Balalarda o’tkir ha’m sozilmali pnevmaniya keselliklerinde emlew dene tarbiyasi Annotatsiya

Balalarda o’tkir ha’m sozilmali pnevmaniya keselliklerinde emlew dene tarbiyasi

Annotatsiya: Házirgi kúnde dúnyada balalarg’a degen itibar ju’da joqari.Balanin’ jasi o’sip rawajlaniwi ushin ba’rshe qolayliqlar jaratilip atir.Balalarda ko’plegen kesellikler ata-analari jaqsi itibar bermegenlikten,ha’r tu’rli sebeplerden ko’p baqlanip atrg’anin ko’resiz.A’sirese jas balalarda pnevmaniya keselligi ushrap turadi.Bul maqalada házirde kóp ushiraytug’in balalarda o’tkir ha’m sozilmali pnevmaniya kesellileri mlew dene tarbiyasi haqqında pikir júrgizilgen.

Gilt sózler: Pnevmaniya,zatiljam,zamburug’li pnevmaniya.

P
nevmoniya yamasa zotiljam — ókpediń isiwi, ótkir infektsion kesellikler qatlamına kiredi. Pnevmoniyanı qozǵawtıwshısı viruslar, bakteriyalar hám zamarıqlar bolıwı múmkin. Sonıń menen birge aspiratsion pnevmoniya hám ókpe toqımalarında saraton o'simtasining orayı átirapında rawajlanıp baratuǵın parokankreatik pnevmoniya sıyaqlı túrleri de bar. Pnevmoniyanı dáslepki belgileri kórinetuǵın bolıwı menen demde shıpakerge shaqırıq qılıw kerek.

Ókpediń isiw procesi — sog'liqqa unamsız tásir kórsetiwi múmkin bolǵan saldamlı kesellik bolıp tabıladı. Antibiotiklar jańalıq ashılıwınan aldın pnevmoniya sebepli ólim jaǵdayları 80% ga yetardi. Házirgi waqıtta túrli aymaqlarda pnevmoniyanıń rawajlanıwı sebepli ólim kórsetkishi 5-40% ge shekem jetedi, tiykarlanıp salmaqli tásirler ǵarrılarda ushraydı. Pnevmoniya waqtında anıqlansa hám kerekli emlew ilajları qollansa, kesellik 10 -14 kún dawamında shıpa tabadı hám tásirler qaldırmaydi. Zamanagóy dáriler saldamlı tásirlerdi aldın alıw hám pnevmoniyanıń derlik hár qanday formasın tásirlersiz emlewge járdem beredi. Usınıń menen birge, este tutingki, nátiyjeli emlew hám tásirlerdi tabıslı aldın alıw ushın bul kesellikti emlew qánige tárepinen ámelge asırılıwı kerek.
PNEVMANIYA NE?
Pnevmoniya — ókpe toqımalarındaǵı isiw procesi bolıp tabıladı. Kóp jaǵdaylarda kesellikti qozǵawtıwshı qural infektsiyalar bolıp tabıladı. Infektsiyanining denege kirisiw jolları hár qıylı:
kóbinese hawa -tamshı arqalı,
kem jaǵdaylarda — qan arqalı.
Pnevmoniya rawajlanıwı ushın juwapker bolǵan mikroorganizmlarning bir bólegi insan denesinde mudami bar. Immunitettiń qorǵaw dárejesi normada bolǵanda ol bunday infektsiyalar menen tabıslı gúresedi, qorǵaw kúshleri dárejesiniń tómenlewi (gipotermiya [ton'iw], baslanǵısh kesellikler) menen ókpede isiw procesi rawajlanadı.
Kóbinese pnevmoniyanıń etiologiyasida joqarı nápes jollarıniń kesellikleri bar. Tımaw, traxeit, ótkir yamasa sozılmalı bronxit sıyaqlı respirator kesellikler fonında ókpede isiw procesi rawajlanıwı múmkin. Keselliktiń kelip shıǵıwı sebebi basqa organlar hám sistemalardıń ótkir kesellikleri, xirurgiyadan keyingi tásir hám immunitetke unamsız tásir kórsetetuǵın basqa faktorlar da bolıwı múmkin.
BALALARDA O'KPE KESELLIGI YAMASA ZATILJAM(PNEVMANIYA) BELGILERI.
Balalarda keselleniw kórsetkishi jas menen baylanıslı : 3 jasqa shekem balalar 3 jastan úlken balalarǵa kóre 2-3 ese kóbirek kesel boladı (100 dane baladan 1, 5-2 tasi). Emizikli bópelerde pnevmoniya kóbinese qayt qılıw sebepli aspiratsiya, tug'ma kemshilikler, nápes jollarına jat denelerdiń túsip qalıwı nátiyjesinde rawajlanadı.

Balalarda pnevmoniya belgileri jası, etiologiyasi hám isiw procesiniń tarqalıwina qaray parıq etedi. Bir jasqa deyingi balalarda tómendegi belgiler baqlanadı :

Uyqisizliq,ha'lsizlik, ulıwma tınıshsızlıq, ıshteydiń joq ekenligi;
Tez-tez hesh bir sebepsiz yıǵlaw;
Ísıtpa, kóbinese subfebril shegaralarda (37-38° S);
Dem alıw tezligi asıwı;
Bir tárepleme zotiljamda — bir ókpediń kem keńeyiwi belgileri, dem alıw aynıwı sebepli tós qápesiniń bir tárepi kóp kengaymaydi;
Nápes jetispewshiligi simptomları — murın -erin úshmuyesh sianozi (kógildir tús alıwı ), ásirese, yig'layotganda, azıqlanip atrg’anda, joqarı qozǵalıw baqlanǵan waqıtta barmaq úshleriniń kógeriwi.
Úlken jas daǵı balalarda pnevmoniya belgileri úlkenler degi ókpe isiwi belgileri uqsas : ısıtpa, holsizlik, uyquchanlik, kóp terlew, ıshtey joǵalıp ketiwi, ardaqlı iskerlikke qızıǵıwshılıq joǵalıp ketiwi, ókpediń kóp bólegi jalınlanǵan bolsa nápes jetispewshiligi rawajlanıwı.
ZAMBURUG'LI PNEVMONIYA
Túrli zamarıqlı patogenlar da ókpede isiwdi keltirip shıǵarıwı múmkin. Usınıń menen birge, kesellikti anıqlawdı qıyqımlıq menen tekseriw talap etiledi, sebebi klinikalıq kórinis ańlatpa etilmese, simptomlar uzaq waqıt dawamında «naaniq» bolıwı múmkin, bakterial pnevmoniyanıń klassik belgilerine uyqas kelmeydi. Antimikotik (zamarıqarga qarsı ) dárilerdi qóllaw menen emleniw uzaq dawam etedi.
Pnevmoniyanıń hár qanday túri hám basqıshı saldamlı kesellik esaplanadı hám qáwipli tásirlerge iye bolıp, pútkil organizmge unamsız tásir etedi. Tuwrı saylanǵan emlew stul, kesellikti anıqlaw qoyıw hám qánigelerdi tańlaw menen joqarı nátiyjeli emlew imkaniyatın beredi.
Paydalanilg’an adebiyatlar.
1. https://mymedic.uz/kasalliklar/pulmonologiya/pnevmoniya/
2. https://avitsenna.uz/pnevmoniya-zotiljam-kasalligi/
3. https://med360.uz/kasalliklar/pnevmoniya/