Bajardi : Tekshirdi: Olmaliq-2022

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI
“OLMALIQ FILIALI”

“ _____________________________________” kafedrasi

“ _______________________________________ ” fanidan

MUSTAQIL ISH

Bajardi : _________________________________________________
Tekshirdi: _______________________________________________

Olmaliq-2022

Mavzu: Chuqur karyerlarda SPT texnologiyasini qо’llash.

Reja:

1. 
   Kirish.
   
2. 
   Asosiy qisim.
   

1. CPT-dan foydalanish.
2. CPT ning haqiqiy imkoniyatlarini baholash.
3. Konveyer transportini qo'llash.
III. Xulosa.
IV. Foydalanilgan aadabiyotlar.

CPT-dan foydalanish hozirgi inqirozli vaziyatdan chiqishga yordam beradigan chuqur karerlarning transport muammosini hal qilishning asosiy yo'nalishi sifatida qaraldi. Shu bilan birga, ular tog ' massasini karerlardan ko'tarish uchun kamar konveyerlaridan foydalanish bo'yicha jahon tajribasiga e'tibor qaratdilar. Xorijiy manbalarga ko'ra, konveyer transportidan foydalanish energiya xarajatlarining sezilarli darajada pasayishini (65-70% ga) va mehnat unumdorligining yanada ta'sirchan o'sishini ta'minlaydi (mehnat xarajatlari 80-93% ga kamayadi [1]).

