Bajardi: h isoboti toshkent-2022

Toshkent Irrigatsiya va Qishloq Xo‘jaligini
Mexanizatsiyalash Muhandislari Milmiy Tatqiqotlar Universiteti
203-GURUH TALABASI AMALIYOT



Abduqayumov Bunyod

Bajardi:
H ISOBOTI


Toshkent-2022


1-kun. (14/06/2022) Amaliyotning 1 kun rejasiga asosan bizlar GTQ fakultetining 203-guruh talabalari “Texnika xafsizligi” bo'yicha ma'ruza zalida tushuntirish ishlarini olib borishda qatnashdik. Unga ko'ra o'tiladigan amaliyotda korxonada, hamda qurilish binolarida va yo'I transportda yurish xafzisizligi bo'yicha maruzada tushuncha oldik.

Shundan so'ng,yig’ilgan talabalari bilan alohida guruhlar shakilantirdik. Rejaga asosan texnika xafsizligi bo'yicha javobgarlikni o'z zimamizga olishimizni tasdiqladik. 1- kun amaliyotida qolgan kunlari qaysi inshoat va binolarga, qurilishlarga borishni rejalashtirib oldik. Unga ko'ra 2-kun “Toshkent KAFEL “ zavodiga borishni: 3- kun esa Toshkent shahar Yashnabod tumanidagi “ЭЖБИ” zavodiga borishni: 4-kunda TIQXMMI dagi rekansturikstiya qilinayotgan binoga borishni: 5 kuni esa hisobotni yozishni: 6- kun esa xisobotlami tophirishga kelishib olindi.

2-kun. (15/06/2022) Amaliyotimizning ikkinchi kuni Toshkent kafel ishlab chiqrish zavodiga bordik. Erta tongdan guruximiz a'zolari bilan to'liq holatda korxona oldida yig’ildik.

Amaliyot ustozimiz bizlarga Toshkenda eng to'liq kafel sanoati zanjirida, eng etuk sanoat ekanligi, kafel ishlab chiqarish sanoatida turli yordamchi sanoatlami rivojlantirishi, ayniqsa, so'nggi yillarda rivojlanishning jadallashuvini namoyon etishi uchun shahrimizga hamda xonodalarimzga ko'rk bag'ilshlayotganlari haqida ma’lumot berdila. Kprxonani qayta qurilganligi va modemizatsiya qilinganligi korxona mahsulot ishlab chiqarish samaradorliginioshiradi, barcha ishlab chiqarish avtomatik mashina, avtomatik saqlash mashinasi, avtomatik o'rash mashinasi, avtomatik sortirovka mashinasi va boshqa shu kabijihozlar orqali ta'mirlanganiligi haqida ma'luomot berdilar.

Korxonaning ichida bizlar kafel qabday ishlab chiqarilishi, kafelning tarmoqlanib ishlab chiqarishini ko'rdik va organib bordik.

Kafel sopolbuyumlar sinfiga kirgani uchun bizlarga juda qiziqarli ma'lumotlar berishdi. Shukorxonadigi ishchi guruhlar a'zolari shunda bizlarga shuni tushundiki: sopol buyumlar homashyo sifatida kaolin, giltuproqlarini o'zi va qo'shimchalari bilan ishlatiladi.

Kailinlar -
asosanA12O3-2SiO2-2H2Ominerlaardan iborat. O'lchamlari 0,01MMdan kichik. Pishirilganida oq, rangini saqlab qoladi. Giltuproqlar - mineral tarkibi har xil bo'ladi, har xil mineral va organic aralashmalar bilan ifloslan bolishi munkin. Giltuoroqlar o'lchamlari 0,005 mm dan kichik asosan kaolinit va unga turdoshbo'lgan minerallar montorillonit A12O3-4SiO2nH2O va
galluzitA12O3-2SiO2-4H2O dan iborat keanligi haqida aytib o'tishdi.




