Bakayev Z. T jamoada samarali ishlash o’quv qo’llanma samarqand-2020

Jamoa tuzish jarayoni juda uzoq davom etadi. G‘arb ekspertlari ushbu jarayonni 5 bosqichga bo‘lishadi:
Birinchidan, odamlar bilmagan holda birlashadilar, har qanday favqulodda vaziyatlarga o‘z-o‘zidan munosabat bildiradilar;
Ikkinchi bosqichda odatda ko‘proq ongli his-tuyg‘ular mavjud;
Uchinchi bosqichda norasmiy guruh qandaydir tashqi doimiy tahlikaga qarshi birgalikda kurashish uchun yig‘ilmoqda;
To‘rtinchi bosqichda odamlarni birlashtiradigan ijobiy omil ijobiy narsadir, masalan musobaqada o‘zini namoyon qilish, nufuzli klubga a’zo bo‘lish va boshqalar.
Beshinchi bosqichda odamlar uzoq muddatli maqsadlarni hal qilish uchun birlashadilar, ularni faqat kollektiv ravishda hal qilish mumkin.
Jamoaning birlashish darajasi uning kamolot bosqichiga bog‘liq.
Odamlarning norasmiy tashkilotlarga qo‘shilishining bir necha sabablari bor:
1) ushbu tashkilotga tegishli bo‘lish hissi;
2) xodimlarga norasmiy tashkilotlardan keladigan va menejerlardan olmagan yordam;
3) ishchilarni himoya qilish, masalan, mehnat sharoitlari talablariga rioya qilish. Bundan tashqari, himoya funktsiyasi etakchiga ishonilmasa, eng muhim holga aylanadi;
4) odamlar bilan muloqot qilish zarurati. Odamlar ular atrofida nima sodir bo‘layotganini bilishni xohlashadi, ammo ko‘plab rasmiy tashkilotlarda ular etarli darajada xabardor emas. Bundan tashqari, menejerlar ba’zida o‘z xodimlaridan ma’lumotlarni yashirishadi;
5) odamlarning o‘zaro hamdardligi. Ular hamdard bo‘lganlarga yaqin bo‘lish uchun ko‘pincha norasmiy guruhlarga qo‘shilishadi.
Jamoalarni yaratish uchun bir qator shartlar bo‘lishi kerak, xususan:
• ishlarni bajaradigan odamlar o‘zlariga yuklangan vazifalarni hal qilishda mutaxassis, professonal, kasbit tayyorgarlik darajasi yo‘qori bo‘lishi kerak;
• jamoada ishlaydigan odamlarning umumiy tajribasi va qobiliyatlarini uygunlashtira olish;
• Har bir jamoa a’zosi ijodkorlikka moyil bo‘lishi kerak.
Jamoalarni bir qator belgilar bilan aniqlash mumkin, ularning asosiylari quyidagilar:
• jamoa ikki yoki undan ortiq kishidan iborat;
• jamoa a’zolari o‘zlari uchun ajratilgan rolga muvofiq, belgilangan maqsadlarga birgalikda erishishda o‘z vakolatlari darajasida ishtirok etadilar;
• jamoaning o‘ziga xos xususiyatlari bor, bu uning a’zolarining yakkalik xususiyatlariga mos kelmaydi;
• jamoa o‘z ichida ham, tashqarida ham boshqa jamoalar va guruhlar bilan o‘rnatilgan munosabatlar bilan ajralib turadi;
• jamoa aniq, tartibli va iqtisodiy tuzilishga ega, belgilangan maqsadlarga erishish va vazifalarni bajarishga yo‘naltirilgan;
• jamoa vaqti-vaqti bilan o‘z samaradorligini baholaydi.
Sizning jamoangiz maqsadlariga erishish uchun vositadir. Rahbar sifatida siz xodimlarning hamjihatlikda va samarador ishlashini ta’minlashga harakat qilishingiz kerak.
Biz siz bilan jonli va samarali jamoani shakllantirishning 3 tamoyilini ko‘rib chiqamiz:
• Ta’limga investitsiya kiritish. Jonli jamoalar ko‘proq narsaga qodir bo‘lish uchun rivojlanishga va o‘qib-o‘rganishga harakat qilishadi. Xodimlaringizni o‘qiting, intilishlarini qo‘llab-quvvatlang. Ularning yangi bilimlari biznesingizga foyda keltiradi.
• O‘zaro aloqada bo‘lishga intilish. Jamoaga umumiy maqsadni tarqating, odamlarni birgalikda ishlashga undang. Umumiy suhbatlar yarating, tadbirlar o‘tkazing va butun jamoaning g‘alabalarini nishonlashni odatga aylantiring. Do‘stona muhitda xodimlar katta ishtiyoq bilan ishlaydilar.
• Xatolar ustida ishlash. Hech kim xatolardan himoyalanmagan. Agar xodim xato qilsa, u bilan gaplashing, agar yana o‘sha xatoni takrorlasa, uni ishdan bo‘shating. Xatolardan xulosa chiqarish hamda rivojlanish kerak. Birgina xodimning salbiy dinamikasi butun jamoaning ishiga ta’sir qiladi.
Norasmiy tashkilotlar muammolarni keltirib chiqarishi mumkin: korxona samaradorligini pasaytirish, yolg‘on mish-mishlarni tarqatish va progressiv o‘zgarishlarga qarshi turish va hokazo. Shu bilan birga, agar guruh normalari rasmiy ravishda belgilanganidan oshib ketsa, norasmiy tashkilotlar foyda keltirishi mumkin (korxonaga sodiqlik, jamoaviy ishning yuqori ruhi va yuqori mehnat unumdorligi) Mumkin bo‘lgan muammolarni hal qilish va norasmiy tashkilotlarning afzalliklaridan foydalanish uchun menejerlar ularni tan olishlari, ular bilan ishlashlari, qarorlarini hisobga olishlari, rahbarlari va a’zolarining fikrlarini tinglashlari, norasmiy tashkilotlarni qarorlarni qabul qilishda jalb qilishlari va rasmiy ma’lumotlarni tezda taqdim etish orqali mish-mishlarni to‘xtatishlari kerak.
Bundan tashqari, menejer faoliyatini tashkillashtirishga rasmiy va norasmiy tuzilmalar nisbati ta’sir qiladi, chunki u ko‘p vazifalar va funktsiyalarni bajarishi kerak, ularning bajarilishi rasmiy sozlash va ushbu harakatlar va natijada paydo bo‘ladigan natijalarga bevosita bog‘liqdir.
Yaqinda rasmiy va norasmiy tuzilmalarning muvofiqligini ta’minlash va ularning o‘zaro uyg‘unligini ta’minlash g‘oyasi katta e’tirofga sazovor bo‘ldi. Ko‘pincha siz tashkilot a’zolarining norasmiy munosabatlari tashkilotning rasmiy rejasiga mos kelishini kuzatishingiz mumkin. Rasmiy va norasmiy tuzilmalarning o‘zaro ta’siri ba’zi tasodifiy og‘ishlarni anglatmaydi. Doimiy ravishda sodir bo‘ladi. Buni menejerlar hisobga olishlari kerak, ikkala tuzilmaning o‘zaro ta’sirini ishning manfaatlarida ishlatish uchun harakat qilish kerak.
Shunday qilib, jamoani shakllantirish jamoani tashkil qilish va yig‘ish, shuningdek har bir xodimning individual qobiliyatini aniqlash va ochib berishga qaratilgan. O‘ylashimcha, jamoa yaratish maktab davridan beri ko‘plarga tanish bo'lgan: QVZ, o‘yin-kulgilar boshlanishi va boshqa ajoyib jamoaviy topshiriqlar bilan barchangizga tanish. Faqatgina biznesning kattalar hayotida jamoaviy qurilish ko‘proq muammolarni hal qilad.