Shu bilan birga, konveyer transporti texnologik karer transportining boshqa asosiy turlari qatorida tog 'massasini ko'tarish uchun eng kam energiya sarfi bilan ajralib turardi (uning o'ziga xos energiya sarfi – bir metrga 1 tonna tog' massasini ko'tarish uchun an'anaviy yoqilg'i sarfi – 1,7–2,3 g, avtomobil va temir yo'l uchun esa shunga o'xshash ko'rsatkich 4,5–5,2 va 3,4–4,4 g u. t. / thm, mos ravishda [2]). Ammo vaqt o'tishi bilan shuni ta'kidlash kerakki, SSSR karerlarida va keyinchalik MDH mamlakatlarida konveyer transportidan foydalanish amaliyoti texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlarning bunday sezilarli yaxshilanishini tasdiqlamaydi va 70-80-yillarda boshlangan kon-ma'dan korxonalarida CPT intensiv joriy etilishi konveyer transportining kutilayotgan rivojlanish ko'lamiga olib kelmadi.
Texnologik konveyer transportidan foydalangan holda tog ' massasini tashishning haqiqiy va prognoz hajmlari dinamikasi ko'rsatilgan (Rossiya Fanlar akademiyasining IgD uro tomonidan tuzilgan "SSSR Minchermet kon korxonalarini 2010 yilgacha rivojlantirish ko'rsatkichlari to'plami" asosida) [3]). Ularga muvofiq, 1990 yilda allaqachon 262,7 million tonna hajmdagi CPT yordamida tog ' massasini tashish ko'zda tutilgan edi, haqiqiy hajmlar 177,7 million tonnani tashkil etdi, keyingi yillarda vaziyat quyidagicha edi: 1995 yil – rejalashtirilgan hajmlar – 305,5 million tonna, haqiqiy – 92,9 million tonna; 2000 yil – rejalashtirilgan – 370 million tonna., haqiqiy – 112,8 million tonna; 2005 yil – rejalashtirilgan – 375,9,
haqiqiy-165,5 million tonna. Jadval 1. Rossiya, Ukraina va Qozog'istonning temir javhari karerlarida konveyer transportidan foydalangan holda transportning haqiqiy va prognoz qilingan hajmi (1990-2010)
Konveyer transportidan foydalangan holda tog ' massasini tashishning prognozli va haqiqiy hajmlari o'rtasidagi bunday sezilarli farq shuni ko'rsatadiki, CPT ning haqiqiy imkoniyatlarini baholashda xatolarga yo'l qo'yilgan yoki muayyan korxonalarda amalga oshirishda uning afzalliklaridan foydalanish mantiqsiz bo'lgan. Ishonamizki, bu ikkala omil ham sodir bo'lgan. Shu bilan birga, kon-ruda korxonalarida CPTNI joriy etish darajasi ancha yuqori bo'lishi mumkin, agar CPTNING afzalliklari oqilona amalga oshirilsa, ilmiy-tadqiqot institutlarining aniq tavsiyalari qat'iy amalga oshirilgan bo'lsa, deb hisoblash uchun asos bor. Qoida tariqasida, CPT afzalliklaridan etarli darajada foydalanmaslikning quyidagi asosiy sabablari ajratiladi:
Karerning ishlamaydigan tomonini taqsimlash bo'yicha katta qo'shimcha ortiqcha ishlarni bajarish yoki karer ichidagi maydalash va qayta yuklash punktlarini joylashtirish uchun orqa qismlarni qoldirish zarurati, bu tog ' massasi konveyer transporti bilan sxemalardan foydalanishning raqobatbardoshligini pasaytiradi. Asosiy kon-transport uskunalarini tanlash va birlashtirish, maydalash va konveyer komplekslari ishini tashkil etish bo'yicha mantiqsiz qarorlar.
107 m gacha kamaytirishga va ilgari ishlatilgan cheklangan harakatchanlikka ega bo'lgan maydalash moslamasiga nisbatan 9 ta samosvalni bo'shatishga imkon berdi. Shu bilan birga, butun majmua vaqtincha ishlamaydigan karer bortida joylashgan va eng muhimi, konchilik rivojlanishi bilan ko'chirilishi mumkin. Shuni yodda tutish kerakki, ko'chma maydalash uskunalarining birinchi sanoat namunalari Krupp Industry und Stalbau (Germaniya) tomonidan faqat 1980 yilda ishlab chiqarilgan.