Kafel ishlab chiqarish uchun 1- bosqichda hom ashyoni bir biriga katta kantenrda arlashtrilar ekan 2- bosqichda esa ular zichlanib qolibga solinar ekan

1. 
   bosqichda esa pechgaga kirigizili quritilib qotilar ekan, 4- bosqichda esa aqitdan unimli foydalanish uchun sovitilar ekan 5- bosqichda esa electron kafelning usida dizayin berilar ekan 6- bosqichda esa kafel sifat nazoratida o'tkizilar ekan, 7 -bosqichda esa tayyor kafellar qadoqlarga solinar ekan. В hamma bosqichlar texnika orqalik bajarilar ekan faqatgina inson nazorati ostida bo'lar ekan.
   

3-kun. (16/06/2022) Amaliyotimizda bizlar Toshkent shahar Yashnabod tumanidagi “QKTQTZ” zavodiga bordik. Bizlar bu amaliyotda betonlar va temir betonlar haqida ma'lumotlar oldik. Beton (frans. beton va lot. bitumon— tog‘ smolasi)—boglovchi modda (mas, sement), suv, toMdirgichlar (mas, shagal, qum), ayrim hollarda qo‘shilmalar qo‘shib tayyorlanadigan qorishmaning zichlashib qotishi natijasida hosil bo‘ladigan qurilish material i. Qadimda B.dan gumbaz, qubbalar, ravoqlar, katta inshootlar qurishda ishlatishgan. Bunda boglovchi material sifatida loy, gips, ohak, asfaltdan foydalanishgan. B. texnologiyasining takomillashuvi sement ishlab chiqarilishi bilan bog‘liq. 19-asrda temirbetonning ixtiro qilinishi Betonning keng tarqalishiga olib keldi. Hajmiy massasiga (kgG‘m3 larda hisoblanadi) ko‘ra, Betonning juda ogir (2500 dan yuqori), og‘ir (1800 dan 2500 gacha,) yengil (500 dan 800 gacha) va alohida yengil (500 dan past); boglovchi moddaning turiga ko‘ra, sementli, silikatli, gipeli, asfaltbetonlar, polimerbetonlar va boshqa xillarga; vazifasiga kura, oddiy (sanoat, fuqaro qurilishi uchun ishlatiladigan), gidrotexnika, yo‘l qurilishi, issiqlik izolyatsiyasi, manzarali ishlarga, maxsus ishlarga (kimyoviy turgun, olovbardosh, yadro nurlanishlaridan himoya qmlish va boshqa uchun) mo‘ljallangan xillari bor. Betonning asosiy sifat ko‘rsatkichi siqilishga
mustahkamligi hisoblanadi va shu xususiyati bilan uning markalari buyumlarga birinchi patentlar Fransiyada (Lambao, 1850; Kuanye, 1854; Monye, 1867), Angliyada (Uilkinson, 1854) va AQSH da (Giatt, 1855—87) berilgan. O‘zbekistonda Temirbeton konstruksiyalar 19-asr 70y.laridan tatbiq eta boshlangan. Temirbetonda zo‘riqishlami qabul qilishda har ikkala material (beton va po‘lat) baravar ishlaydi. Betonning cho‘zilishga mustahkamligi siqilishga mustahkamligidan ancha (10—20 marta) past.

Po‘lat armatura esa cho‘zilishga ham, siqilishga ham birday ishlaydi. Agar betonga armatura qo‘shilsa, uning cho‘zilishga mustahkamligi ancha ortadi. Betonning po‘lat armaturaga yaxshi yopishuvi, po‘lat bilan og‘ir betonning tra ta’sirida chizikli kengayish koeffitsiyentlari bir-biriga juda yaqinligi (beton uchun aBq(lsl,5)10~5; armatura uchun avql,210—5) Temirbetonni hosil qilishga imkon beradi. Bundan tashqari, beton armaturaga zich yopishib, uni zanglash va yong‘indan asraydi. Temirbetondan poydevor bloklar, devor va qavatlararo panellar, yopma plitalar, yig‘ma zinalar, ustun va to‘sinlar, ustunqoziklar, arka va fermalar va boshqa tayyorlanadi.

