Berdaq atíndaǵÍ qaraqalpaq mámleketlik univеrsitеti “elektrenergetikasí” kafеdrasí

13-Lektsiya.
ISSHI HÁM ÚLGI ÓLSHEW QURALLARÍNÍŃ HUQÍQIY TÁRTIBI. ÚLGI ÓLSHEW QURÍLMALARÍN JARATÍW HÁM ATTЕSTATSIYALAW (QIYASLAW)GA QOYÍLATUǴÍN ULÍWMA TALAPLAR
Reje:

1. 
   Isshi hám úlgi ólshew qurallaríníń huqíqiy tártibi.
   
2. 
   Úlgi ólshew qurílmalarín jaratíw hám attеstatsiyalaw (qiyaslaw)ga qoyílatuǵín ulíwma talaplar.
   

13.1 Isshi hám úlgili ólshew qurallaríníń huqíqiy tártibi.

Úlgi ólshew qurílmalarí fizikalíq shamalar birlikleriníń ólshemlerin etalonlardan isshi ólshew qurílmalarína uzatíw ushín mólsherlengen.

Úlgi ólshew qurílmalarín mámleket standartlarína muwapíq razryadlarga boladí.
1 – razryad úlgili ólshew qurílmalarí tuwrídan-tuwrí etalonlar boyínsha qiyaslaníwí shárt.
2, 3 – hám keyingi razryad úlgili ólshew qurílmalarí tiyisli 1, 2 – hám keyingi razryad úlgili ólshew qurílmalarí boyínsha qiyaslaníwí shárt.
Waziypasína kóre úlgili ólshew qurílmalarí dáslepki hám tobеlarga bólinedi. Dáslepkilarga birlik ólshemi metrologiyalíq xizmetiniń usí bólimsida joqarí aníqlíq menen uzatílatuǵín úlgili ólshew predmeti kiredi.
Tobеlarga birlik ólshemi dáslepki úlgili ólshew predmetidan tuwrídan-tuwrí yamasa basqa úlgili ólshew predmeti arqalí uzatílatuǵín úlgili ólshew predmeti kiredi.
Úlgi ólshew qurílmalarí sípatínda qollaw ushín mólsherlengen ólshew qurílmalarí olardíń úlgili ólshew qurílmalarí sípatínda qollawǵa jaramlíǵín izertlew hám belgilew maqsetinde metrologiyalíq attestatsiyalaníw shárt, jańadan islep shíǵaríwdan alíp taslanǵanlarí bolsa úlgili ólshew qurílmalarí kibi muwapíq standart yamasa TSH boyínsha birlemshi qiyaslaníwí shárt.
Úlgi ólshew qurílmalarín islep shíǵíw, tayarlaw hám paydalaníwga shíǵaríw rejelarini Yuridikalíq táreplerdiń metrologiyalíq xizmetleri – ministrlikler hám idaralar xalíq xojalíǵíniń metrologiyalíq támiynatdaǵí mútájliklerine baylaníslí halda “Ózstandart” agentligi menen birge islep shíǵadí. Úlgili ólshew qurílmalarí hám olarǵa standartlardí islep shíǵíwga texnikalíq waziypalar etalonlar bas oraylarí yamasa etalon oraylarí menen olardíń qániygeliklerge muwapíq halda kelisilgen bolíwí hám “Ózstandart” agentligi tárepinen tastíyíqlanǵan bolíwí shárt.
Standartlar metrologiyalíq xarakteristikalarǵa, isenimlilik kórsetkishlerine, ónimdarlíqqa qoyílatuǵín talaplardí, avtomatlastíríwǵa (zárúr bolǵanda), shíǵíw signallari EEM da qollaw ushín. qoyílatuǵín talaplardí óz ishine alíwí shárt.
Úlgi ólshew predmeti sípatínda qollawǵa mólsherlengen ólshew qurílmalarín shíǵaríwda tiykarǵí qátelik boyínsha islep shíǵaríw-paydalaníwda zapas támiynlengen bolíwí shárt.