foydalanish to'g'risida murosali qaror qabul qilishga olib keldi. Shu bilan birga, karer chuqurlashib, kon ishlari rivojlanib borishi bilan uskunaning bir qismini qayta yuklash punktining yangi joyiga o'tkazish imkoniyati ta'minlandi. Ya'ni, loyihalardagi maydalash va qayta yuklash punktlari yarim statsionar sifatida yotqizilgan. Shuningdek, bunday bandlarni ko'chirish va joylashtirish masalalarini asoslash uchun tegishli uslubiy baza ishlab chiqilgan [4], ularning asosiy qoidalari quyidagilardan iborat:
karer gorizontlarini tanlash metodologiyasi va ularga ortiqcha yuk maydalash punktlarini joylashtirish davri yaratildi, bu karer rivojlanib borishi bilan nafaqat transport tizimining avtomobil va konveyer aloqalari o'rtasida yuk oqimlarini taqsimlashni optimallashtirishga, shuningdek, avtomobil va konveyer transportiga o'tish chegarasini aniqlashga imkon beradi., shuningdek, karerda ortiqcha yuk punktlari va konveyerlarning joylashishini hisobga olgan holda kontsentratsion ufqlarni shakllantirish muammosini hal qilish kon ishlarini rivojlantirish uchun;
ruda jismlarining katta maydoni va tarqalish chuqurligi bo'lgan karerlar uchun, tik ma'dan jismlari bo'lgan karerlardan farqli o'laroq, yuk tashish punktlarini tashish bosqichi transport aloqasi va maydalash-konveyer kompleksidagi xarajatlar miqdoriga bog'liq bo'lmasligi mumkinligi aniqlandi, ammo tashish vaqti va tashishlarning umumiy soni o'zgaradi (rudalarni transport vositalari bilan tashish narxining oshishi bilan, ortiqcha oldingi sanalarda o'tkazish, shuning uchun o'tkazmalar soni ko'payadi); maydalash va konveyer majmuasida bir nechta qayta yuklash punktlari mavjud bo'lganda, ularning qazib olish zonasining balandligi bo'yicha taqsimlanishi xarakterlidir.
Ushbu qoidalar asosida maydalash va konveyer kompleksini loyihalash paytida hisobga olingan temir kvartsitlarning Stoylenskiy karerining shimoli-Sharqiy va shimoli-g'arbiy tomonlarida joylashtirish variantlari bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqildi. Ularga muvofiq, tog ' -kon ishlari rivojlanib borishi bilan maydalash va konveyer kompleksini o'tkazish ko'zda tutilgan edi. Biroq, ushbu dizayn echimlari amalga oshirilmadi va 2000 yilgacha Stoylenskiy Gok karerida tog ' massasi avtomobil-konveyer-temir yo'l transportidan foydalangan holda o'zini yaxshi isbotlagan CPT kompleksi ilgari ko'zda tutilganidek boshqa tomonga o'tkazilmadi, ammo nihoyat demontaj qilindi. Bu nafaqat yarim statsionar yuk tashish punktlari bilan konveyer transportidan foydalanishning kamchiliklarini, balki ilgari qabul qilingan dizayn qarorlarini bajarishda nomuvofiqlikni ham ko'rsatadi.
Konveyer transportini qo'llash bo'yicha ilmiy-texnik adabiyotlarda keng tarqalgan tezisga kelsak, uning samaradorligini oshirishning asosiy variantlaridan biri tog ' massasining keskin ko'tarilishini qo'llashdir, keyin uni qo'llashning samarali sohalarini asoslash bo'yicha tadqiqotlar.
10ka elektrovoz KA10 kontaktli elektrovozi 0,005 gradusgacha va temir yo'llarning yaxlitlash radiusi kamida 12 m bo'lgan minalar va konlarning er osti ishlari bo'ylab poezdlarni tashish uchun mo'ljallangan bo'lib, unda amaldagi xavfsizlik qoidalari kontaktli elektrovozlarning ishlashiga imkon beradi.

