Balalardıń tilin ósiriw

Awızeki metodlar. Kórgizbeli metodlar sóz benen jaqın baylanısta paydalanadı. Kórsetiw álbette túsindiriw menen qosıp alıp barıladı. Túsindiriw arqalı balalardıń ulıwma dóretiwshiligi rawajlanadı. Mektepke shekemgi tárbiya jasındaǵı balalardı oqıtıwda kórsetiw hám túsindiriw hár dayım hám bir qıylı orın iyelemeydi. Bazıda kórsetiw ústin keledi. Basqa waqıtları trúsindiriw tiykarǵı orında turadı. Bul balalardıń jasına, is-hárektlerine yaki shınıǵıwdı ózlestiriwine baylanıslı. Áste-aqırın sóz balaǵa kórsetiwdiń orınn basadı, tárbiyashı háreketti qalay orınlaw kerekligin aytıp beredi yaki onı tek esletip qoyadı. Ol hámme waqıtta túsindiriw usılların qollanıp, bunda hár bir háreketke túsindirip beredi. Túsindiriw anıq, balalar ushın túsinikli, emocional tásiri bolıwı kerek. Balalardıń jasınıń ósip barıwı menen hádiyseler ortasındaǵı baylanıs sáwlelengen bilimlerdi ózlestiriwge úlken itibar beriw lazım. Bul b`ililmer jeterli túrde quramalı hám tárbiyashı materialdı túsindirip barıp, balalardı áste-aqırın onı túsiniwine alıp keledi.
Gúrriń. Balalarǵa jańa bilimlerdi, dógerek-átiraptaǵı hádiyse hám waqıyalar haqqında, tábiyat haqqında maǵılwmátlardı bayan qılıwda tárbiyashı óz gúrrińin paydalanadı. B`ul jeke túsinikler («Men qalay haywanat baǵına bardım», «Bayram kúni ǵárezsizlik maydanında nelerdi kórdim») haqqında, balalardıń ómiri («Balalar qalay kosmonavtlar úyin oynaǵan edi», «Balalar qalay tawıq fermaǵa bardı») haqqında, jámiyetlik waqıyalar («Olimpiya oyınları», «kosmos kemeleriniń ushırılıwı») haqqında gúrrińler bolıw múmkin.
Gúrriń anıń teksti logikalıq dúziliske iye bolıwı, mazmunlı, qızıqlı, kórkem, emocional tásirli bolıwı kerek. Eger tárbiyashı gúrrińinde házilden paydalansa jáne de qızıqlı boladı. Bul balanıń tek aqlıy sanasın emes, al sezimlerine de tásir etedi. Balalardı gúrri aytıp beriw menen úyretiwde kó`binese gúrriń úlgisi beriledi.
Ol mazmun beriwi, túsinikli bolıwına, ádebiy tilde bayan qılınıwı kerek. Gúrriń úlgisin tayarlaw tárbiyashıdan kúshli pikirlew menen qarawı kerek.
Oqıw. Balalar menen alıp balıatuǵın jumıslarda kórkem oqıw hám aytıp beriw úlken orın tutadı. Tárbiyashı balalardı kórkem shıǵarmalar menen tanıstırıw, olarǵa jańa bilimler beriw, olarǵa kerekli emocional halat, quwaınıw, maqtanısh, kewilxoshlıq keypiyat oyatıw ushın olarǵa gúrrińler, qosıqlar, ertekler oqıp beredi. Eger balalar qoısqtı yadlasa, tárbiyashınıń ózi onı yadtan biliwi kerek. Xalıq erteklerin de yadtan ayıtp beriw, olarpdıń ózgegeshiklerin balalar sanasına sińdiriw kerek. Tárbiyashı kórkem oqıw iskerligin iylegen bolıwı kerek. Bul shıǵarmanıń ideyalıq mazmunıń, qaharmanlar obrazın jaqsı seziwi kerek.
Sáwbeltlesiw- tiykarǵı metodlardıń biri. Tárbiyashı aldınan tayarlanǵan sawallar járdeminde balalardıń biliw aktivligin tezlestiredli, bar bilimlerin anıqlaydı. Juwapların iuwrılaydı, jańa maǵlıwmatlardı aytadı, ápiwayı pikirlesiwge úyretedi. Pikirlesiwge balalardıń jańa bilimlerdi ózlestiriwi, olardıń oy-pikiri hám biliwge qızıǵıwın rawajlandırıw ushın qolaylı sharayatlar jaratadlı. Oqıtıwda balalarǵa sawal beriw keń paydalanıladı. Olar balalar blimin tuwrılıǵın tekseriwge járdemlesedi.
