Bahromjonova Kamola Mavzu: Hisoblash texnikasi rivojlanish tarixi va avlodlari Reja

Xisoblash texnikasining rivojlanishining tarixi shartli ravishda uch davrga bulinadi:

1. 
   Mexanik mashinalargacha bulgan davr;
   
2. 
   Mexanik va elektromexanik mashinalari davri;
   
3. 
   Elektron xisoblash mashinalari davri.
   

Er yuzida eng birinchi xisoblash texnikasi ibtidoiy odamlarning kul va oyok barmoklaridan iborat bulgan va xisobni 20 olib borishni ta’minlagan. Bu tabiiy xisoblash vositasi bulgan.
Dastlabki va eng sodda sun’iy xisoblash asboblaridan biri birka bulgan. Xisoblash ishlarining murakkablashuvi yangi xisoblash asboblari va usullarini izlashni takozo etgan. Natijada xozirgi chutni eslatuvchi asbob yaratilgan, SHotlandiyalik matematik Jon Neper rakamlar yozilgan bir kancha tayokchalarni joriy kilgan, va nixoyat logarifmik chizgich yaratilgan.
Birinchi mexanik moslamalardan biri nemis olimi Vilgelm SHikkard tomonidan ixtiro kilingan. 1645 yil fransuz matematigi Blez Paskal arifmometr yasagan. Nemis matematigi, mexanigi va foylasufi Gotfrid Leybnits 1673 yil fakat kushish va ayrishni emas, balki turtala arifmetik amalni bajara oladigan mashina yaratadi.
Mexanik xisoblash mashinalarining yaratilishida rus olimlari Z.Slonimskiy (1845yil), V.Bunyakovskiy (1867yil), P.L.CHebыshev (1880yil), V.Odner (1889yil) va boshkalarning xissasi kattadir.
Dastlabki mexanik mashinalar kul kuchi yordamida xarakatga keltirilar edi. Keyinchalik elektr kuvvati yordamida xarakatga keltiriladigan mexanik mashinalar yaratildi. Bunday xisoblash mashinalari elektromexanik mashinalar deyiladi. Elektromexanik mashinalarda 8 soatlik ish kunida xammasi bulib 2000 amal bajarish mumkin bulgan. (1soat 250 amal, 1minutda 4 amal).
XX asr fan va texnikasining tarakkiyoti elektromexanik mashinalarga nisbatan tezrok xisoblaydigan yangi xil mashinalarning yaratilishini takozo etdi. 1942-1945 yillarda birinchi bulib elektron lampalar AKSHdagi Pensilvaniya universitetida Elektron lampalar axborotlarni saklash imkoniyatiga ega bulgan elektron lampalar yordamida rakamli xisoblash mashinasi yaratildi va bu mashinaga (ENIAC) ENIAK deb, nom berildi. Bu mashinaning ogirligi 30 tonna bulib, 150 kvadrat metrli xonani egallagan va 18 mingta elektron lampa asosida ishlagan.
1946 yil Amerika olimi Djon fon Neyman (1903-1957) shunday elektron mashinalarini kurishni matematik jixatdan asoslab bergan. Keyinrok AKSHda va Buyuk Britaniyada “EDVAK”, “EDSAK”, “SEAK”, “BNNAK”, “UNIVAK” va boshka mashinalar yaratildi.
Sobik Sovet Ittifokida birinchi elektron rakamli xisoblash mashinasini 1948 yil rus olimi S.A.Lebedev boshchiligidagi gurux ishlab chikdi. Bu xisoblash mashinasi MESM deyilar edi – malaya elektronnnaya schetnaya mashina.
1940 yillarning oxirgi va 1950 yillarning boshlari elektron xisoblash mashinalari tarakkiyotining boshlanishi xisoblanadi.
Elektron xisoblash mashinalari xisoblash ishlarini tezrok bajargandan tashkari, elektromexanik mashinalardan farkli ularok axborotlarni saklash imkoniyatiga ya’ni xotiraga egadir.