Temirbetonning afzalliklari: o‘ta mustahkamligi; ko‘pga chidamliligi; olovbardoshligi; zilzilabardoshligi; mahalliy materiallardan foydalanish imkoniyati; konstruksiyaga istalgan shakl berish mumkinligi va h.k. Vazni og‘irligi, issiqlik va tovushni oson o‘tkazishi; mustahkamlash va tuzatishning qiyinligi; yorilishi mumkinligi; beton yotqizilgach, armatura holatini tekshirish qiyinligi kabi omillar uning nuqsonlaridir. Betonda yoriq pay do bo‘lishining oldini olish uchun armatura oldindan zo‘riqtiriladi.

Ilgari betonning mustahkamlik darajalari markalar (M) orqali farklanar edi. Xalqaro standartlaming yangi tizimi bo‘yicha beton mustahkamligi sinflar (V) orqali belgilanadi. Mas., beton va Temirbeton uchun og‘ir betonning siqilish mustahkamligi bo‘yicha quyidagi sinflar mavjud: V3,5; V5; V7,5; V10; V12:5; V15; V20; V25; VZO; V35; V40; V45; V50; V55; V60. Og‘ir betondan ishlanadigan Temirbeton konstruksiyalarda mustahkamlik sinfi V7,5 dan kam bo‘lgan betonlami qo‘llash mumkin emas. Takroriy yuklar ta’sir etadigan konstruksiyalarda sinfi VI5 dan yuqori bo‘lgan betonlar qo‘llaniladi. Siqiluvchi Temirbeton elementlari VI5 dan kam bo‘lmagan, katta yuk ostida boTadigan konstruksiyalarda esa (mas., ko‘p qavatli binolaming quyi qavat ustunlarida) sinfi V25 dan kam boTmagan betonlar qo‘llash tavsiya etiladi. Zo‘riqtirilgan beton uchun V20... V60 bo‘lgan beton sinflari qabul qilinadi.

Temirbeton konstruksiyalarida qo‘llaniladigan armaturalar, sterjenli va simli armaturalarga bo‘linadi. Sirtining shakliga qarab tekis va davriy profilli armaturalar bo‘ladi. Davriy profilli armatura tekis armaturaga Karaganda beton bilan mustahkamroq bogdanadi. Temirbeton elementlar kamida 0,05% va kupi bilan 3,5% miqdorda armaturalanadi. Mexanik xossalariga qarab armaturabop metall quyidagi sinflarga boTinadi: a) sterjen armaturalar: Al; AP; ASH; Al V; AV; AVI; b) sim armaturalar: BI; VP; Vr II; K7; K19.

Atrof muhit trasi — 40° dan 60° gacha o‘zgarganda beton bilan armaturaning asosiy fizikmexanik xossalari o‘zgarmaydi. Tra 60° dan oshganda betonning strukturasi buzila boshlaydi va mustahkamligi pasayadi, mas., tra 200° ga yetganda betonning mustahkamligi 30—40% pasayadi. Oddiy Temirbeton uchun 500°—600° issiklik kritik tra hisoblanadi. Shuning uchun oddiy Temirbetonni 200° dan past sharoitda ishlatish tavsiya etiladi. Yuqori (1700° gacha) trada ishlaydigan issiklik agregatlari uchun issiqbardosh Temirbetondan foydalaniladi.

5-kun. (17/06/2022) Amaliyotimizning so'ngi kunida esa bizlar TIQXMMI 9-qavatlik binoning qayta tamirlanishiga bordik. Bu yerda ma'ruza ustozimiz gipsakarton armatura haqida juda qiziqarli ma'lumotlar berdilar.
Gips-beton buyumlar - qurilish gipsi va gips-beton asosida tayyorlanadigan qurilish buyumlari. Ulardan to‘siq plita va paneliar, pol ostiga yotqiziladigan plitalar, sanitariya-texnikasi kataklari, shamollatish (ventilyatsiya) bloklari, qoplama listlar (gipsli quruq suvoq) ishlab chiqariladi. Gips-betondan tayyorlanadigan to‘siq panellari havo namligi 60% dan oshmaydigan xonalarda ishlatiladi. Turar joy binolari uchun ishlatiladigani tutash qilib yoki eshik о‘mi va framugalar qoldirib, 6 m uzunlik, 3 m balandlik, 80—-100 mm qalinlikda ishlab chiqariladi. Panellarga ishlatiladigan gips-betonning mustahkamlik chegarasi kamida 3,5 Mn/m2 (35 kg kuch/sm2) bo‘lishi lozim. To‘siq plitalari gips-beton yoki gipsdan 80—100 mm qalinlikda tutash va ichi bo‘sh qilib ishlab chikariladi.

