Baxmal tumani 2-son kasb-hunar maktabi “Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi” yo’nalishi 25-guruh talabasi Mo’minov Sobirning biologiya fanidan prezentatsiya. - Hujayra (lotincha: cellula — „katakcha“) barcha hayot organizmlarning tuzilish, tarkibiy va funksional birligidir (viruslar bundan mustasno). Hujayra organizmning yashayotgan eng kichik boʻlagi, deb belgilanadi. Baʼzi organizmlar (masalan, bakteriyalar) bir hujayralidir, yaʼni faqat bitta hujayraga ega. Boshqa organizmlar esa koʻp hujayralidirlar (masalan, oʻrtacha odam 100 trillion yoki 1014 hujayradan iboratdir; oʻrtacha hujayra oʻlchami 10 mikrometr, massasi esa 1 nanogramdir). Eng katta hujayra tuyaqush tuxumi boʻlib, uzunligi 15 sm, massasi 1.4 kg gacha boʻladi. Hujayrani ilk marta Robert Xuk 1665-yilda kashf qilgan.
- Hujayra, asosan 3 qismdan: tashqaridan o‘rab turuvchi hujayra po‘sti, markazida joylashgan vakuola va hujayra shirasi – protoplastdan iborat. Hujayra po‘sti va vakuola uning o‘lik qismi, protoplast esa tirik qismidir. Protoplast o‘z navbatida sitoplazma va yadrodan tashkil topgan. Protoplastning faoliyati tufayli hujayra po‘sti va hujayra shirasi ishlab chiqariladi. Hujayra shirasi turli organik va mineral moddalarning suvdagi eritmasidir.
Hujayra turlari - Inson tanasida turli xil hujayralar mavjud . Ushbu hujayralar tuzilish va funktsiyalarda farq qiladi va tanada bajaradigan vazifalar uchun javob beradi. Tanadagi hujayralarga misollar kiradi: ildiz hujayralari , jins hujayralari , qon hujayralari , yog 'hujayralari va saraton hujayralari .
- Tsentrosoma hayvonlar hujayralariga xos xususiyat bo'lib, ikki sentrioladan tashkil topgan ichi bo'sh silindrsimon strukturadir. bir-biriga perpendikulyar joylashtirilgan. Ushbu organellaning tarkibi hujayra bo'linishida juda muhim funktsiyaga ega bo'lgan oqsil naychalaridan iborat bo'lib, ular mitoz paytida sitoskeletonni tashkil qiladi va shpindelni hosil qiladi. Bundan tashqari, siliya yoki flagella ishlab chiqarishi mumkin.
- Gen ontologiyasi bioinformatika dasturlar bo‘yicha loyiha bo‘lib, barcha organizmlarning genlari va gen maxsulotlari standartlashtirilgan genetik ma’lumotlar ba’zalarini yig‘ishga bag‘ishlangan. Loyixaning maqsadi genlar va ularning maxsulotlari sifatlaridan birini aniq belgilangan ro‘yxatini ma’lumotlar bazasiga joylash va yangilash; genlar va gen maxsulotlar uchun qo‘shimcha annotatsiyalarni rasmiylashtirish; ortib borayotgan ma’lumotlar bazasi loyihasidan foydalanish uchun ma’lumotlar tarqatish. Gen ontologiyasi "Ochiq biotibbiyot ontologiyasi” deb nomlangan klassifikatsiyasi keng qamrovli qismi xisoblanadi.
Gen - O‘simlik, xayvon va mikroorganizmlar eng asosiy genetik ma’lumotlar ba’zalari bu loyixaga xissa qo‘shmoqda. 2008-yil yanvar xolatiga ko‘ra, gen ontologiya dasturi turli xil biologik organizmlarda qo‘llaniladigan 24.500 dan ortiq terminlarini o‘z ichiga oladi. U ma’lumotlar gen ontologiyasini rivojlantirish va undan foydalanish bo‘yicha adabiyotlarda muxim tayanch xisoblanadi, va u bioinformatika soxasida tegishli standart vositasi bo‘lib kelgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
