Baxtiyor mengliyev

Mustaqil o‘zlashtirish uchun 
Til hodisalarining serqirraligi 
Har  bir  til  hodisasi  yuzlab  xususiyat,  ya’ni  qirralarga  ega. 
Shunga  ko‘ra  til  hodisalarida  o‘rganish  manbayi  va  o‘rganish 
predmeti  farqlanadi.  Bunda  tegishli til  hodisasi  o‘rganish  manbayi 
va  uning  tadqiq  uchun  olingan  xususiyati  o‘rganish  predmeti 
deyiladi.  Tilshunoslikning  sohalari  bir  o‘rganish  manbayining 
qaysi  qirrasini  o‘rganish  asosida  farqlanadi.  Masalan,  [a] 
fonemasini  olaylik.  Fonetikaning  turli  sohalari  uning  turli 
qirralarini  o‘rganish  predmeti  sifatida  tanlaydi.  Lekin  bu  fonema 
fonetika  sohalarining  barchasi  uchun  umumiy  o‘rganish  manbayi 
sifatida qolaveradi.  
E’tibor qiling: 
 
57

---

[a] fonemasining qirralari 
Fonetika sohalari 
[a]  ning  akustik-artikulatsion  (hosil 
bo‘lish  o‘rni  va  usuli,  tovushning 
baland-pastligi, 
cho‘ziq-qisqaligi, 
talaffuzining  aniq-noaniqligi  va  h.) 
xususiyatlari 
Eksperimental fonetika 

a

 
so‘z 
tarkibidagi 
boshqa 
tovushlarga, 
so‘zdagi 
boshqa 
tovushlarning unga ta’siri 
Kombinator fonetika 
[a]  ning  kelib  chiqishi  va  tarixiy 
rivojlanishi 
Diaxronik fonetika 