Ámeliy metodlar. Bilimler ózlestirilgen bolıwı ushın olar ámeliy iskerlikte qollanılıwı kerek. Sol múnásibet penen oqıtıwda balalardıń ámeliy iskerligin shólkemlestiriwge, olardıń jańa bilimlerin ózlestiriwge, kónlikpe hám bilimlerdi iyelewge járdemlesiwshi metodlardan paydalanmız. Balalar aldlına konkret wazıypa qoyıw ámeliy metodlardıń tiykarǵı elementi. Bunda tapsırmalar tayar úlgi boyınsha yaki kórsetpeler boyınsha orınlanıwı kerek.
Shuǵıllanıw. Hár túrli iskerlik túrlerinde kónlikpe payda etiw ámeliy metodlar arasında úlken orın tutadı. Shuǵıllanıw nátiyjesinde balalarda kerekli kónlikpeler hám bilimler payda boladı. Tárbiyashı qanshelli jaqsılap kórsetpesin hám túsindirmesin, bala súwret sızıw, qırqıp alıw tarawında shuǵıllanbasa bul iskerlik túrin úyrene almaydı. hár qanday kónlikpe hám bilimler ámeliy iskerlikte payla bolǵan sebepler oqıtıw, úyretiwdi sonday shólkemlestiriw kerek, onda ámeliy iskerlik túsindiriw hám kórsetiwge qaraǵanda kóp waqıt iyelesin. Shuǵıllanıw waqtınıń kóbi menen q/t bólegin túsindiriwge ajıratıw kerek. Mine usınıń ushın da túsindiriw anıq bolıw kerek. Ámeliy iskerlik procesinde oy-pikirdi rawajlandırıw ushın wazıypalar Balanı erkin analiz qılıwǵa, berilgen wazıypanı orınlaw hám ámelge asırıw jolların belgilewge baǵdarlasın. Oǵan tayar úlgi berilmeydi, bálikm tayar obektti kóz aldıńa keltiretuǵın sharayatlar jaratadı. Wazıypa qoyıwdıń bunday usılı «sharayatlar boyınsha tapsırma» atın alǵan. Máseleń «Eki- úlken hám kishi matreshkalar ushın sonday úyler qurıń, hár eki matreshkalar aynadan qarap tursın».
Oqıtıwdıń ámeliy metodları kórgizbelik penen bekkem baylanıslı~ úlgi yaki berilgen shártler anıq bolıwı kerek. Ámeliy iskerlikti tayar úlgi tiykarında shólkemlestiriw ushın onı aldıńan dóretiw h9ám analiz qılıwdı Tálap etedi. Kópshilik balalar predmetlerdi keleshekte qayta esine túsiriiw tárepinen qarap shıǵıwdı ele bilmeydi. Bunıń ústine nenıńń súwretin sızıw, nenii qurıw kerekliginen berilegn tapsırmanı tiykarǵı wazıypa sıpatında dóretiw kerekligin hám kishkeneler múkin bolǵanınsha tez jumısqa kirisiwge háreket qıladı. Bul júdá kóp qátelerge hátte tapsırmanı orınlamawǵa alıp keledi.
Bundaǵı nátiyjege erisiwde balalardıń úlgini qanshelli tuwrı parıqlap alıwına, onı analiz qılǵanıńa qarap, oqıtıwdıń ámeliy metodlarına tyaar úlgiden pyadalanǵanda qanday is júritiw usılların hám shártlerin tapsırmalarda paydalanǵanda analiz qılıw usılların kórsetiw óz aldıńa áhmiyetke iye. Balalardıń tapsırmanı orınlaw procesinde olarda alınǵan nátiyjeni berilgenleri menen salıstırıw hám anıqlanǵan qáteliklerdi dúzetiw kónlikpesi payda boladı, bul óz-ózin tekseriw bolsa oqıw iskerligin zárúr momentleri.
Oqıtıwdıń ámeliy metodlarınan paydalanǵanda bekkem qurmalasıp barıwshı ámeliy tapsırmalar sistemasın islep shıǵıw kerek. Bul sistema sol menen xarakterlenedi, onda balalardıń kónlikpelerine qoyılatuǵın Tálaplap áste-aqırın asıp baradı, úlgi boyınsha tekseriw ,jumıstı orınlaw izbe-izligin planlastırıw alınatuǵın nátiyjelerge ámeliy wazıypa menen saloıstırıp tekseriw, úlken hám kishi, t`ayarlaw toparları balaları ámeliy jumısın planlastırıwǵa úyretiledi. Tárbiyashı olar jumısın tiykarǵı basqıshlarınıń hár bir basqıshıgda paydalanılǵan jumıs usılların belgenedi. Kishi hám orta topar balaları eń ápiwayı formada planlastıradı.