3. “Protektorat” atamasiga izoh bering.
Protektorat – Tenglikka asoslanmagan shartnoma natijasida belgilanadigan, asosan mustam-
lakachilik ruhidagi qaramlik shakli.
7- BILET
1. Baqtriya davlati haqida maʼlumot bering.
Baqtriya, Baqtriyona, Baxtar zamin Baktriya — Amudaryoning yuqori va o’rta oqimidagi
tarixiy viloyat. Asosan hoziigi O’zbekiston va Tojikistonning jan. viloyatlari hamda Al-
g’onistonning shim, qismini o’z ichiga olgan. Shim.da Sug’d, jan.da va jan.-sharqda
Araxosiya, Gandhara, g’arbda Marg’iyona bilan chegaralangan. Markaziy shahri Baqtra
(Zariaspa) bo’lgan. Baqtriya mil. avv. 6-4-asrlarda Ahamoniylar, Aleksandr (Iskandar),
Salavkiylar saltanatlari, so’ngra mil. avv. 3-asr o’rtasidan Yunon-Baqtriya podsholigi
tarkibiga kirgan; mil. avv. 2-asrda toharlar tomonidan bosib olingach, Tohariston deb atala
boshlagan. Baqtriyaning o’tmishda "Ming bir shahar mamlakati" deb atalganligi unda
shaharlarning ko’p bo’lganligidan guvohlik beradi. Baqtriya da asosan oromiy yozuvidan va
mahalliy tillardan foydalanilgan. Bu davrda metall ishlash sanoati (Dalvarzintepa va
boshqalar), me’morlik (Kuchuk-tepa, Hal’aimir va boshqalar), xalq og’zaki ijodiyoti taraqqiy
etgan. Baqtriya madaniyati, ayniqsa mil.avv. ming yillikning so’nggi asrlarida yuksalgan
(Xotin-rabod va boshqalar). Mahalliy xalq madaniyati yunon, hind va fors madaniyatlari
an’analari ta’sirida ham boyigan. Mil. avv. 2-1-asrlarda ipakchilik va pillachilik rivojlangan
(yana q. Sopollitepa). Bu davrga oid me’morlik yodgorliklari, numizmatika materiallari,
tasviriy va amaliy san’at namunalari Termiz, Zartepa, Dalvarzintepa. Qal’a-imir, Xolchayon
va boshqa joylardan topilgan. Jan. B.dagi Bagram, Balx, Dashli, Dilbarjin, Oyxonim,
Oltindilsrte-pa, Xadda (Afg’oniston) va Taksila (Pokiston)da olib borilgan arxeologik
tadqiqotlar bu hakdagi ma’lumotlarni yanada boyitdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |