Bino va inshootlar qurilishi 22-bs guruhi Issiqlik ta’minoti fani. Bajardi: Shavkatov sharofiddin suvli issiqlik ta’minoti tizimlari

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI TERMIZ MUHANDISLIK-TEXNOLOGIYA INSTITUTI

Bino va inshootlar qurilishi 22-BS guruhi

Issiqlik ta’minoti fani.

Bajardi: Shavkatov SHarofiddin

SUVLI ISSIQLIK TA’MINOTI TIZIMLARI.

🞭 REJA:
🞭 1. Suvli issiqlik ta’minoti tizimlarini yopiq va ochiq tizimlarga bo‘lish zaruriyati
🞭 2. Ikki quvurli tizimlar uzatuvchi va qaytuvchi quvurlar
🞭 3. To‘rt quvurli issiqlik tarmoqlarida bir juft quvur isitish
🞭 Suvli issiqlik ta’minoti tizimlarini yopiq va ochiq tizimlarga bo‘lish zaruriyati 1938 yilda Ivanova shaxrida amaliyotda tajribani tadbiq qilish, ya’ni issiq suvni to‘g‘ridan to‘g‘ri issiqlik tarmog‘idan
olishdan kelib chiqqan. Maxalliy issiq suv ta’minoti tizimlari suvli tizimlarga suv-suvli qizdirgichlar orqali ulanishi, yopiq debyuritila boshladi. Suvning to‘g‘ridan to‘g‘nri olinishini yo‘qligi va quvurlarni va uskuna jixozlarni bir-biriga ulashdagi katta bo‘lmagan qiymatda issiqlik tashuvchining (tarmoq suvini) chiqishi tarmoq suvining yuqori darajada bir xilligi va sifati bilan farq qiladi. Yopiq
tizimning o‘ziga xosligi-uldar ko‘p quvurli, ya’ni
Ikki quvurli tizimlar uzatuvchi va qaytuvchi quvurlardan iborat. Uzatuvchi quvur bo‘yicha haroratga ega bo‘lgan tarmoq suvi issiqlik energiya manbaidan iste’molchiga uzatiladi. Ikkinchi qaytuvchi quvur orqali haroratga ega sovigan
tarmoq suvi iste’molchidan issiqlik manbaigaqayta qizish uchun uzatiladi. Ikki quvurli tizimlar ko‘p quvurliga nisbattan oddiy va arzon. Bunday
tizimlar o‘z navbatida issiqlik isitish, ventilyasiya va issiq suv ta’minotiga birgalikda uzatishda qabul qilinadi.
🞭 Texnologik (qurilma) uskunalarni ulash issiqlik
tarmog‘iga zararli aralashmalarini tushishini oldini olish choralari ko‘rilganda ulanishga ruxsat etiladi. Katta texnologik yuqori haroratliparametrlarga ega issiqlik yuklamali (ishlab chiqarish) sanoat tumanlaridao‘zining ikkilamchi energiya resurslaridan foydalanish yoki tarmoq suvining sifati ishlab chiqarish jarayonlari talabiga javobbermaganda uch va turt quvurli issiqlik tarmoqlaridan foydalanish tavsiya etiladi.
🞭 To‘rt quvurli issiqlik tarmoqlarida bir juft quvur isitish, ventilyasiya va issiq suv ta’minoti uchun ishlatiladi. Bu juft quvurning uzatuvchi quvurdagi tarmoq suvining harorati isitish-maishiy talabga mo‘ljallangan issiqlikni uzatish grafigiga mos ravishda saqlab turiladi. Ikkinchi juft quvurdan tarmoq suvi korxonaning ishlab chiqarishga bo‘lgan xojatiga beriladi.ikkinchi juft quvurlarning uzatuvchi quvurdagi tarmoq suvi harorati yil bo‘yi o‘zgarmas (bir xil) saqlab turiladi.
UCH QUVURLI YOPIQ ISSIQLIK TA’MINOTI TIZIMINING SXEMASI: TП (TQ)-TEPLAFIKATSION QIZDIRGICH; ПK (CHQ)-CHO‘QQI QOZON; СН (TN)-TARMOQ NASOSI; ВВ (VS)-VODOPROVOD SUVI.
