Bank huquqi tayyorladi: “Bank ishi” kafedrasi katta o’qituvchisi Umurzakova A. O

Zamonaviy ilm-fan sohasida bir nechta huquq manbalari mavjud:

• Zamonaviy ilm-fan sohasida bir nechta huquq manbalari mavjud:
• - Huquqiy odat – xalq tomonidan tarixiy rivojlanishi davomida ishlab chiqilgan, odatga kirgan va davlat tomonidan mustahkamlangan bo‘ladi. Xususan, huquqiy odatni biz O‘zbekistan Respublikasi Fuqarolik kodeksida ko‘rishimiz mumkin.
• - Huquqiy pretsedent ( lotincha . praecedens «oldingi, o‘tgan holat») — o‘tgan davrda yuzaga kelgan, bugungi kunda nimadir uchun asos yoki misol bo‘ladigan huquqiy holat. YOki davlat organining keyingi ishlar ko‘rib chiqilayotganda na’muna sifatida olinadigan qarori;
• - Normativ huquqiy akt – vakolatli organ yoki davlatning mansabdor shaxsi tomonidan belgilangan rasmiy yozma hujjat bo‘lib u o‘zgartirilishi, vaqtincha to‘xtatib turilishi yoki umuman bekor qilinishi, to‘xtatilishi mumkin.
• Bank xuquqining manbalari bo‘lib jamiyatda bank faoliyatini amalga oshirilishi chog‘ida yuzaga keluvchi ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni tartibga soluvchi qonunchilik xujjatlari majmui tushuniladi.

4.BANK HUQUQINING USLUBLARI VA TIZIMLARI

• Bank xuquqining uslublari deganda bank xuquqi sanalmish munosabatlarni xuquqiy tartibga solish maqsadida xizmat qiladigan vositalar, tartiblar majmuasi ko‘zda tutiladi.
• Odatda bank xuquqida ikkita usul qo‘llaniladi: dispozitiv va imperativ.
• Dispozitiv (xususiy - xuquqiy) metod shartnoma majburiyatlarida o‘z aksini topib, bank . ќonuniy munosabatlari qatnashchilarining teng xuquqliligi va ixtiyoriyligi bilan ajralib turadi.
• Imperativ metod (hokimiyat va bo‘y sunishlik metodi) – bir sub’ektni boshqasiga bo‘ysunishida namoyon bo‘ladi, masalan, litsenziya olish va nazorat qilish jarayonlarini aks ettiradi.
• Bu ikki metod birgalikda bank munosabatlarini xuquqiy tartibga solishning kompleks metodini tashkil qiladi.

Bank xuquqi – xuquq soxalaridan biri bo‘lib, uning asosiy maqsadi bank soxasidagi ijtimoiy munosabatlarni o‘rganish, tadqiq qilish va shu asosda xuquqiy tartibga solish samaradorligini oshirish, nazariy xulosalarga tayangan xolda mavjud muammolarni hal etish yo‘llarini axtarib topishdan iborat.

• Bank xuquqi – xuquq soxalaridan biri bo‘lib, uning asosiy maqsadi bank soxasidagi ijtimoiy munosabatlarni o‘rganish, tadqiq qilish va shu asosda xuquqiy tartibga solish samaradorligini oshirish, nazariy xulosalarga tayangan xolda mavjud muammolarni hal etish yo‘llarini axtarib topishdan iborat.
• Bank xuquqi soxasining asosiy vazifalaridan biri - bank soxasidagi malakali xamda zamonaviy bilimlarga ega bo‘lgan mutaxassis kadrlarni tayyorlash, ularga nazariy va amaliy ko‘nikmalar berishdan iborat.