Narx siyosatini shakllantirish va narx darajasini hisoblash uslublari - Narx bilan iste’molchilar o‘rtasida juda chambarchas aloqadorlik mavjudki, uni iqtisodiy tamoyillar: talab qonuni, talabning narx ravonligi, bozor segmentasiyasi bilan izohlash mumikn. Talab qonuni iste’molchilar odatda qimmat narxlarga qaraganda arzon narxlarda ko‘proq tovarlar sotib olishini ifodalaydi. Ammo har qanday tovar ham «narx-miqdor» aloqadorligiga to‘g‘ri kelavermaydi. Ayrim mahsulotlarga talab shundayki, muayyan sharoitlarda yuqoriroq narxlar ko‘proq tovar aylanmasi hajmini ta’minlaydi. Bunday tovarlar bozorning ayrim segmentlariga mo‘ljallangan – bular qimmatbaho avtomobillar, kemalar, zeb-ziynat buyumlari, mo‘yna va boshqalar. Ikki narx segmenti yaqqol ko‘zga tashlanadi: «narx» xaridori va «sifat» xaridori bor. Ko‘pincha xaridorlar sifatga nisbatan ishonch bildirib, ortiqcha pul sarflaydilar. YUqoriroq narxlar go‘yo ularga sifatga nisbatan ishonch bildirib, bu ayniqsa, noxush oqibatlarga olib kelishi mumkin bo‘lgan mahsulotlar xaridida ko‘p kuzatiladi
Narx ravonligi iste’molchilarning xarid qilinadigan tovarlar miqdori nuqtai nazaridan narx o‘zgarishlariga o‘ta sezuvchanligini belgilaydi. Amalda talab ravonligini uch ko‘rinishi, ya’ni ravon talab, noravon talab hamda yakka (unitar) talabga bo‘lish mumkin. Bozor ravon talab vaziyatida narxlardagi o‘zgarishlarga o‘ta sezuvchan bo‘ladi. Bozor noravon talab vaziyatida narxlardagi o‘zgarishlarga etarli darajada sezgirlik ko‘rsatmaydi. Yakka ravonlik vaziyatida sotuvchilar ko‘p bo‘lgan, ularning bir mahsulot o‘rnini ikkinchisining mahsuloti bosa oladigan joylarda ko‘zga tashlanadi. Ko‘pgina qishloq xo‘jaligi mahsulotlariga talab yakka ravonligi aks ettiradi. SHunday qilib, narxlardagi o‘zgarishlar talab va taklifga muvofiq ko‘tarilib-pasayib turadi, mahsulot ishlab chiqaruvchilar xohishi bilan narx belgilanmaydi. - Narx ravonligi iste’molchilarning xarid qilinadigan tovarlar miqdori nuqtai nazaridan narx o‘zgarishlariga o‘ta sezuvchanligini belgilaydi. Amalda talab ravonligini uch ko‘rinishi, ya’ni ravon talab, noravon talab hamda yakka (unitar) talabga bo‘lish mumkin. Bozor ravon talab vaziyatida narxlardagi o‘zgarishlarga o‘ta sezuvchan bo‘ladi. Bozor noravon talab vaziyatida narxlardagi o‘zgarishlarga etarli darajada sezgirlik ko‘rsatmaydi. Yakka ravonlik vaziyatida sotuvchilar ko‘p bo‘lgan, ularning bir mahsulot o‘rnini ikkinchisining mahsuloti bosa oladigan joylarda ko‘zga tashlanadi. Ko‘pgina qishloq xo‘jaligi mahsulotlariga talab yakka ravonligi aks ettiradi. SHunday qilib, narxlardagi o‘zgarishlar talab va taklifga muvofiq ko‘tarilib-pasayib turadi, mahsulot ishlab chiqaruvchilar xohishi bilan narx belgilanmaydi.
Narx belgilashning 3 ta usuli mavjud: - Narx belgilashning 3 ta usuli mavjud:
- 1. Firmaning ichki manfaatlariga kuchli yo‘naltirilganligini namoyon etib, sarf – xarajatlar asosida narx belgilash.
- 2. Raqobatchilarning narxiga qarab narx belgilash.
- 3. Marketingga yo‘naltirilgan narx belgilash usuli. Bunda muayyan bozorda iste’molchi uchun qimmatli bo‘lgan xususiyatlari va marketing strategiyasi hisobga olinib narx belgilanadi.
Narx belgilash usullari
Sarf xarajatlar
Raqobatchilar
Marketing
Спасиба за внимание!!!
Do'stlaringiz bilan baham: |
