Berdaq atindag’i qaraqalpaq ma’mleketlik universiteti

Juwmaq ha'm usınıslar
Mámlekette salıq funkciyalarınin' jetilisiwi ma'mleket o'zinin' wazıypaların tolıq orınlawı ushın za'rúr bolıp tabıladı. Ma'selen, ma'mlekette turaqlı tınıshlıq ta'miyinleniwi ushın kúshli armiya kerek. Armiyanın' qa'rejet penen ta'miyinleniwi tikkeley ma'mleket byudjetine baylanıslı. Al, ma'mleket byudjetinjn' 90%dan artıg'ın salıq túsimleri quraydı.
Salıq óz funkciyaların tolıq orınlay alıwı ushın oğan kelip túsiwshi túsimler óz waqtında, ornında túsiwi kerek. Ekonomikası turaqlı rawajlanğan ma'mleketlerde salıqqa júda' úlken juwapkershilik penen qaralıwının' sebebi de sonda. Al, bizde bolsa, kópshilik salıq tólewshiler salıqqa tek ğana ma'jbúriy tólem sıpatında qaraydı. Na'tiyjede salıqtan qashıwğa yamasa óz waqtında tólemewge ha'reket qıladı. Bunın' tağı bir sebebi, qandaydır tovar ha xızmetushın tólem qılınğanda qarsılığında kózge kóriniwshi bolğan sol tovar ya'ki xızmetke erisiledi. Al, salıq tólengende bunday na'rse júz bermeydi, degen menen sol túsimler arqalı ma'mleket óz funkciyaların orınlaw múmkinshiligine erisiwi itibardan shette qalmawı kerek. Salıqqa baylanıslı sonday túsiniklerdi salıq xızmetkerleri salıq tólewshilerge túsindirse, usınday itibarsızlıqlar kelip shıqpaydı. Salıq tólemleri a'melge asırılğanda ha'r qıylı túsinbewshilikler kelip shıqpawı, tez ha'm isenimli a'melge asıwı ha'm óz waqtında orınlanıwı ushın ma'mleket boyınsha birden-bir onlayn platforma sisteması islep shığılıp, soğan tolıq ótiliwi kerek. Platformada salıqqa baylanıslı jan'alıq, ózgerisler ha'm esaplawlar jaylasıwı kerek.
Salıq stavkasın esaplawda Laffer nızamına boysınğan ma'qsetke muwapıq. Yağnıy:

Laffer teoriyası boyınsha salıq stavkalarının` o`siwi menen ma`mleket byudjetine tu`setug`ın salıqlardın` mug`darı artadı, biraq belgilengen salıq stavkalarının` ha`dden zıyat artıp ketiwi ekonomikag`a keri ta`sir etiwi mu`mkin dep ko`rsetedi. Sebebi ka`rxanalar salıq stavkalarının` artıwı menen o`zlerinin` alg`an da`ramatların jasırıwg`a ha`reket ete baslaydı. Na`tiyjede o`ndiristin` pa`seyiwi ha`m investitsiya ko`leminin qısqarıwına alıp keledi degen pikirlerdi bildiredi. A.Lafferdin` pikirinshe salıqlardın` stavkaların kemeyttiriw isbilermenlikti rawajlandırıw ushın qolay sharayatlardı jaratadı dep ko`rsetedi. Bul pikirdi bu`gingi ku`nde O`zbekstan Respublikası alımları da qollap quwatlamaqta. Respublika Prezidentinin` 2006-jıl 18-dekabrdegi «O`zbekstan Respublikasının` 2007-jılg`ı tiykarg`ı makroekonomikalıq ko`rsetkishlerin boljaw ha`m ma`mleket Byudjeti parametrleri haqqındag`ı» 532-sanlı qararı menen salıq stavkalarına to`mendegidey o`zgerisler kiritildi.