Batafsil bayon etilgan
(Jadval Z.Rahmonquluva kitobidan olindi.)
Download 1.65 Mb. Pdf ko'rish
|
xronologiya va metorologiy (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Arab kalendari.
(Jadval Z.Rahmonquluva kitobidan olindi.)
Fasllarning tartib raqami Fasl nomi Oyning tartib raqami Oy nomi Oydagi kunlarning soni Grigoriy kalendari bo‘yicha qaysi oyga to‘g‘ri keladi 1 Bahor (vasant) 1 Chaytra 30 Mart-aprel 2 Vaisakxa 31 Aprel-may 2 Yoz (Grishma) 3 Jaishtxa 31-32 May-iyun 4 Asadxa 32 Iyun-iyul 3 Yomg‘irli fasl 5 Sravana 31-32 Iyul-avgust (Varsha) 6 Bxadra 31-32 Avgust-sentabr 4 Kuz 7 Azvina 30-31 Sentabr-oktabr (Sharat) 8 Kartika 30 Oktabr-noyabr 5 Qish 9 Agraxayana 29 Noyabr-dekabr (Xemanta) 10 Pauza 29-30 Dekabr-yanvar 6 Sovuq fasl 11 Magxa 29-30 Yanvar-fevral (Shishira) 12 Pxalguna 30 Fevral-mart Oyning tartib raqami Oy nomi Oydagi kunlarning soni Grigoriy kalendari bo‘yicha qaysi kunga to‘g‘ri keladi 1 Chaytra 30 (31) 22(21)-mart-20-aprel 2 Vaisakxa 31 21-aprel-21-may 3 Jaishtxa 31 21-may-21-iyun 4 Asadxa 31 22-iyun-22iyul 5 Sravana 31 23-iyul-22-avgust 6 Bxadra 31 23-avgust-22-sentabr 7 Azvina 30 23-sentabr-22-oktabr 8 Kartika 30 23-oktabr-21-noyabr 9 Agraxayana 30 22-noyabr-21-dekabr 10 Pauza 30 22-dekabr-20-yanvar 11 Magxa 30 21-yanvar-19-fevral 12 Pxalguna 30 20-fevral-20-mart 35 (Yilning boshlanishi bahor fasli oddiy yilda 22-mart, kabisa yilida 21-mart (bahorgi tengkunlik)dan boshlanadi). Hind yagona milliy kalendarida bir sikl to'rt yildan iborat bo'lib, uning uch yili oddiy, to'rtinchi yili kabisa yili hisoblanadi. Kabisa yillari Saka erasi yillari hisoblanib, u 78 ga ko'paytiriladi. Natija 4 soniga bo'linadi. (Kabisa yillari esa |S+78| = 0 yillar hisoblanadi. S - Saka erasi yillarining tartib raqami). Hind yagona milliy kalendarida Saka erasi reduksiyasi quyidagi formula orqali aniqlanadi: D=S+77 + a, bunda: D - Dionisiy erasi yili tartib raqami; S - Saka erasi yili tartib raqami; a - Birinchi chaytra va o'n pauza orasida 0 ga, o'n bir pauza va o'ttiz pxalguna orasida esa birga teng. Arab kalendari. Qadimgi arab kalendari klassik Oy kalendari hisoblanadi. Arabiston yarimorolida Oy Kalendariga asos solingan va takomillashtirgan paytdan qadimgi arab kalendarining tarixi boshlanadi. Bu milodimizgacha bo'lgan I ming yillikka to'g'ri keladi. Milodimizning I ming yilligi o'rtalarida (V asrlar atrofida) Oy kalendaridan Oy-quyosh kalendariga o'tish boshlanadi. Oy kalendarini Quyosh yili bilan moslashtirish uchun vaqt o'tishi bilan qo'shimcha o'n uchinchi oy «nasi» va ba*zan yilning oxirida besh yoki olti kundan iborat qo'shimcha kunlar qo'shilgan. Lekin aniq embolistik oy tizimi kiritilmagan. Arab kalendarining keyingi rivojlanishida Oy-quyosh sistemasini rasmiylashtirish islom dini paydo bo'lishi bilan to'xtab qoldi. Arablar 200 yilga yaqin vaqt davomida Oy-quyosh kalendaridan foydalandilar. Islom dinida Oy Kalendari asosini buzish taqiqlandi. VII asrning o'rtalariga kelib arablar yana o'zlarining klassik Oy kalendariga qaytdilar. Qadimgi arab kalendari deyarli o'zgarishlarsiz bizgacha saqlangan. Qadimgi arab Oy yili o'n ikki oydan iborat bo'lgan. Bir qancha xalqlarda, ayniqsa, musulmon Sharqidagi mamlakatlarda qadimgi arab oy sistemasi hisoblashlari milliy va diniy ruh olgan. Bu tizim natijasida tuzilgan kalendarlar bir qancha Yaqin va O'rta Sharq mamlakatlarida hozirgi vaqtgacha qo'llanilib kelmoqda. Oy kalendari uzoq vaqt O'rta Osiyo va Kavkazda, shuningdek, tatar va boshqirdlarda keng tarqalgan. Bugungi kungacha arab kalendarida oy nomlari ikki marta o'zgargan. Abu Rayhon Beruniy «Qonuni Mas'udiy» asarida qadimgi arab kalendaridagi oy nomlarini keltirib o'tadi. Bular: Download 1.65 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling