartkichning kuch sxemasi elektentlarini hisoblash. (2soat)

O‘zgaruvchan tok motorli EMT va komplekslarni uzluksiz boshqarish tizimlari funknasiol sxemalarini tuzish va tahlili. (2soat)

Tiristorli kuchlanish rostlagichning kuch sxemalari elementlarini hisoblash. (2soat)

Uzlukli boshqariluvchi EMT va komplekslari kuch sxemalarini tuzish va tahlili. (2soat)

Optimal taqlid EMT va komplekslarning hususiyatlari tahlili(2soat)

Mikroprotsessorli boshqariladigan EMT va komplekslarning funksional sxemalarini tuzish va tahlili(2soat)

Laboratoriya ishi topshiriqlarini to’la mustaqil bajargan va amalda qo’llay oladigan talabaga 1,03– 1,2 ball, to’la mustaqil bajargan va bajarilgan ish hajmiga va sifatiga qarab talabaga 0,85 – 1,02 ballgacha, to’la bajarmagan talabaga bajarilgan ish hajmiga va sifatiga qarab 0,66 – 0,84 ballgacha beriladi. Laboratoriya ishlari mavzulari quyidagicha:

Uch fazali qisqa tutashgan rotorli asinxron motorni avtomatik boshqarish sxemasini o‘rganish, yig‘ish va sozlash. (4soat)

Uch xil tezlikka ega bo‘lgan uch fazali qisqa tutashgan rotorli asinxron motorni avtomatik boshqarish sxemasini o‘rganish, yig‘ish va sozlash. (4soat)

Mustaqil qo‘zg‘atish chulg‘amli o‘zgarmas tok motorini avtomatik boshqarish sxemasini o‘rganish, yig‘ish va sozlash. (4soat)

Mustaqil chulg‘amli o‘zgarmas tok motorining sxemasini o‘rganish va sozlash. (4soat)

Tiristorli qo‘zg‘atish generator-motor tizimining turli teskari aloqalar qo‘llanilganda boshqaruv rejimlari va elektr mexanik tavsiflarini tadqiq etish. (4soat)

Tiristorli o‘zgartgich-dvigatel tizimida jamlovchi kuchaytirgich bilan tezlik bo‘yicha teskari aloqa yordamida o‘zgarmas tok motori tezligini avtomatik rostlash tizimni tadqiq etish. (4soat)

Tiristorli o‘zgartgich-dvigatel tizimida tok bo‘yicha cheklovchi manfiy va tezlik aloqasi yordamida o‘zgarmas tok motori tezligini avtomatik rostlovchi tizimni tadqiq etish. (4soat)

1.3. Joriy nazorat bo’yicha berilgan talabaning mustaqil ishi – Har bitta tajriba va amaliyotning oxiridagi sinov savollariga javoblar natijasiga ko’ra baholanadi:

• 
  Savollarga to’liq javob yozilgan bo’lsa, to’g’ri xulosa chiqarilgan va ijodiy fikrlari bo’lsa -6,4 – 7,5 ball
  
• 
  Savollarmohiyati shartlar bo’yicha yechilgan, faqat xulosa bor – 5,3 – 6,4 ballgacha
  
• 
  Savollar mohiyati shartlar bo’yicha yechilgan, ammo ayrim kamchiliklari bor bo’lsa – 4,1 – 5,3 ballgacha beriladi.
  

1- nazorat uchun mustaqil ish mavzulari quyidagicha:

Transformator haqida ma'lumot beradi

AC motorlarining ishlash printsipi

O'zgaruvchan tok elektr mashinalarining turlari

Uch o'rash transformatorlari

Transformatorlarni ulash usullari

2.1. Oraliq (1 – oraliq) baholash yozma tartibda o’tkazilib, unda 3 ta savolga javob berish so’raladi. Har bir savol 4 ballgacha baholanadi.

• 
  agar savollar mohiyati to’la ochilgan bo’lsa, javoblar to’liq va aniq hamda ijodiy fikrlari bo’lsa – 2,9 – 3,4 ball
  
• 
  savollarga umumiy javob berilgan, ammo ayrim faktlar to’liq yoritilmagan bo’lsa - 2,4 – 3,9 ballgacha
  
• 
  savollarga javob berishga harakat qilingan, chalkashliklar bo’lsa – 1,9 – 2,4 ballgacha beriladi.
  
• 
  savollarga umuman javob yozmagan yoki savollarda chalkashliklar bo’lsa – 0 – 1,9 ballgacha beriladi.
  

1-Oraliq nazorat savollari

• 
  O'zgaruvchan tok elektr mashinalarining turlari
  
• 
  Uch o'rash transformatorlari
  
• 
  Transformatorlarni ulash usullari
  
• 
  Bir fazali transformatorlarning tayinlanishi, qurilmasi va ishlash printsipi.
  
• 
  Transformatorning vektor diagrammasini tuzish tartibi
  
• 
  Asosiy transformator tenglamalari
  
• 
  Sincap-katakli indüksiyon motorlarini tartibga solish.
  
• 
  Fazali rotorli asenkron motorlarning qurilmasi.
  
• 
  Brushsiz mashinalarning stator sargilarining asosiy turlari.
  
• 
  Asenхron mashinaning ishlash usullari. Sinxron motorlarni ishga tushirish usullari.
  

2.2. Oraliq (2 – oraliq) baholash yozma tartibda o’tkazilib, unda 3 ta savolga javob berish so’raladi. Har bir savol 4 ballgacha baholanadi.

• 
  agar savollar mohiyati to’la ochilgan bo’lsa, javoblar to’liq va aniq hamda ijodiy fikrlari bo’lsa – 3,4 – 4 ball
  
• 
  savollarga umumiy javob berilgan, ammo ayrim faktlar to’liq yoritilmagan bo’lsa - 2,8 – 3,4 ballgacha
  
• 
  savollarga javob yozishga harakat qilingan, chalkashliklar bo’lsa – 2,2 – 2,8 ballgacha beriladi.
  
• 
  savollarga umuman javob yozmagan yoki savollarda chalkashliklar bo’lsa – 0 – 2,2 ballgacha beriladi.
  

2-Oraliq nazorat savollari

1. 
   DC generatorlarini qo'zg'ash usuli bo'yicha tasniflash. O'z-o'zini qo'zg'atish shartlari
   
2. 
   Parallel qo'zg'alish dvigatellarining aylanish chastotasini tartibga solish.
   
3. 
   DC mashinasining ishlash usullari.
   
4. 
   Sinxron mashinalarning yo'qotishlari va samaradorligi.
   
5. 
   Sinxron generatorlarning parallel ishlashi maqsadi
   
6. 
   Tarmoq voltaji o'zgarganda asenkron motorning mexanik xususiyatlari.
   
7. 
   Stator sargisi qarshiligining o'zgarishi bilan indüksiyon motorining mexanik xususiyatlari.
   
8. 
   Uch fazali indüksiyon motorining ish oqimi.
   
9. 
   Induksion dvigatelning zarari va samaradorligi. Induksion motorning energiya sxemasi.
   

Elektromagnit moment va indüksiyon motorining mexanik xususiyatlari

2.3. *Oraliq nazorati bo’yicha berilgan talabaning mustaqil ishi uchun berilgan mavzu bo’yicha referat tayyorlanadi:

• 
  referatda mavzu to’liq ochilgan, to’g’ri xulosa chiqarilgan va ijodiy fikrlari bo’lsa-4,3–5 (5,2-6) ball
  
• 
  mavzu mohiyati ochilgan, faqat xulosa bor-3,6–4,3 (4,3-5,2) ballgacha
  
• 
  mavzu mohiyati yoritilgan, ammo ayrim kamchiliklari bor bo’lsa–2,8–3,5 (3,3-4,2) ballgacha beriladi.
  
• 
  savollarga javob bilmagan yoki mustaqil ish bo’yicha qisman javob berganda–0–2,8 (0-3,3) ballgacha beriladi.
  

2- nazorat uchun mustaqil ish mavzulari quyidagicha:

O’zgaruvchan tok oddiy elektr zanjirlarini hisoblash usullari:

1. 
   DC generatorlarini qo'zg'ash usuli bo'yicha tasniflash. O'z-o'zini qo'zg'atish shartlari
   
2. 
   Parallel qo'zg'alish dvigatellarining aylanish chastotasini tartibga solish.
   
3. 
   DC mashinasining ishlash usullari.
   
4. 
   Sinxron mashinalarning yo'qotishlari va samaradorligi.
   
5. 
   Sinxron generatorlarning parallel ishlashi maqsadi
   
6. 
   Tarmoq voltaji o'zgarganda asenkron motorning mexanik xususiyatlari.
   
7. 
   Stator sargisi qarshiligining o'zgarishi bilan indüksiyon motorining mexanik xususiyatlari.
   
8. 
   Uch fazali indüksiyon motorining ish oqimi.
   
9. 
   Induksion dvigatelning zarari va samaradorligi. Induksion motorning energiya sxemasi.
   

Elektromagnit moment va indüksiyon motorining mexanik xususiyatlar

i3.1. Yakuniy baholashda talaba 3 ta savolga yozma javob berishi lozim.

• 
  har bir yozma savolga 10 ball ajratiladi.
  
• 
  agar savollarning mohiyati to’la ochilgan, asosiy faktlar to’g’ri bayon qilingan bo’lsa – 26 – 30 ball
  
• 
  savollarga to’g’ri javob berilgan, lekin ayrim kamchiliklari bor bo’lsa – 21 – 26 ballgacha
  
• 
  berilgan savollarda javoblar umumiy va kamchiliklar ko’proq bo’lsa – 16 – 21 ballgacha beriladi
  
• 
  savollarga to’g’ri javoblar bo’lmaganda, kamchiliklar ko’p bo’lganda va to’liq bo’lmasa – 0 – 16
  

““ELEKTR MEXANIK TIZIMLAR VA KOMPLEKSLARNI BOSHQARISH” fanidan yakuniy nazorat savollari 7 – semestr uchun

1. 
   Uch fazali transformatorlarning tayinlanishi, qurilmasi va ishlash printsipi.
   
2. 
   Bo'sh rejimda transformatorda sodir bo'ladigan fizik jarayonlar.
   
3. 
   EMF va MDS transformatorlarining tenglamalari.
   
4. 
   Transformatorning ekvivalent tutashgan parametrlarini eksperimental aniqlash.
   
5. 
   Transformatorning tashqi xarakteristikasi.
   
6. 
   Sinxron generatorning maqsadi va ishlash printsipi.
   
7. 
   Induksion motorning ishlash printsipi.
   
8. 
   Brushsiz mashinalarning stator sargilarining asosiy turlari.
   
9. 
   Asenkron mashinaning ishlash usullari.
   
10. 
    Sincap-katakli indüksiyon motorlarini tartibga solish.
    
11. 
    Fazali rotorli asenkron motorlarning qurilmasi.
    
12. 
    Asenkron mashinaning magnit davri.
    

3. O‘quv-uslubiy va axborot ta’minoti.

3.1. Asosiy adabiyotlar

1. 
   Moskalenko V.V. Sistemы avtomatizirovannogo upravleniya elektroprivoda. Uchebnik. – M.: Infra-M, 2004.
   
2. 
   Saidaxmedov S.S. Avtomatik boshqarish nazariyasida zamonaviy uslublar.O‘quv qo‘llanma.– T: TDTU, 1997. – 30 b.
   
3. 
   Saidaxmedov S.S. Elektr yuritmalarni avtomatik boshqarish tizimlari fani bo‘yicha test savollari to‘plami. 1 qism.– T: TDTU,1997.
   
4. 
   Xashimov A.A., Saidaxmedov S.S. Issledovanie zamknutыx sistem avtomaticheskogo regulirovaniya na SVM: Metodicheskie ukazaniya k laboratornыm rabotam po kursu Sistemы upravleniya elektroprivodami.–T: TGTU, 1996. – 34 s.
   

3.2. Qo’shimchaadabiyotlar

1. 
   Mirziyoev Sh.M.Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining lavozimiga kirishish taitanali marosimiga bag‘ishlangan Oliy Majlis palatalarining qo‘shma majlisidagi nutqi. T.: “O‘zbekiston” NMIU, 2016. 566 b.
   
2. 
   Mirziyoev Sh.M. Konun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash yurt tarakkiyoti va xalk farovonligining garovi. Uzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasikabul kilinganining 24 yilligiga bagishlangan tantanali marosimdagi ma’ruza 2016 yil 7 dekabr. T.: "Uzbekiston” NMIU, 2016. 48 6.
   
3. 
   Mirziyoev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalkimiz bilan birga kuramiz. - T.: "Uzbekiston" NMIU, 2017. - 488 b.
   
4. 
   Uzbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish buyicha Harakatlar strategiyasi tugrisida. - T.:2017 yil 7 fevral, PF-4947-sonli Farmoni.
   
5. 
   Basharin A.V., Postnikov YU.V. Primerы rascheta avtomatizirovannogo elektroprivoda na EVM. – L.: Energoatomizdat, 1990.
   
6. 
   Majidov S. Elektr yuritma va uni avtomatik boshqarish asoslari. – T: O‘ќituvchi, 2003. – 320 b.
   
7. 
   Hoshimov O.O. Imomnazarov A.T. Elektr yuritma asoslari. Oliy o‘quvyurtlari uchun o‘quv qo‘llanma. – T: TDTU, 2004. – 194 b.
   
8. 
   XoshimovO.O., Saidahmedov S.S. Elektr yuritma asoslari. – T : Fan va texnologiyalar, 2011. – 199 b.
   

3.3Elektron resurslar

1. 
   www.gov.uz - O‘zbekiston Respublikasi hukumat portali.
   
2. 
   www.lex.uz -O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi.
   
3. 
   www. ziyonet.uz;
   
4. 
   www.bilim.uz.