Pol ostiga yotqiziladigan plitalar 50—60 mm qalinlikda "xona o‘lchamida" yoki xonaning bir bo‘lagiga teng o‘lchamda ishlab chikariladi. Bunday plitalar gips-betondan tayyorlanib, yog‘och reykalar bilan armaturalanadi. Sanitariya-texnikasi kataklari vertikal krliplarda qoliplanadigan yoki alohida panellardan yig‘iladigan hajmiy elementlar tarzida ishlab chikariladi. Shamollatish bloklari "qavat"ga teng balandlikda, 180 mm kalinlikda, 140 mm diametrda ochiq vertikal teshikli qilib ishlab chiqariladi. Qoplama listlar havo namligi 70% dan oshmaydigan xonalaming ichki devorlariga krplash uchun ishlatiladi. Bunday listlar orasiga gips to‘ldirilgan kartondan iborat. Qoliplash konveyerlarida 2500—3300 mm uzunlikda ishlab chikariladi. Bulardan tashqari devor toshlari, qavatlararo yopmalar, chordoq yopmalari detallari, karnizlar, tovushni yutuvchi material va yong‘indan muhofazalovchi buyumlar yasaladi. G.-b. b. ishlatilganda yog‘och materiallar tejaladi. Namdan asrash uchun G.-b. Betonning sirti suv o‘tkazmaydigan bo‘yoqlar yoki pastalar bilan qoplanadi.

Armatura (lot. armatura — qurollanish, anjomlar), xususan temir-beton konstruksiyalar armaturasi — betonning cho‘zilishga (kamdan-kam siqilishga) mustahkamligini oshirish uchun mo‘ljallangan tarkibiy qismi. Asosan po‘latdan yasalgan egiluvchan armatura (sterjen yoki payvandlangan to‘r), ba’zan bikr armatura (prokat qo‘shtavrlar, shveller, burchaklik) ishlatiladi. Mustahkamligi va plastikligi bo‘yicha sterjensimon (diametri 6+90 mm), chiviqsimon (diametri 3+8 mm) va zo‘rikma (900 Mn/sm2 va undan ortiq kuchga chidaydigan) armaturalarga bo‘linadi. Po‘lat armaturalar ba’zan oyna orasiga va cho‘yan quymalaming cho‘zilish zonasiga ham qo‘yiladi. Turkistonning qadimgi binokor ustalari ham armaturadan keng foydalanganlar. Sinchli devor orasiga qo‘yiladigan sinch, paxsa devor orasiga qo‘yiladigan shox-shabba va qamishlar, loyga qo‘shiladigan somon o‘sha davming armaturasi edi.

Xulosa.


Amaliyot nixoyisga yeti va bizlar fikr doiramizni kengaytirdik, amaliyotdan bizlar nazariy o'rgangan bilimlarimizni yanada kengaytirdik uning hayotdagi tatbiqini ko'rdik. Ishlab chiqarishda juda ham murakkab texnikalardan foydalanishni va buning uchun nazariy bilimlar shaklanga bo'lishi ham muhum kasb etishi haqida bilib oldik va o'rgandik. Bizlar amaliyotda beton, temir beton, gipsakartonlar, sopol buyumlari, kafel ishlab chiqarish hamda temir beton ishlab chiqarishlarni o'zimiz guvoh bo'lib o'rgandik. Amaliyot ustozimiz ham juda teran fikrlari bilan talabalarni o'zlariga qarata olib juda qiziqtirdilar. Bizlar ham o'z ko'nikmamizni juda oshirdik.