🞭 Uch quvurli tizimlarda bitta uzatuvchi quvurdan issiqlik isitish- maishiy maqsadlarga, ikkinchi texnologik extiyoj uchun uzatiladi. Ili bitta uzatuvchi quvurdanisitishning yuklamasi, boshqa bittasidan issiq suv ta’minoti uchun uzatiladi. Bu quvurlardagi issiqlik yuklamasini boshqarishholati to‘rt quvurli tizimdagiga o‘xshagan xolda, ammo ikkita qaytuvchi quvur o‘rniga bittasi quriladi. Mos ravishda issiqlik manbaidagi issiqlik tayyorlovchi uskunalarning sxemasi o‘zgaradi: alohida qizdirgichlar va
tarmoq nasoslari o‘rniga umumiylari o‘rnatiladi.
Mahalliy isitish va issiqlik suv bilan ta’minlash tumanlarining bir quvurli suvli tizimlarga ulanish sxemalari: a-pastki bak akkumulatorli isitish va issiq suv bilan taminlash qurilmalariga bog‘liq tizimi; б-isitish va issiq suv bilan taminlashdagi yuqori bak akkumulatorli bog‘liq bo‘lmagan tizimi; в-yuqori bak akkumulatorli issiq suv taminoti qurilishi; ПK (ChQ)- cho‘qqi qozoni; TП (TQ)-teplofikasion qizdirgich; ПН (TTN)-to‘lg‘onib turuvchi nasoslar; ПД (BS)-bosim sozlagich; N-nasos; A-akkumulyator; Р (K)-kengaytirgich; ПН (ITM)-ishga tushirish moslamalari (qolgan belgilashlarni oldingi rasmga qarang).
🞭 Issiq suvga maksimal talab bo‘lganda vodoprovod suvidan avtomatik ravishda amalga oshiriladi, chunki issiq suv ta’minoti tizimida bosimni kamayishi bilan vodoprovod chizig‘ida teskari klapan ochiladi.
🞭 v sxemada tizim uchun zarur bo‘lgan suv harorati harorat boshqargich RT orqali tarmoq suvini sovuq vodoprovod suvi bilan aralashtirish yo‘li bilan boshqariladi.
🞭 Bir quvurli tizimlar dam olish tuman (shaxarlari) va issiq suvga bo‘lgan extiyoj mamlakat tumanlarda maqsadga muvofiqdir. Ko‘pchilik xollada issiq suv tizimiga bo‘lgan extiyoj jami issiqlik iste’molining 30-40 % ni tashkil qiladi. Shu sababli bir quvurli arzon bo‘lgan tarmoqlari qo‘llanish extimoli chegaralangan. Bir qatorli iqtisodiy va muxitni muxofaza qilish sanitariya talablari bo‘yicha yirik IEM ni shaxar xududlarida qurish taqiqlanadi.
II.7-rasm. Bir quvurli tranzit magistral va ikki quvurli tarqatuvchi tarmoqning sxemasi: 1- tranzit magistral; 2-tarqatuvchi tarmoq: ПKT (IEM ChQ), ПKР (TChK ChQ)-IEM va TChK- cho‘qqi qozonxonalari; TП(TQ)-teplofikatsion qizdirgich; sP va ПН1 , ПН2 (ТТ1 , ТТ2 )-
sirkulyatsiya qiluvchi va to‘lg‘onib turuvchi nasoslar; РП (TTS),РС (SSS), РС (STS)-to‘lg‘onib turuvchi suv sarfini, suvni chiqarib yuborishni sozlagichlar; A-akkumulator;
Professor V.B.Pakshver tomonidan issiqlik
iste’molini odatiy ikki quvurli taqsimlovchitarmoqli yotqizilgan shaxarga yaqin joylashgan (TES) MIE manbaidan to cho‘qqi manbagacha issiqlikni bir quvurli tizimi taklif qilingan (II.7 chizma). (TES) MIEM dan shaxar taqsimlovchi tarmoqlar shaxar issiqlik tarmog‘iga tranzit issiqlikni uzatish va
to‘ldirib turishga mo‘ljallangan. Taqsimlovchi tarmoqlarni to‘lg‘azib turish (doimiy) uzliksiz ravishda cho‘qqi tuman qozonida o‘rnatilgan miqdor boshqargich RR orqali sozlanadi.
Taqsimlovchi quvurlar issiq suvni yig‘ib turadigan akkumulyatorni o‘rnatish orqali sozlanadi.