Bajardi: 2-kurs sirtqi “B” guruh Rajabova Dilafruz, Rajabova Sevara, Sultonova Hayitgul, Rahmatullayeva Dilafruz

Muloqot mazmuni – bu individualliklararo aloqalarda bir tirik jonzotdan ikkinchisiga etkaziladigan axborot. Muloqot mazmuniga tirik mavjudotning ichki motivatsion yoki emotsional holati haqidagi ma’lumotlar kirishi mumkin. Muloqot orqali bir tirik mavjudotdan ikkinchisiga, tirik mavjudotni ma’lum tartibda aloqaga kirishishga yo‘naltiruvchi, ularning emotsional holatlari (mamnunlik, shodlik, g‘azab, qayg‘u, hijron va shu kabilar) haqidagi ma’lumotlar o‘tishi mumkin. Bunday axborot odamdan odamga etkaziladi va shaxslararo aloqalar o‘rnatish vositasi bo‘lib xizmat qiladi.
Muloqot maqsadi – bu insonda ushbu faollik turi yuzaga keladigan sabab. Hayvonlarda muloqot maqsadi bo‘lib boshqa tirik jonzotni ma’lum harakatga chorlash, u yoki bu harakatni amalga oshirmaslik kerakligi haqidagi ogohlantirish xizmat qilishi mumkin. Masalan, ona o‘z tovushi yoki harakati bilan bolasini xavfdan ogoh etishi mumkin; podadagi ba’zi hayvonlar boshqalarni ularga hayotiy muhim daraklar etib kelgani haqida ogohlantirishlari mumkin.
Odamda muloqot maqsadlari soni ko‘payadi. Ularga yuqorida sanab o‘tilganlardan tashqari, dunyo haqidagi bilimlarga ega bo‘lish va etkazish, ta’lim va tarbiya, odamlarning hamkorlik faoliyatlaridagi turli harakatlarning muvofiqlashuvi, shaxsiy va ish bo‘yicha o‘zaro munosabatlarning oydinlashtirilishi, o‘rnatilishi va boshqalar ham kiradi. Agar hayvonlarda muloqot maqsadlari ular uchun dolzarb bo‘lgan biologik ehtiyojlarni qondirishdan iborat bo‘lsa, odamlarda ular ko‘plab turli: ijtimoiy, madaniy, bilish, ijodiy, estetik, aqliy o‘sish, ahloqiy rivojlanish kabi ehtiyojlarni qondirish vositasi bo‘lib hisoblanadi.

Muloqot vositalariga quyidagilar kiradi:

1. Til
2. Ohang
3. Mimika
4. Imo-ishoralar
Muloqot vositalarini muloqot jarayonida bir tirik jonzotdan boshqasiga etkaziladigan axborotni kodlashtirish, uzatish, qayta ishlash va ochib berish vositalari sifatida ta’riflash mumkin.
1

• aloqaviy

2

• axborotli

3

• chorlovchi

4

• boshqaruvchi

Muloqot turli-tuman vazifalarni bajaradi. Muloqotning maqsadga ko’ra 8 xil vazifasi
5

• anglash

6

• amotiv

7

• munosabatlarni o’rnatish

• ta’sir o’tkazish

8
Kishilar bilan normal munosabatlarni о‘mat a olmaslik, ayniqsa,
biznes sohasida sheriklaming holatlari, niyatlarini aniqlay olmaslik,
o‘z nuqtayi nazariga o‘zgalami professional tarzda ko‘ndira olmaslik,
«birovni», uning ichki kechinmalari va o ‘ziga bo'lgan munosabatini
aniq tasavvur qila olmaslik amaliy psixologiyada kommunikativ
uquvsizlik yoki diskommunikatsiya holatini keltirib chiqaradi. Bunda
kishilar bir-birlarini tushuna olmay qoladilar, oqibatda tugay deb turgan
ish bitm asdan cho‘zilib ketishi mumkin.
M a’lumki, gaplashayotgan kishilar biri gapiradi, ikkinchisi tinglaydi.
Muloqotning samaradorligi ana shu ikki qirraning qanchalik o‘zaro
mosligi, bir-birini to‘ldirishiga bog‘liq. Mashhur amerikalik notiq,
psixolog Deyl Kamegi «Yaxshi suhbatdosh — yaxshi gapirishni biladigan
erfias, balki yaxshi tinglashni biladigan suhbatdoshdir», deganda aynan
shu qobiliyatlarning insonlarda rivojlangan bo‘Ushini nazarda tutgan. Tinglash muloqotning eng muhim komponentidir. Tinglash
san'atini puxta egallamay odamlar bilan hech qachon sog‘lom
munosabat o‘rnatib bo‘lmaydi. Tinglay bilmaslik og‘ir ma’naviy va
sezilarli iqtisodiy zarar keltirishi mumkin. Psixolog I.V. Dubrovinaning
yozishicha, unga tanish psixologlardan biri shunday voqeani hikoya
qilib bergan: «Kunlarning birida men tramvayda ketayotgan edim. Butun
yo‘1 davomida yo‘lovchilardan biri o‘zining dard va hasratlarini men
bilan o ‘rtoqlashib kelardi. Men izohlarsiz uni tinglab borardim.