Baxtiyor mengliyev

Mustaqil o‘zlashtirish uchun 
Demagogiya 
Demagog atamasi (gr. demagogos) so‘zma-so‘z tarjima qilinganda 
“xalq  yo‘lboshchisi”,  “xalq  yetakchisi”  degan  ma’nolarni  anglatadi. 
So‘z  Afina  demokratiyasi  zamonlarida  paydo  bo‘lgan.  Bu  davrda 
siyosat  oshkora  yuritilar  –  siyosiy  masalalar  xalq  majlislarida 
ommaviy  muhokama  qilinar  edi.  Shuning  uchun  Afinada  siyosatchi 
195

---

(demagog)lar notiqlik san’atini puxta egallagan, ommaviy yig‘inlarda 
qizg‘in nutq so‘zlaydigan kishilar bo‘lishar edi. Afinada og‘ir sharoit, 
siyosiy  inqiroz  hukm  surgan  paytlarda  demagoglar  o‘zlarining  so‘z 
qo‘llash mahoratlarini ishga solib, jazavaga tushgan olomonni, garchi 
bu  davlat  manfaatlariga  butkul  zid  bo‘lsa  ham,  o‘z  fikrlariga 
ishontirib,  orqalaridan  ergashtirishar  edi.  Omma  demagoglarning 
qutqusiga uchib, hatto mamlakatni inqiroz holatidan chiqarishga qodir 
buyuk  mutafakkirlari  bo‘lmish  Protagor,  Suqrot,  kichik  Perikl  kabi 
daholarini ham qatl qilishgan edi. Bunday voqealardan keyin odamlar 
o‘z  manfaatlari  yo‘lida  hatto  davlatga  ziyon  yetkazishdan  ham 
toymaydigan  notiqlarni  demagoglar  deb  atay  boshlashdi.  Shu  tariqa 
demagogiya  atamasi  “tuturuqsiz  siyosatdon”,  “shuhratparast”  degan 
ma’nolarga ega bo‘lib qoldi.  
Demagogiya  –  vaziyat  va  sharoit  nuqtayi  nazaridan  o‘rinsiz 
bo‘lsa-da, 
xuddi 
to‘g‘ridek 
tuyuladigan 
fikrlarni 
ko‘tarinki, 
balandparvoz,  obrazli  ifodalarni  qo‘llash  bilan  bayon  etishdir. 
Demagogiya  bugungi  kunda  masalaning  oqilona  yechimi  yo‘lidan 
bormay,  tinglovchilarning  hissiyotlarini  junbushga  keltirish  (ko‘proq 
qo‘rquv  va  nafrat  uyg‘otish)  mazmunida  tushuniladi.  Demagogiya  – 
noo‘rin,  balandparvoz  va  havoyi  notiqlik.  U  ommaning  sog‘lom 
fikrini chalg‘itishning eng eski va keng tarqalgan usuli.