lektrovoz bilan aloqa qilish 10ka Bundan tashqari, 10ka konli kontaktli elektrovozning asosiy elektr pallasida quyidagi elektr jihozlaridan foydalanish ko'zda tutilgan.

KA14 kontaktli elektrovozi 0,005 gradusgacha va temir yo'llarning yaxlitlash radiusi kamida 18 m bo'lgan minalar va konlarning er osti ishlari bo'ylab poezdlarni tashish uchun mo'ljallangan bo'lib, unda amaldagi xavfsizlik qoidalari kontaktli elektrovozlarning ishlashiga imkon beradi.

ARP8T elektrovozi tranzistorli kontaktsiz boshqaruv tizimi bilan jihozlangan va mavjud namunalarga nisbatan sezilarli afzalliklarga ega.

2002 yilda elektrovoz allaqachon "Progress" konida (Torez) stend sinovlari va dengiz sinovlaridan o'tgan va hamma narsa uni chiqarishga tayyor edi. Shu bilan birga, boshqa korxonalarning tajribasini tahlil qilib, kon sharoitida yuqori mahsuldor kon uskunalari zarur ko'rsatkichlarni ta'minlamaganida, jiddiy modifikatsiyaga muhtoj bo'lganida va konchilarning umidlarini qondirmaganida, turli konlarda sinovlarni davom ettirishga qaror qilindi.
30 kun davomida doimiy ravishda turli xil rejimlarda o'tkazilgan sinovlar shuni ko'rsatdiki, elektrovoz o'zini yaxshi tutadi va barcha parametrlar, shu jumladan dvigatellar va CTV boshqaruvchisining harorati ruxsat etilgan chegaralarda. Elektrovozning kislota batareyasi bilan o'tkazilgan sinovlari elektrovozning barcha funktsiyalarni bajarishini va barcha belgilangan parametrlarni ortiqcha yuk va favqulodda holatlarsiz ta'minlashini tasdiqladi. Shu bilan birga, kislotali akkumulyator bilan ishlashda uning zaryadini qo'shimcha nazorat qilish talab etiladi, bu VRV-160 mashinasi tomonidan yaxshiroq ta'minlanadi. Bundan tashqari, gidroksidi batareya bilan ham foydalanish mumkin.
Yangi gidroksidi batareyalar bilan uzoq muddatli sinovlar normal rejimda bo'lib o'tdi va hech qanday shikoyat qilmadi. Bir necha yil davomida ishlatilgan gidroksidi batareyalar bilan o'tkazilgan sinovlar shuni ko'rsatdiki, quvvat tranzistorlarining ishdan chiqishiga olib keladigan sezilarli darajada oldindan aytib bo'lmaydigan kuchlanish otilishi mumkin bo'lgan ish rejimlari mavjud. Ko'pgina konlarda aynan shunday batareyalar mavjud bo'lganligi sababli, ularni o'rganish va ularga elektrovoz sxemasini moslashtirishga qaror qilindi. ARP8T elektrovozining ishlash muddati tugagan gidroksidi batareyalar bilan ishlashiga imkon beradigan bir nechta bloklar ishlab chiqilgan va ishlab chiqarilgan.
Uzoq muddatli sinovlar davomida CTV blokidagi eng kam ishonchli tugunlar aniqlandi. Bularga dastlabki sxemada asosiy tugunlardan biri bo'lgan, ammo sxemaning eng "tor" joyi bo'lgan va maxsus materiallardan juda aniqlik bilan ishlab chiqarishni talab qiladigan mexanik Reverser kiradi. Shuning uchun uni elektron sxema bilan almashtirishga qaror qilindi, bu CTV blokining narxini oshirdi, ammo uning ishonchliligini sezilarli darajada oshirdi. Boshqa tugunlar ham o'zgartirildi, bu oxir-oqibat mahsulotning yanada xavfsizligi va ishonchliligini ta'minlashga imkon berdi.
Bundan tashqari, sinovlar davomida biz elektrovozlarning haydovchilari har doim ham ularni ishlatish bo'yicha ko'rsatmalarga rioya qilmasliklari va ish rejimlarini (hatto oldindan aytib bo'lmaydigan) turli xil almashtirishlarni amalga oshirmasliklari bilan duch keldik, bu ham elektr, ham mexanik yuklarning eng yuqori darajasiga olib keladi. Uskunani takomillashtirishda nafaqat bunday rejimlarni blokirovka qilish joriy etildi, balki elektron darajasida elektrovozning ishonchli ishlashi ta'minlandi.
Elektrodinamik tormozlash tizimi g'ildiraklarni to'liq blokirovka qilishga imkon beradi, bu mexanik tormozlar mavjud bo'lganda barcha kerakli tormoz turlarini ta'minlashga imkon beradi. Elektrodinamik tormozlashni takomillashtirish jarayonida shunga o'xshash rejimni ta'minlash mumkin edi ABS (qulflashga qarshi tizim) yo'lovchi avtomobili. Ushbu yaxshilanishlar PKF amplituda YOAJ tomonidan sertifikatlangan va ishlab chiqarilgan KTV-2 blokida aks ettirilgan. Sinovlar paytida tezlikni aniq boshqarish zarurati paydo bo'ldi, bu "amplituda"korxonasi tomonidan ishlab chiqarilgan tezlik o'lchagichida (CP) nazarda tutilgan.
2004 yildan boshlab "amplituda" YOAJ KTV-2 kontrolleri va ARP-8T elektrovozini seriyali ishlab chiqarishni boshladi, u kislotali akkumulyator bilan ishlaganda bir xil umumiy o'lchamlarda ikki kabinali bo'lishi mumkin (ikkinchi kabinada faqat boshqaruv bloki mavjud). Kelajakda CTV-2 kontrollerini o'rnatish va mavjud elektrovoz namunalarini ta'mirlash rejalashtirilgan. Agar kerak bo'lsa, ARP8T 2arp-8T juftlashgan elektrovozga birlashtirilishi mumkin (garchi minalar sharoitida o'tkazilgan sinovlar shuni ko'rsatadiki, ARP-8t elektrovozining tortish kuchi AM-8D ga qaraganda ancha yuqori).
Elektr zanjirining sanab o'tilgan yaxshilanishlari va elektrovozning mexanik qismidagi bir nechta nou-xaular elektr zanjirining sanab o'tilgan yaxshilanishlari va elektrovozning mexanik qismidagi bir nechta nou-xaular resursni kamida 2 baravar oshirish, ko'proq xavfsizlik va ishonchlilikni ta'minlash haqida gapirishga imkon beradi. Hozirgi vaqtda ARP8T/2ARP8T elektrovozi PKF "amplituda" YOAJ tomonidan texnik shartlarga muvofiq ishlab chiqarilmoqda 35.2-25103132-001-2002. Elektrovoz va uning PKF "amplituda" YOAJ boshqaruv tizimi uchun Ukrainaning ua 63081 A-sonli deklaratsiya patenti olindi.resursni kamida 2 baravar oshirish, ko'proq xavfsizlik va ishonchlilikni ta'minlash to'g'risida o'g'irlash. Hozirgi vaqtda ARP8T/2ARP8T elektrovozi PKF "amplituda" YOAJ tomonidan texnik shartlarga muvofiq ishlab chiqarilmoqda 35.2-25103132-001-2002. Elektrovoz va uning "amplituda" PKF YOAJ boshqaruv tizimi uchun Ukrainaning ua 63081 A-sonli deklaratsiya patenti olindi.

