Beton va temir-beton buyumlarini kasseta usulida ishlab

---

1 
15-mavzu: 
BETON VA TEMIR-BETON BUYUMLARINI KASSETA USULIDA ISHLAB 
CHIQARISH
Reja: 
1. Kassetaa texnologiysi 
2. Kassetaa ishlab chiqarish xususiyatlari 
3. Kassetaa texnologiysining asosiy sxemalari 
Kasseta 
kuymalarda, 
shuningdek, 
oldindan 
zo’riqtirilmagan konstruksiyalarni 
tayyorlashda, to’sish texnologiyasi asosiy texnologiyadir. 
Konveyr texnologiyaning kamchiliklari: mexanizm bilan ta’minlash hisobiga kapital 
sarfning oshishi, mexanizmlarga va qurollarga xizmat ko’rsatish, texnologiya pasayishi, yangi 
nomenklaturaga utish qatorni anchagina rekonstruksiya qilishga olib keladi. 
Konveyr qatorlarning ko’prok qo’llanishining bir necha turlari bor: kamerali issiqlik 
ishlov berish; tikka kamerali issiqlik ishlov berish; termoform paketi bilan, ikki yarusli stanlar. 
Kasseta qolipda temir-beton mahsulotini quyish yirik panelli uy joy qurilishlarida keng 
nomenklaturali mahsulotni ishlab chiqarish asosiy usullardan biri hisoblanadi. Ikki kassetali 
qurilmalarda yassi mahsulotni tayyorlash ancha samarali: devor panellari, to’siklar, qoplama, 
shuningdek, ventilyasiya bloklari, zinapoyalar, trubalar va boshqalar. 
Bu usulning farqlovchi tomoni shundaki, qoliplarning tikka joylashishi va mahsulotni 
quyish. Kassetalar qolipi bulimlar qatorlardan tashkil topgan. Bo’lish devorlari konstruksiyasi 
bo’yicha kasseta qurilmalari metall va temir-betondan bo’lishi mumkin. Ko’p hollarda kasseta 
devorlari ichi bush tik holdagi shitlardan tayyorlanadi. Mahsulotga issiqlik bilan ishlov beruvchi 
bug‘ yoki boshqa issiqlik tashuvchi orqali uzatiladi. Kassetalarning bo’luvchi devorlari yaxlit 
metall listlardan tayyorlangan bo’lishi mumkin. 
Kasseta qurilmalarni yig’ish mexanik yoki gidravlik usulda bajariladi. Betonni zichlash 
kassetaning yon tomonidagi bo’luvchi devorlariga o’rnatilgan titratgich yordamida olib boriladi. 
Vertikal kassetali qurilmalarni yaxshi oddiy gorizontal qoliplardagi qurilmalardan ko’ra, zavod 
maydoniga talab keskin pasayadi, umumiy ishlab chiqarish sikli pasayadi, ko’pchilik ishlab 
chiqarish operatsiyalari (quyish, issiqlik bilan ishlov berish) bir qurilmada olib boriladi, bu bilan 
zavoddagi tayyor ishlab chiqariladigan mahsulot samarasi oshadi. Kasseta usulda bug’lash 
kameralari kerak emas, mahsulotni vibratsiya va betonga joylash, qotirish vazifalari yopik 
sharoitda bajariladi, ya’ni yaxshi sharoitda olib boriladi. Kamchiliklari: kasseta qurilmalar vaqti-
vaqti bilan ishlaydi, shuning uchun qolipni qaytadan ishlatish zarurati tug’iladi. Agar kassetalarni 
konveyr ish tartibiga o’tkazilsa, uning nokulay sifatlari bartaraf etilishi mumkin. Bunday 
kassetalar tik o’rnatilgan to’siklar tuplamidan iborat bo’lishi kerak. 
Qolipga qorishmani quyish kassetaning bir tomonida olib borilsa, boshqa bir tomonida esa 
qolipdan ko’chirish olib boriladi. Issiqlik bilan ishlov berishni qurilmaning o’rta qismidagi 
holatida boshlash kerak. Issiqlik bilan ishlov berish kassetalarning to’sish devorlari sonini aniqlab 
beradi. Bunday qurilma uzluksiz konveyr ta’sirida ishlab chiqarishni ikki marta oshiradi va quyish, 
ortish, yig‘ish va devorlarni tozalash jarayonlarini mexanizatsiyalashtiradi. 
Yukori darajada texnologik jarayonlarni mexanizatsiyalashtirishga intilish zavodda yig’ma 
temir-beton mahsulotini tayyorlash, turarjoy, sanoat qurilish mahsulotlarini ishlab chiqarishda 
beton yangi quyish usullarini maxsus qo’llanmada bajarishga olib keladi. 

---

2 
Bu qurilmada betonni zichlash, titratish plitasi va shtamplar yordamida mahsulotning 
yukori qismida bajariladi. 
Truba va trubasimon temir-beton konstruksiyalarni quyish quyidagi usullarda olib boriladi. 
Sentrifuga (markazdan kochma) usulida titratib quyish gorizontal va vertikal holatda olib boriladi. 
Quyishning yana aralash usuli ham qo’llaniladi. Bosimli va yukori bosimli trubalarni 
tayyorlash uchun o’zi ni zo’riqtiruvchi sement yordamida quyish usuli mavjud.
3. Qoliplar soni: 
Nf = 1,05‧60‧h‧Tob.r/24‧t,n.k1,05‧2,5‧h‧Tob.sr/t,n. 
T
obsr 
- qolipning 1 oborot muddati, kameraning o’rtacha oboroti (issiqlik va namlik bilan ishlov 
berish vaqti-soatda) va mahsulot tayyorlash uchun hamma operatsiyalarni bajarishga zarur 
bo’lgan vaqt bilan birga (soatda);
h - kundalik ish soati soni (soat);
t
n 
- qoliplash sikli (min);
1,05 - ta’mirlash uchun ajratilgan koeffitsient. 
4. Issiqlik va namlik bilan ishlov berish kameralar soni: 
Nk = 60‧ h‧ Kob/24‧ tan‧ m
h - kunlik ish soati soni (soat);
ta
n 
- qoliplash sikli (min); m-kameradagi kameralar soni;
K
ob 
- kameraning 1 oborot muddati (soat). (ikki smenali-16 soat, uch smenali-23 soat) INIB (issiq-
namlik ishlov berish) vaqticha. 
5. INIB kamerasining to’ldirish koeffitsienti: 
Kzag = (P‧U
I
zd)/U k 
n - texnologik liniyalar soni yoki qoliplash postlari;
U
izd 
- mahsulot hajmi (m);
Vk - kameraning foydali sig‘imi (m).