Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiyot fakulteti «moliya» kafedrasi
III. BOB O`zbekiston respublikasining xalqaro moliya
Download 0.64 Mb. Pdf ko'rish
|
milliy xojalikning rivojlanishlda xalqaro moliya munosabatlarining ahamiya
III. BOB O`zbekiston respublikasining xalqaro moliya
munosabatlaridagi ishtiroki 3.1 O`zbekistonda milliy xo`jalikning rivojlanishida xalqaro moliyaviy munosabatlarning roli va axamiyati
XX asrning sunggi yillarida sobik, Ittifokning parchalanishi, mamlakatlar urtasida iktisodiy va siyosiy alokalarning sifat jixatdan yangi boskichga chikishi, milliy xujalik alokalarining integratsiyalashuvi bilan globalizatsiya jarayonlarining jadal-lashuvi yuz berdi. Globalizatsiya natijasida jaxon xujaligining tarkibiy kismiga aylanib borayotgan mamlakatlarning soni ortib bormokda. Bu milliy darajadagi xukukiy, iktisodiy xamda texnologik tusiklar yukolishiga, uning urniga xalkaro iktisodiy xujalikning umumiy iktisodiy konuniyatlari va xalkaro xujalikning funktsional alokalarini tatbik, etilishiga olib kelmokda. Mamlakatlar xayotidagi globalizatsiya — iktisodiy munosabatlardagi tovarlar, xizmatlar, kapital xamda fond bozorlaridagi savdo va siyosatga doir tartiblarning tobora erkinlashuvi orkali namoyon bulmokda. Tashki savdo alokapari erkinlashtirilayotgan mamla¬katlar soni yil sayin ortib bormokda. Jaxon iktisodiy va moliyaviy muxitining shakllanishiga ta`sir etgan sezilarli uzgarishlar sifatida kuyidagilarni kursatish mumkin: 1)
1957 yili Londonda Britaniya xukumatining funt-sterling ustidan nazorat urnatishiga javob tarikasida evrodollar bozorining yuzaga kelishi; 2) 1958 yilda dastlab, "Umumiy bozor" deb atalgan evropa Iktisodiy Xamkorligi (eIX) — Xozirgi evropa Ittifokining (eY) tashkil topishi; 3)
Amerika korporatsiyalari xorijiy faoliyatlarini kengaytirishga intilishi (1950 yillardan boshlab). Jaxon bozorida evropa va Yaponiya korporatsiya¬lari faoliyatining sezilarli usishi, xalkaro maydonda Amerika korporatsiyalari bilan ushbu mamla¬katlar urtasida rakobatning kuchayishi; 4) Utgan asrning 60-yillarida Yaponiya iktisodiyotini tez sur`atlar bilan usishi, Uzok Shark biznes faoliyatida yangi imkoniyatlarning ortishi; 5) 1971—1973 yillarda Brettonvud tizimini kulashiga olib kelgan jaxon moliya ink,irozlari, valyutaning belgilangan kursi tizimidan suzuvchi valyuta kurslariga utish; 6) 1971—1979 yillardagi birinchi va ikkinchi neft` inkirozlari jaxon iktisodiy tizimiga bosim utkazishi. Ushbu sanalarda neft` eksport kiluvchi mamlakatlar tashkiloti (OPeK) neft` narxini sezilarli darajada oshirishi; 7) Rivojlanayotgan mamlakatlarning 1982 yilda tashki karzlarga xizmat kursatishi bilan boglik, jaxon karzdorlik inkirozining boshlanishi; 8)
1980 yillarda Yaponiyaning xalkaro moliyaviy kuch va jaxon kapitalining manbasi sifatida etakchi mamlakatga aylanishi; 9) 1987 yilda ettita mamlakatning ("Katta ettilik") Parijda Luvr bitimini imzolashi. Ular uz valyuta kurslarining dollarga nisbatan tor tebranish doirasida sun`iy ravishda almashtirish orkali kuchsizlanib borayotgan dollarni kullab- kuvvatlashni rejalashtirdilar. Shuningdek ushbu mamlakatlar kelishilgan iktisodiy siyosat yuritishni muljalladilar; 10) 1987 yilda eIX yagona evropa aktini kabul kilish orkdpi 1992 yilda yaxlit evropa bozorini tashkil kilishni rejalashtirilishi. Bunda mazkur tashkilotning Garbiy evropa moliyaviy va iktisodiy xolatiga sezilarli ta`sir etishi kutidtsi; 11) 1989-1992 yillarda Sharkiy evropa mamlakatlari uz siyosiy yunalishlarini uzgartirishi. Ularning kommunistik dunyokarashdan kup
Download 0.64 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling