Balalarda tayanish ha’reket apparati nuqsanlarinda emlew dene tarbiyasi Annotatsiya

Balalarda tayanish ha’reket apparati nuqsanlarinda emlew dene tarbiyasi
Annotatsiya: Házirgi kúnde dúnyada balalarg’a degen itibar ju’da joqari.Balanin’ jasi o’sip rawajlaniwi ushin ba’rshe qolayliqlar jaratilip atir.Balalarda ko’plegen kesellikler ata-analari jaqsi itibar bermegenlikten,ha’r tu’rli sebeplerden ko’p baqlanip atrg’anin ko’resiz. Bul maqalada házirde talay kóp ushiraytug’in balalarda tayanish ha’m emlew dene tarbiyasi haqqında pikir júrgizilgen.

Gilt sózler:Bala rawajlaniw basqishlari,
Rawajlanıw -bul jeke jetilistiriwdiń júdá quramalı hám dialektik procesi.
Balalar rawajlaniwi ha’m jas o’zgesheliklerin u’yreniwde jas da’wirlerge u’lken itibar beriw kerek.
Balanıń rawajlanıwı óz ishine aladı biologiyalıq, psixologiyalıq tuwılıw hám tamamlaw ortasında adamlarda júzege keletuǵın sezimiy ózgerisler Jaslıq. Turmıstıń tiykarǵı 3 basqıshına erte balalıq, orta balalıq hám óspirimlik kiredi. Erte balalıq ádetde gódeklikten 6 jasqa shekem ózgerip turadı. Bul dáwirde rawajlanıw zárúrli áhmiyetke iye, sebebi turmıstıń kóplegen zárúrli waqıyaları bul dáwirde júz boladı, mısalı, birinshi sózler, emaklashni úyreniw hám júriwdi úyreniw. Orta balalıq yamasa 6 -12 jas daǵı balalar ushın eń zárúrli jıllar bolıp tabıladı, degen shamalar bar, bul birpara rásmiy mekteplerde oqıw dáwirinen baslap, jası tolıw jasına shekem hám usınıń menen birge kóplegen balalar ósiwdi baslaydılar. ózin kóbirek sezim qılıw. Óspirimlik, bul ádetde jası tolıw jasına etken dáwirden baslanadı, bul nızamlı jası tolıw jasına shekem. Rawajlanıw processinde individual insan ǵárezlilikten tap ósiwge baradı toliq huqıqlıiyat. Bul boljaw etiletuǵın izbe-izlik menen turaqlı process, biraq hár bir bala ushın ayriqsha jóneliske iye. Ol birdey dárejede rawajlanbaydı hám hár bir basqıshqa aldınǵı rawajlanıw tájiriybeleri tásir etedi. Prenatal turmıs daǵı genetikalıq faktorlar hám hádiyseler rawajlanıw ózgerislerine kúshli tásir kórsetiwi múmkinligi sebepli, genetikalıqa hám tuwıwdan aldın rawajlanıw ádetde bala rawajlanıwın úyreniwdiń bir bólegin quraydı. Tiyisli shártler óz ishine aladı rawajlanıw psixologiyasi, ómir boyı rawajlanıwdı názerde tutqan hám pediatriya, balalardı baǵıw menen baylanıslı medicina tarawı.

Rawajlanıw ózgeriwi genetikalıq tárepten basqarılatuǵın processler nátiyjesinde júzege keliwi múmkin kámalǵa jetken, yamasa átirap -ortalıq faktorları hám úyreniw nátiyjesinde, lekin ádetde ekewiniń óz-ara tásirin óz ishine aladı. Bul, sonıń menen birge, insan tábiyaatı hám átirap -ortalıqtan úyreniw qábileti nátiyjesinde júzege keliwi múmkin.

Bala jas da’wirlerine bo’liwde birqansha alimlar ilimiy izertlew islerin alip barg’an. I.Plake L.Polverg A.Balo R.Zazo G.Gum ha’m basqalar.
O’zbek psixolog alim M.Boxidov E.,Goziev,A.Aqunjanova Sh.Rasulova Y.Sunatova ha’m tag’I basqalar.
Jas da’wirlerin to’mendegi basqishlarg’a ajratiw mu’mkin.
1.Go’deklik 0-1.
2.Da’stlebki bala 1-3.
3.Mektepke shekemgi da’wir 3-7.
4.Kishi mektep jas 7-11.
5.Orta mektep da’wir 11-14.
6.U’lken mektep jas 15-18.

Balanin’ ruwxiy h’am fizikaliq rawajlaniwi godeklikten mektepke shekem bolg’an da’wiri en’ za’rurli da’wiri bolip esaplanadi. Bala o’mirinin’ da’stlebki 7 jili barliq ag’za ha’m sistemasinin’ intensiv rawajlaniwi menen sa’wlelenedi.

Bala na’silge tan’ biologiyaliq belgiler tiykarg’i nerv protsesleri tepalogik qa’siyetleri (ku’sh, ten’salmaqliliq) qa’liplesedi.
Bala o’mirinin’ birinshi jilinda 25 sm ge o’sedi.Bala 5 jasqa jetkende onin’ boyi alding’iga qarag’anda 2 ma’rte o’sedi.O’mirinin’ birinshi jilinda bala denesinin’ awirligi’ 3 esege artadi.1 jildan son’ onin’ awirlig’i jilina 2 kg artip bara beredi.
6 7 jasta awirlig’i 1 jasqa yolg’anlig’idan 2 ese artip bara beredi. Ko’kirek rawajlaniwi quwislig’I shen’beri bala o’mirinin’ birinshi jilinda a’siresse tez o’sip 12-15 sm ge ken’eyedi.