Xulosa

Bundan tashqari, sinovlar davomida biz elektrovozlarning haydovchilari har doim ham ularni ishlatish bo'yicha ko'rsatmalarga rioya qilmasliklari va ish rejimlarini (hatto oldindan aytib bo'lmaydigan) turli xil almashtirishlarni amalga oshirmasliklari bilan duch keldik, bu ham elektr, ham mexanik yuklarning eng yuqori darajasiga olib keladi. Uskunani takomillashtirishda nafaqat bunday rejimlarni blokirovka qilish joriy etildi, balki elektron darajasida elektrovozning ishonchli ishlashi ta'minlandi. Konveyer transportidan foydalangan holda tog ' massasini tashishning prognozli va haqiqiy hajmlari o'rtasidagi bunday sezilarli farq shuni ko'rsatadiki, CPT ning haqiqiy imkoniyatlarini baholashda xatolarga yo'l qo'yilgan yoki muayyan korxonalarda amalga oshirishda uning afzalliklaridan foydalanish mantiqsiz bo'lgan. Ishonamizki, bu ikkala omil ham sodir bo'lgan. Shu bilan birga, kon-ruda korxonalarida CPTNI joriy etish darajasi ancha yuqori bo'lishi mumkin, agar CPTNING afzalliklari oqilona amalga oshirilsa, ilmiy-tadqiqot institutlarining aniq tavsiyalari qat'iy amalga oshirilgan bo'lsa, deb hisoblash uchun asos bor.

Foydalanilgan aadabiyotlar.

1. Абдулин, И.Г. Анализ стадий зарождения и развития малоцикловой коррозионной усталости металла магистральных нефтепроводов / И.Г. Абдулин, А.Г. Гареев, М.А. Худяков // Трубопроводный транспорт нефти. – 1999. – № 6. –С. 31-34.
2. Большаков, А.М. Анализ разрушений и дефектов в магистральных газопроводах и резервуарах Севера // Газовая промышленность. – 2010. – №5. С. 52-53.
3. Большаков, А.М. Разрушения и повреждения при длительной эксплуатации объектов нефтяной и газовой промышленности / А.М. Большаков, Н.И. Голиков, А.С. Сыромятникова, А.А. Алексеев и др. // Газовая промышленность. – 2007. – №7. – С. 89-91.
4. Ботвинкин, Е.Б. Актуальные аспекты прокурорского надзора за соблюдением требований промышленной и экологической безопасности при эксплуатации трубопроводного транспорта в ХМАО / Е.Б. Ботвинкин, М.Ю. Альшевский // Прокурор. - 2016. - № 3. - С. 36-40.
5. Воронин, В.Н. Определение характеристик металла газопроводов на основе статистики твердости с малой нагрузкой / В.Н. Воронин, О.В. Смирнов А.С. Кузьбожев, Р.В. Агиней // Обзорная информация. Серия «Транспорти подземное хранение газа». – Москва: ИРЦ Газпром, 2008. – 99 с.